Hemafereza lecznicza

Hemaferezą nazywamy zabieg usunięcia z krwi określonego składnika. W tym celu stosowane są specjalne urządzenia nazywane separatorami komórkowymi. Służą one do przepływu krwi pobieranej z układu żylnego pacjenta, która oczyszczana jest z określonego składnika, po czym wraca z powrotem do pacjenta. Hemaferaza stosowana jest zazwyczaj w początkowym etapie leczenia, często traktowana jako leczenie uzupełniające.

Zabieg wykonywany jest kilkakrotnie w kilkudniowych odstępach.

W zależności od rodzaju pobieranego składnika rozróżnia się trzy rodzaje hamaferazy :

• Plazmafereza - zabieg polegający na oczyszczaniu osocza krwi z dużych niepożądanych cząstek, tj. kompleksy immunologiczne.
• Cytafereza tj. erytrocytafereza - polega na usunięciu jednego z elementów morfotycznych krwi. Stosowana jest wymiana erytrocytów, granulocytafereza, limfocytafereza, trombocytafereza, separacja komórek macierzystych.
• Fotofereza jest rodzajem cytaferezy, polegająca na napromieniowaniu limfocytów pozaustrojowym promieniami UV, a następnie zwrócenie ich pacjentowi.

Zastosowanie hemaferezy

Separatory komórkowe, oprócz hemaferazy leczniczej, służą do izolacji krwiotwórczych komórek macierzystych z krwi obwodowej oraz do ich oczyszczania z niepożądanych substancji. Hemaferaza pozwala na produkcję koncentratów poszczególnych krwinek. Dzięki temu zastosowanie hemaferazy obejmuje lecznicze działanie wobec schorzeń neurologicznych, metabolicznych, toksykologicznych oraz immunologicznych.

Wskazania do hemaferezy

Wskazaniem do plazmaferezy jest: zakrzepowa plamica małopłytkowa, miastenia gravis, plamica poprzetoczeniowa, zespół Guillaina Barrego demielinizacyjna polineuropatia IgA i IgG i inne. Cytafereza stosowana jest w przypadku nadpłytkowości, hiperleukocytozy, niedokrwistości sierpowatokrwinkowej, poliglobulii i czerwienicy prawdziwej.

Przeciwwskazania do hemaferezy

Przeprowadzając zabieg hamaferazy należy liczyć się z ewentualnymi powikłaniami. Głównym przeciwskazaniem do hemaferazy jest wstrząs mózgu lub ciężki stan pacjenta. Wystąpienie powikłań może być spowodowane wprowadzeniem cewnika do żyły centralnej, co może przyczynić się do niepożądanych skutków tj.:

• Krwawienie;
• Odma opłucnowa – silna duszność, ból w klatce piersiowej, kaszel;
• Zakażenie.

Ponadto niepożądane skutki hemaferazy mogą mieć związek ze stosowaniem leków zabezpieczających krew przed krzepnięciem, tzw. leki antykoagulacyjne. W takim przypadku stosowany jest cytrynian, który z kolei może przyczynić się do stanu patofizjologicznego tzw. tężyczki, objawiającego się nadmiernym skurczem mięśni.

W związku z usuwaniem osocza podczas plazmaferazy może doprowadzić do spadku ciśnienia tętniczego, wstrząsu i zaburzeń wodno-elektrolitowych. W przypadku wymiany osocza na preparat ooczopochodny może dojść zakażenia wirusowego. Może również wystąpić rozpad krwinek czerwonych oraz powikłania zatorowe.

Autor: Grzegorz Kozłowski