Herbaty ziołowe – wybrane rodzaje i ich wpływ na zdrowie

Herbaty ziołowe często nazywane są także naparami. Stanowią zdrowszą alternatywę dla czarnych lub aromatyzowanych herbat. Znane są głównie z uwagi na swoje właściwości lecznicze, choć spora część osób docenia je również ze względu na smak i wyjątkowy aromat. Herbaty ziołowe w zależności od rodzaju mogą wspomagać trawienie, zapobiegać chorobom serca, a także korzystnie wpływać na organizm kobiet w ciąży.

Do produkcji herbat ziołowych wykorzystuje się głównie liście, kwiaty i korzenie roślin mających dużą wrażliwość na wysokie temperatury. W celu przygotowania naparu zaleca się przeważnie zalewanie suszu białym wrzątkiem (95ºC). Z reguły herbaty ziołowe parzy się od 10 do 15 minut. Gotowy napar mający formę roztworu często stosuje się jako lek ziołowy przeznaczony do użytku wewnętrznego lub zewnętrznego jako środek do przemywania ciała lub robienia kompresów.

Wpływ herbat ziołowych na zdrowie

Lecznicze działanie herbat ziołowych

Herbaty ziołowe bogate są w związki korzystnie oddziałujące na organizm. Wśród nich wyróżnić można: teinę, taninę, polifenole, teaninę, witaminy (między innymi B1, B2, A, C i K) oraz minerały (wapń, potas, sód, cynk i fluor).

Picie odpowiedniej ilości herbaty zbawiennie wpływa między innymi na kondycję serca. Związki zawarte w naparach ziołowych zapobiegają zawałom serca, stymulują układ krążenia, obniżają poziom cholesterolu oraz poprawiają funkcje naczyniowe.

Herbaty ziołowe mają też niebagatelny wpływ na układ pokarmowy. Wspomagają przemianę materii, poprawiają pracę jelit, działają przeciwwirusowo i bakteriobójczo, łagodzącobjawy zatrucia pokarmowego. Korzystnie wpływają także na pracę nerek i dróg moczowych, regulując prawidłowe oddawanie moczu.

Niektóre rodzaje herbat ziołowych obniżają ryzyko nowotworu, wypływając na długość życia. Działanie herbat ziołowych zaobserwować można także w jamie ustnej - dzięki właściwościom przeciwbakteryjnym chronią zęby przed próchnicą.

Napary ziołowe wspomagające odchudzanie

Herbaty ziołowe przyspieszają przemianę materii i eliminują toksyny z organizmu, wspomagając odchudzanie.

W trakcie odchudzania najczęściej stosuje się napary ziołowe z: mięty, skrzypu polnego, mniszka lekarskiego, kruszyny pospolitej, lubczyku lekarskiego oraz krwawnika pospolitego.

Napary ziołowe stosowane w kosmetyce i przy leczeniu trądziku

Niektóre mieszkanki ziół posiadają właściwości antyseptyczne, przeciwzapalne i łagodzące pożądane w przypadku walki z trądzikiem. Uszczelniają naczynia krwionośne i włosowate, polepszają krążenie, przyspieszają regenerację oraz poprawią wygląd skóry.

Do naparów ziołowych posiadających powyższe właściwości zaliczyć można herbaty z: szałwii, pokrzywy, skrzypu, mniszka lekarskiego, korzenia łopianu oraz fiołka trójbarwnego.

Dzięki swym właściwościom wzmacniającym i regeneracyjnym, wyciągi z herbat stosowane są także w kosmetyce do produkcji kremów mających poprawić koloryt i kondycję skóry.

Negatywne działanie herbat ziołowych

Herbaty ziołowe, tak jak większość napojów spożywanych w nadmiarze, mogą też mieć negatywny wpływ na zdrowie. Zbyt częste picie krótko parzonych wywarów zawierających teinę nadmiernie pobudza organizm, działając na niego jak kofeina i powodując bezsenność. Ponadto, znajdujące się w wywarach ziołowych garbniki podrażniają błonę śluzową, a to z kolei niekorzystnie wpływa na przyswajanie składników pokarmowych. Polifenole (chroniące organizm przed wolnymi rodnikami) znajdujące się w naparach, kiedy osiągną zbyt duże stężenie w organizmie, hamują wchłanianie wapnia i żelaza, stopniowo wypłukując je z organizmu, co groźne jest zwłaszcza dla osób chorujących na anemię.

Picie herbat ziołowych na pusty żołądek także nie jest dobrym rozwiązaniem. Silne napary niekorzystnie wpływają na kondycję żołądka, dlatego zalecane jest spożywanie ich dopiero godzinę po posiłku. Rzadko spotykanym skutkiem ubocznym są niepożądane interakcje z niektórymi lekami. Herbaty ziołowe mogą osłabiać bądź niebezpiecznie wzmacniać działanie medykamentów.

