Hortiterapia - terapeutyczna rola ogrodnictwa

Terapia ogrodnicza (hortiterapia) to wykorzystanie roślin i pracy w ogrodzie przez profesjonalnych terapeutów w celu poprawy zdrowia fizycznego i psychicznego osób chorych. Jest procesem terapii i rehabilitacji w którym narzędziami są rośliny, prace ogrodnicze i związek człowieka z naturą.

Ogrodnicze zajęcia terapeutyczne koncentrują się na biernym korzystaniu z ogrodu (spacer, aktywność fizyczna, doznania sensoryczne, widok ogrodu) oraz aktywnej pracy z roślinami (siew, sadzenie, prace pielęgnacyjne, kompozycje roślinne).

Głównym aspektem terapeutycznym jest zmniejszenie stresu w podczas przebywania w otoczeniu przyrody oraz satysfakcja z pielęgnacji roślin i wykonywania dekoracji florystycznych. Prace ogrodnicze dobierane są odpowiednio do potrzeb, rodzaju oraz wieku schorzenia pacjenta, by przynieść właściwy efekt terapeutyczny.

Badania dotyczące efektów hortiterapii wskazują na jej liczne pozytywne właściwości, zwłaszcza w rehabilitacji dzieci (autyzm, porażenie mózgowe, depresje), osób starszych (choroba Alzheimera, demencja), chorych psychicznie, a także w resocjalizacji więźniów i w terapii uzależnień. Odnotowane efekty terapii ogrodniczej to: większa koordynacja ruchowa; poprawa kondycji fizycznej; obniżenie stresu, napięcia i agresji; podniesienie poczucia własnej wartości i pewności siebie; nauka samodzielności i dokładności; poprawa koncentracji. Zajęcia z hortiterapii mają na celu nie tylko podniesienie stanu zdrowia, ale także poprawę stosunków międzyludzkich, bowiem pacjenci i terapeuci pracują wspólnie i angażują się w ogrodnicze zadania.

Zobacz również:

Hortiterapia jest szeroko wykorzystywaną metodą leczenia i rehabilitacji pacjentów w USA, Kanadzie, Europie Zachodniej (Wielkiej Brytanii, Niemczech, Holandii, Belgii, krajach skandynawskich) i Japonii. W wielu z tych krajów jest refundowana ze środków budżetowych. W działalność związaną z propagowaniem hortiterapii aktywnie włączają się tam uczelnie wyższe, ogrody botaniczne i społeczności lokalne, a przy szpitalach zakładane są specjalne ogrody terapeutyczne – przystosowane do prowadzenia zajęć z hortiterapii.

W Polsce terapia ogrodnicza nie jest, jak dotąd, oficjalnie uznaną przez ośrodki medyczne formą terapii i rehabilitacji, chociaż zajęcia ogrodnicze włączane są do programów terapii zajęciowej w ośrodkach dysponujących zapleczem ogrodniczym (domy opieki społecznej, szpitale, ośrodki odwykowe). Projekt zajęć z hortiterapii prowadzony w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie z małymi pacjentami szpitala św Ludwika, jest nowatorskim i pionierskim w Polsce i przynosi już pierwsze efekty: zdrowsze dzieci i zadowoleni rodzice.

Autor: prof. dr hab. Anna Bach, dr Bożena Szewczyk-Taranek