Guzy krtani – co powinno nas zaniepokoić?

Krtań jest elementem układu oddechowego łączącym gardło z tchawicą zbudowanym z chrząstek, mięśni oraz błony śluzowej. Jej podstawową funkcją jest tworzenie głosu. Nie tak rzadko w obrębie krtani mogą lokalizować się niezłośliwe jak i złośliwe zmiany guzowate.

Głównym objawem, który w każdym przypadku powinien nas zaniepokoić jest przewlekła chrypka, szczególnie o nasilającym się charakterze.

Do zmian niezłośliwych zalicza się m.in. polipy fałdu głosowego, guzki śpiewacze, brodawczakowatość u dzieci, chrzęstniaki oraz skrobiawicę krtani. Do zmian złośliwych należy rak krtani. Istnieją również formy pośrednie; są to tzw. stany przedrakowe (dysplazja nabłonka oraz brodawczaki dorosłych).

Guzki śpiewacze – choroba nauczycieli, piosenkarzy oraz hałaśliwych dzieci

Zmiany te powstają jako efekt mechanicznego przeciążenia fałdów głosowych lub nieprawidłowego używania aparatu głosu. Objawiają się przede wszystkim pojawieniem się chrypki oraz zmatowienia głosu. W badaniu stwierdza się zgrubiałe zmiany nabłonka i tkanki łącznej. Mają one wielkość około 1mm i lokalizują się na fałdach głosowych na przedniej 1/3 długości. Jest to dość charakterystyczne miejsce, ze względu na występowanie największej amplitudy drgań, a co za tym idzie największego obciążenia. Podstawowym zaleceniem jest rozsądne korzystanie z aparatu głosu, nie przeciążania go. Jeżeli guzki mają większe rozmiary zaleca się usunięcie ich poprzez mikrolaryngoskopię.

Polipy fałdu głosowego – jedne z częstszych zmian łagodnych

Są to włókniste lub naczyniowe zmiany zapalne o charakterze przerostowym błony śluzowej. Są zwykle zlokalizowane na 1/3 przedniej długości fałdu, uszypułowane, bądź na tzw. szerokiej podstawie. Mają kolor szaroszklisty bądź niebieskawy. Niekiedy podczas procesu oddechowego możliwe jest zaobserwowanie poruszania się polipa. Podstawowym objawem jest chrypka. Leczenie polega na usunięciu polipów za pomocą różnych metod operacyjnych.

Brodawczakowatość u dzieci – wynik zakażenia wirusowego

Charakteryzuje się przede wszystkim występowaniem brodawek błony śluzowej krtani. W badaniu histologicznym przyjmują postać włókniakonabłoniaków. Mają one wygląd kalafiorowaty, są miękkie i bladoczerwone. Objawiają się występowaniem chrypki, a czasem również bezgłosu. Pojawiają się stosunkowo często, aż do wieku dojrzałości płciowej. Jeżeli zmiany są bardzo zaawansowane powodują także świst wdechowy. Leczenie polega na usunięciu zmian. Napromienianie w przypadku dzieci jest zakazane.

Zobacz również:

Dysplazja nabłonka – przykład stanu przedrakowego

Dysplazja nabłonka może przebiegać w postaci tzw. leukoplakii lub pachydermii. Uważa się, że poprzedzają wystąpienie w tym miejscu raka krtani. Podczas badania stwierdza się przylegające do fałdów głosowych białawe zmiany guzowate często uniesione ponad powierzchnię. Zgodnie z podziałem Kleinsassera w zależności od stadium, zmiany mogą przebiegać w postaci przerostu prostego nabłonka płaskiego, przerostu nabłonka z atypią pojedynczych komórek lub tzw. nabłonka przedrakowego, który oprócz atypii cechuje się nieprawidłowymi podziałami komórkowymi, jednak bez cech naciekania, co odróżnia go od nowotworu. Leczenie polega na jak najszybszym usunięciu warstwy nabłonkowej w postaci dekortykacji z obowiązkowym badaniem histopatologicznym.