Herbaty ziołowe a ciąża

Herbaty ziołowe znajdują się wśród napojów szczególnie polecanych kobietom w ciąży. Napary nie zawierają kofeiny, a mimo to pobudzają organizm, stopniowo uwalniając pokłady energii. Ponadto zapobiegają odwodnieniu, stanowią źródło cennych minerałów i witamin, a także łagodzą lub neutralizują niektóre dolegliwości ciążowe. Nie powinny być jednak spożywane w zbyt dużych ilościach.

Herbaty ziołowe zalecane w ciąży

Herbata z liści czerwonej maliny

Jest szczególnie zalecana w trzecim trymestrze ciąży (wcześniej powinno się jej unikać). Znana jest jako naturalny sposób na przyspieszenie porodu. Korzystnie wpływa na pracę mięśni macicy i miednicy. Jest bogactwem magnezu, wapnia, witaminy C i różnych minerałów. Wspomaga funkcjonowanie gruczołów mlecznych po porodzie. Zalecana dawka to 2-3 filiżanki dziennie.

Herbata imbirowa

Pomocna zwłaszcza w pierwszych miesiącach ciąży. Łagodzi bóle brzucha, poranne mdłości oraz wspomaga procesy trawienne. Maksymalne dzienne spożycie herbaty z imbiru to trzy filiżanki.

Napar z mięty pieprzowej

Wspomaga trawienie, rozluźnia mięśnie brzucha. Łagodzi nudności i powstrzymuje wymioty. Napar z mięty pieprzowej zalecany jest w niedużych ilościach w pierwszych miesiącach ciąży, później może wywoływać zgagę.

Herbata z mniszka lekarskiego

Jest naturalnym źródłem potasu, wapnia, żelaza i witaminy A. Działa moczopędnie, co pomaga zwłaszcza kobietom oczekującym rozwiązania, skarżącym się na zatrzymanie wody w organizmie. Ponadto liście i korzeń mniszka pozytywnie wpływają na wątrobę oraz łagodzą dyskomfort związany z opuchlizną nóg.

Herbata z pokrzywy

Spożycie tego naparu w ciąży wymaga konsultacji z lekarzem. Niektórzy ginekolodzy ostrzegają, że może on wywoływać stymulujące skurcze macicy mogące doprowadzić nawet do poronienia, inni z kolei wskazują na to, że pokrzywa bogata jest w witaminy K, A, C, a także wapń, potas i żelazo - niezbędne dla kobiet w ciąży.

Herbaty ziołowe, których nie powinny pić kobiety w ciąży

Zielona herbata

Nie jest całkowicie zakazana w czasie ciąży, powinna być jednak pita z umiarem, w niewielkich ilościach. Maksymalna dopuszczalna dawka to dwie filiżanki dziennie. Zielona herbata, podobnie jak czarna zawiera kofeinę, której powinny wystrzegać się wszystkie kobiety w ciąży. Jej nadmiar w organizmie zwiększa ryzyko poronienia aż o 50%, przyczynia się do niskiej wagi noworodka, a nawet wydłużenia czasu ciąży.

Oolong

Nazywana inaczej niebieską lub turkusową (w Polsce zaliczana do herbat czerwonych), stanowi swoiste połączenie herbaty czarnej i zielonej, choć w odróżnieniu od nich nie zawiera kofeiny. Z uwagi jednak na swój intensywny aromat nie jest polecana kobietom w ciąży wrażliwym na zbyt mocne zapachy ani dzieciom.

Niektóre rodzaje herbat ziołowych

Zielona herbata

Zielona herbata to napar sporządzany z liści herbaty chińskiej. Od wieków, zwłaszcza w Chinach, Azji i Japonii znana jest ze swoich licznych właściwości zdrowotnych. Wśród nich znajduje się między innymi zmniejszenie ryzyka zachorowania na choroby serca, układu krążenia oraz niektórych nowotworów. Ponadto, picie zielonej herbaty przyspiesza spalanie tkanki tłuszczowej i zapobiega otyłości. Korzystnie wpływa także na przyswajanie przez organizm glukozy, poprawiając wchłanianie insuliny.

Herbatka z kopru włoskiego

Herbatka z kopru włoskiego polecana jest przede wszystkim młodym mamom, wzmaga bowiem laktację oraz pomaga w wyleczeniu kolki niemowlęcej. Oprócz tego korzystnie wpływa na układ trawienny, łagodząc skutki przejedzenia. Działa rozkurczowo, pomaga w pozbyciu się uciążliwych wzdęć oraz uczucia ciężkości po jedzeniu.

