Inwestujmy w zdrowie psychiczne - przeciwdziałajmy dyskryminacji

Sytuacja polskiej psychiatrii, mimo funkcjonowania Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, nie jest dobra. Problemy pogłębiają, wynikające z niewystarczającego finansowania polskiej psychiatrii, różne interpretacje przepisów dotyczących rozliczania preskrypcji leków refundowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia, prowadzące do nakładania wysokich kar finansowych na lekarzy.

Obecnie w Polsce funkcjonują różne kryteria refundacyjne dla osób chorujących na psychozy oraz schizofrenię. Zgodnie z wytycznymi środki przeciwpsychotyczne, tzw. „nowej generacji” (służące wyeliminowaniu urojeń i omamów ze zminimalizowanym ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych), są refundowane wyłącznie dla rozpoznania „schizofrenia, nr klasyfikacji F20”. Niestety wspomniany przepis nie uwzględnia naukowo stwierdzonego faktu, iż od momentu wystąpienia pierwszych objawów, schizofrenię można rozpoznać dopiero po 6 miesiącach utrzymywania się psychozy.

Trudności refundacyjne opóźniają możliwość wdrożenia skutecznego i akceptowanego przez pacjenta leczenia, co znacząco wpływa na pogorszenie rokowań i sprzyja rozwojowi ciężkiej choroby psychicznej uniemożliwiającej normalne funkcjonowanie w społeczeństwie. Zdaniem Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego jednym z priorytetów powinno być rozszerzenie dostępu do objętych refundacją nowoczesnych leków przeciwpsychotycznych (inaczej neuroleptyków II generacji) na wszystkie stany psychotyczne z kręgu schizofrenii, również te o podłożu organicznym o numerach statystycznych od F20 do F29. Realizacja powyższego postulatu dałaby ogromną szansę przede wszystkim młodym chorym z pierwszym epizodem schizofrenii, którzy w większości przypadków znajdują się na etapie budowania życia rodzinnego i zawodowego.

Dostępność nowoczesnego leczenia zapobiegałaby intensyfikacji choroby prowadzącej do dalszego wycofywania się z realnego świata, a w konsekwencji do pogłębiania izolacji społecznej, przerywania nauki, utraty zdolności do pracy oraz źródeł utrzymania.

Nierówny dostęp do leczenia środkami przeciwpsychotycznymi przejawia się również w kuriozalnej wykładni podstawy uzasadniającej ordynowanie neuroleptyków II generacji. Zgodnie z obowiązującymi przepisami niektóre środki mogą być zalecane na zasadach refundacyjnych tylko w przypadku nawrotu objawów psychotycznych w wyniku udokumentowanego, uporczywego braku współpracy chorego podczas terapii.

Zdaniem Prezesa Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego – prof. dr hab. med. Janusza Heitzmana, kontrolowanie poprawności dokumentowania „uporczywego braku współpracy” winno być przez kontrolujących przedstawicieli Narodowego Funduszu Zdrowia  poprzedzone wydaniem jednolitej instrukcji udokumentowania braku współpracy. Z uwagi na skargi lekarzy, karanych przez kontrolerów Narodowego Funduszu Zdrowia za niewłaściwe dokumentowanie „braku współpracy”, staraniem Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego opracowano „Kwestionariusz oceny współpracy pacjenta leczonego lekami przeciwpsychotycznymi” powinien stanowić obligatoryjne uzupełnienie dokumentacji medycznej i być podstawą oceny prawidłowości postępowania diagnostycznego i terapeutycznego przez instytucje kontrolne.

Wyeliminuje to obecnie funkcjonujący absurd, polegający na tym, że odnotowanie poprawy zmusza lekarza do natychmiastowego odstawienia leku refundowanego, dzięki którego działaniu nastąpiło polepszenie rokowań. Zdaniem autorytetów medycznych obecny stan stanowi przejaw dyskryminacji pacjentów z zaburzeniami psychicznymi w dziedzinie prawa do leczenia, które w myśl art. 68 Konstytucji RP powinno być gwarantowane każdemu obywatelowi na równych zasadach.

Wspomniany kwestionariusz stanowi spełnienie postulatu przedstawicieli środowiska lekarzy psychiatrów, którzy wielokrotnie podkreślali konieczność ujednolicenia procedur kontrolnych funkcjonujących w regionalnych oddziałach Narodowego Funduszu Zdrowia. Propozycja ta znacząco wpłynie na poprawę jakości i efektywności pracy lekarzy oraz kontrolerów, a ponadto przyczyni się do zwiększenia skuteczności leczenia pacjentów.

Zastępca Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia - Maciej Dworski  na debacie publicznej zorganizowanej w dniu 5.10 br. przez Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej pt. „Inwestujmy w zdrowie psychicznie przeciwdziałajmy dyskryminacji” zapowiedział gotowość skorzystania z opracowanego i rekomendowanego przez Polskie Towarzystwo Psychiatryczne kwestionariusza oceny współpracy pacjenta w celu ujednolicenia procedur kontrolnych obowiązujących we wszystkich oddziałach NFZ.