Brodawczaki dorosłych – kolejny przykład stanu przedrakowego

W przeciwieństwie do brodawczaków dziecięcych będących zmianami niezłośliwymi, postać dorosłych cechuje się występowaniem pojedynczych guzów z cechami silnego rogowacenia. W badaniu histologicznym stwierdza się włókniakonabłoniaka pokrytego wielowarstwowym nabłonkiem płaskim. Objawia się przede wszystkim chrypą, a w przypadku dużej rozległości również dusznością. Leczenie polega na operacyjnym usunięciu zmiany. Napromienianie ma małą skuteczność. Ocenia się, że postać dorosłych w 20% przypadków ulega zezłośliwieniu.

Rak krtani

Rak krtani może przebiegać pod różnymi postaciami. Mogą to być: rak krtani i brzegu gardła dolnego, rak nadgłośniowy, rak głośni lub rak podgłośniowy. W celu oceny rozległości zmian stosuje się tzw. klasyfikację TNM raka krtani. Pomaga ona podjąć decyzję do wdrożenia odpowiedniego leczenia, zaproponować najlepszy schemat terapii, a także prognozować przebieg. Najczęściej chorują starsi mężczyźni. Wraz z postępem medycyny zwiększa się częstość wykrywania choroby, a co za tym idzie wydłużenie życia. Warto zauważyć, że wraz z poprawą w wykrywaniu, wzrasta zapewne częstość zachorowania, ze względu na rosnącą liczbę szkodliwych czynników zewnętrznych, głownie palenie tytoniu. Zwykle zmianami poprzedzającymi mogą być leukoplakia, pachydermia, długo trwające przewlekłe zapalenie krtani oraz brodawczaki dorosłych.

Rak fałdu głosowego ma dość dobre rokowanie co do przeżycia. Wiąże się to ze stosunkowo wcześnie pojawiającą się chrypką, co umożliwia szybsze zdiagnozowanie i leczenie. Plusem jest również fakt, iż fałdy nie posiadają bogatego unaczynnienia chłonnego, w związku z tym do przerzutów dochodzi rzadko. Uważa się, że chrypka utrzymująca się około 3-4 tygodnie powinna wzbudzić podejrzenie podłoża nowotworowego. W tym celu wykonuje się odpowiednie badanie krtani: pośrednie i bezpośrednie. Stwierdza się w nich przede wszystkim jednostronne zaczerwienienie, pogrubienie z towarzyszącym owrzodzeniem fałdów głosowych, przy czym ruchomość jest zwykle zachowana. Jeżeli tak nie jest może oznaczać to naciekanie okolicy nalewkowej, a co z tym idzie pogorszenie rokowania. Leczenie w przypadku zachowania ruchomości fałdu polega na wycięciu go wraz z mięśniem głosowym. Możliwe jest również napromienianie wysokowoltowe.

Rak nadgłośniowy ma zdecydowanie gorsze rokowanie, jest on później diagnozowany, a chrypka pojawia się w momencie nacieku na fałdy głosowe. Zwykle na samym początku pojawia się wrażenie ucisku w krtani, później dochodzi do chrypki, matowienia głosu oraz otalgii. Na powierzchni krtaniowej nagłośni oraz na fałdach kieszonkowych pojawia się ziarnisty guz z owrzodzeniem w środku. Z czasem zajmuje sąsiedni fałd głosowy, a później przestrzeń przedkrtaniową. Ostatecznie doprowadza do usztywnienia nagłośni. Leczenie polega przede wszystkim na operacyjnym usunięciu. Następnym krokiem jest uzupełniające napromienianie. Uważa się, że leczenie chemioterapią nie daje pozytywnych rezultatów.

Źródła:
Boenninghaus Hans-Georg, Otorynolaryngologia, Springer PWN, Warszawa 1997
Bochenek A., Anatomia człowieka, PZWL, Warszawa 2010
Achim Viktor, Otorynolaryngologia, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2007

Autor: Piotr Kuc