Warto sięgać po nią także w stresujących sytuacjach - herbata z kopru włoskiego posiada działanie rozluźniające, kojąco wpływając na układ nerwowy. W przypadku przeziębienia - właściwości wykrztuśnie pomagają pozbyć się z płuc wydzieliny. Bogactwo witamin: C, B1, kwasu foliowego, potasu oraz błonnika wspomaga funkcjonowanie układu odpornościowego oraz eliminację wolnych rodników z organizmu.

Herbata z pokrzywy

Znana jest głównie jako roztwór moczopędny. Z uwagi na właściwości diuretyczne wspomaga leczenie prostaty, ułatwiając oddawanie moczu.

Herbata z pokrzywy może być także stosowana przy dolegliwościach reumatycznych. Po przeprowadzeniu badań na grupie 152 osób z tego tupu schorzeniami okazało się, że aż 70% pacjentów zauważyło złagodzenie bólu przy regularnym spożywaniu 3 filiżanek herbaty dziennie.

Dodatkowym atutem naparu z pokrzywy jest fakt, iż łagodzi on objawy alergii, dlatego zaleca się spożywanie go zwłaszcza w okresie wiosennym.

Herbata z szałwii

Herbata z szałwii nadaje się tylko do użytku zewnętrznego, z uwagi na obecność tujonu (związku neurotoksycznego). Picie szałwii wywołuje wymioty, powoduje bóle brzucha, omdlenia oraz przyspiesza bicie serca. Należy więc stosować ją głównie do płukania jamy ustnej w przypadku zapalenia dziąseł, błon śluzowych czy gardła. Działa przeciwzapalnie, grzybobójczo i bakteriobójczo.

Herbata z hibiskusa

Herbata z hibiskusa coraz częściej polecana jest przez lekarzy jako forma wspomagająca leczenie nadciśnienia oraz chorób układu krwionośnego. Jak pokazują niektóre badania - liście hibiskusa skutecznie obniżają ciśnienie krwi. Dowodzą temu między innymi testy przeprowadzone na grupie 65 osób zmagających się z łagodnym nadciśnieniem. Picie trzech kubków herbaty z hibiskusa dziennie (łącznie około 750 ml) po sześciu tygodniach obniżyło ciśnienie skurczowe średnio o 7 mmHg.

Ponadto hibiskus bogaty jest w przeciwutleniacze, które pomagają regulować poziom cholesterolu we krwi. Badania prowadzone na Uniwersytecie Medycznym Chung Shan w Tajwanie dowodzą, że hibiskus jest w stanie obniżyć poziom cholesterolu LDL i ograniczyć magazynowanie się tłuszczów w tętnicach.

Dodatkową zaletą jest także fakt, iż herbata z hibiskusa przyspiesza metabolizm. Pita podczas posiłku wspomaga procesy trawienne, ułatwia rozkładanie się cukrów prostych i skrobi.

Zawartość witaminy C w naparze z hibiskusa w przypadku przeziębienia przyspiesza powrót do zdrowia, zapobiegając kolejnym infekcjom.

Jak prawidłowo parzyć herbaty ziołowe

Czynniki wpływające na smak i aromat herbat ziołowych

Na wygląd, kolor, smak i aromat herbaty wpływa wiele czynników. Wśród nich wyróżnić można między innymi miejsce, w którym rosła dana roślina, obróbkę, jakiej została poddana czy chociażby jakość wody używanej do parzenia. Niebagatelne znaczenie w procesie parzenia herbaty ma także naczynie oraz czas namaczania suszu.

Temperatura wody

Istotną kwestią jest temperatura wody. Najlepiej kontrolować ją za pomocą specjalnego termometru, jeśli jednak się go nie posiada warto pamiętać o optymalnej temperaturze dla większości herbat ziołowych, czyli tak zwanym „białym wrzątku”. Biały wrzątek to drugie stadium wrzenia wody występujące, w momencie, kiedy osiąga ona 95 stopni C. Wówczas woda sprawia wrażenie lekko mętnej, zabielonej. Liczne pęcherzyki wody unoszą się ku górze, na powierzchni nie powstają jednak szybko pękające bąble. Etap ten trwa bardzo krótko, szybko przechodząc do trzeciego stadium - wrzenia.

Długość parzenia różnych odmian herbat ziołowych

Istotna jest długość odmaczania suszu. Zioła nie powinny znajdować się w wodzie zbyt długo, bowiem po pewnym czasie uwalniane są różne szkodliwe związki chemiczne, w tym tak zwane taniny, które neutralizują działanie teiny. Wpływ na to ma także mieszanie naparu - im więcej wstrząsów, tym szybciej uwalniane są związki chemiczne.

Długość parzenia zależna jest od rodzaju herbaty ziołowej. Niektóre zioła potrzebują więcej czasu, by w pełni uwolnić swój smak i aromat, podczas gdy innym wystarczy zaledwie krótka chwila.

Autor: Natalia Walczak