HIV i AIDS: szczepionka skuteczna u małp

Szczepionka przeciwko odpowiednikowi HIV właśnie udowodniła swoją skuteczność u małpy. Jeśli nawet więc chroni ona jedynie połowę z tych zwierząt, to pozwala ona jednakże na wykorzystanie funkcjonowania układu odpornościowego, przeciwko zakażeniom wirusem odpowiedzialnym za AIDS, a przede wszystkim - pozwala ona spodziewać się przyśpieszenia w przyszłości opracowania wreszcie skutecznej szczepionki, przeznaczonej tym razem dla ludzi.

Uzyskanie szczepionki skutecznej przeciwko wirusowi HIV być może nie jest więc utopią, cieszą się naukowcy, a my razem z nimi.

Według artykułu, który ukazał się ostatnio w przeglądzie naukowym Science Translational Medicine, naukowcom z National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID) w rzeczywistości miało się udać uchronić małpy przeciwko homologowi HIV.

Ta zachęcająca nowina przychodzi prawie dwa lata po tej, przyniesionej przez inne badanie, przeprowadzone z kolei na ludziach. W Tajlandii, w latach 2003 - 2006, 16 000 ochotników dostało szczepionkę przeciwko wirusowi HIV, skierowaną przeciwko proteinie powierzchniowej gp120.

Według badania nazwanego RV144 i opublikowanego we wrześniu 2009 roku, sześć dawek szczepionki, podanych pacjentom, pozwoliło na lekką redukcje poziomu infekcji (o 31%), w stosunku do populacji, która otrzymywała placebo.

Pięćdziesiąt procent ochrony

Tym razem, u małpy, ochrona nie zawsze jest całkowita, ale osiągnęła ona mimo wszystko znacznie wyższy poziom, ponieważ 50% zwierząt oparło się infekcjom wirusa SIV (małpi wirus niedoboru odporności), który jest homologiem wirusa HIV u naczelnych (nie ludzi).

Aby osiągnąć te rezultaty, naukowcy użyli 129 małp, a połowa z nich dostała szczepionkę. Pozostałym małpom podano placebo. Szczepionka anty-SIV jest typem szczepionki prime-boost, który to typ jest uważany dziś za jeden z najskuteczniejszych rodzajów szczepionki.

Szczepienie prime-boost polega na szczepieniu w dwóch etapach: pierwszy etap zapewnia podanie fragmentu DNA kodujący namierzony antygen (który będzie w ten sposób bezpośrednio poddany translacji przez dotknięte komórki), a drugi etap polega na podaniu antygenów przynoszonych przez zmodyfikowany wektor wirusowy. Te dwa sukcesywne zastrzyki pozwalają teoretycznie zwiększyć szansę na wytwarzanie neutralizujących przeciwciał.

Następnie, małpy te zostały zakażone drogą rektalną (czyli przez odbyt, a to wszystko w celu stymulacji kontaktu seksualnego), 12 dawkami wirusa. Aby zweryfikować rozmiar potencjalnej ochrony, naukowcy zastosowali dwa różne szczepy małpiego wirusa SIV (nazywane SIVmac251 i SIVsmE660), a każda małpa miała kontakt z jednym albo z drugim szczepem wirusa.

Na nieszczęście, szczepionka nie wydaje się działać na zbyt szerokim polu, ponieważ nawet jeśli pozwoliła ona ochronić połowę małp przeciwko wirusowi SIVsmE660, to natomiast nie ma ona żadnego działania przeciwko wirusowi SIVmac251.

Lepsze zrozumienie mechanizmu odpornościowego

Dzięki bardziej zaawansowanym analizom, naukowcy mogli zrozumieć ważne elementy odpornościowe i genetyczne, które pozwoliły opracować mechanizm obrony przeciwko wirusowi SIV. To dlatego uczeni mogli wykazać konieczność obecności przeciwciał neutralizujących oraz limfocytów CD4+, mierzących specyficznie w proteiny powłoki wirusa SIV w odpowiedzi odpornościowej na infekcję wirusową.

Poza tym, obecność w genomie dwóch alleli (genu TRIM5) ograniczonych do wirusa, pozwala ograniczyć ryzyko infekcji w stosunku do małp, które posiadają przynajmniej jeden allel zezwalający. U małp, które stały się seropozytywne, jeden element pozwala również na ograniczenie rozprzestrzeniania się wirusa.

W rzeczywistości, małpy zarażone wirusem SIVsmE660 i posiadające pewien szczególny allel klasy CMH 1, mają poziom wirusa we krwi dziesieć razy mniejszy, niż małpy pozbawione tego allelu.

Badanie to zaczyna rozjaśniać mechanizmy ochrony zapewnianej przez szczepionkę przeciwko wirusowi niedoboru odporności i podkreśla znaczenie analizy korelacji genetycznych i odpornościowych ochrony, w przyszłych próbach nad strategiami szczepionek anty-HIV, podsumowują autorzy.

Jeśli szczepionka przeciwko HIV nie jest więc jeszczeg gotowa, to badania i tak idą stale do przodu...