Jak zapobiegać odleżynom?

Odleżyny to miejscowa martwica skóry i znajdujących się pod nią tkanek. Odleżyna najczęściej towarzyszy osobom przewlekle chorym i bardzo trudno ją wyleczyć. Jest uciążliwa dla  pacjenta,  zajmującego się nim personelu medycznego jak i rodziny chorego.

Jak powstają odleżyny?

Odleżyna powstaje na skutek długotrwałego ucisku tkanki, który powoduje jej niedokrwienie. W wyniku ucisku naczynia krwionośne nie mogą prawidłowo funkcjonować i transportować krwi. Nie dostarczony jest tlen i składniki przemiany materii. Ucisk zaburza także sam proces przemiany materii i w jego miejscu gromadzą się toksyny.

Długotrwały ucisk spowodowany jest brakiem ruchu. W wyniku choroby przewlekłej (cukrzycy, miażdżycy) pacjent traci pełną sprawność fizyczną i przyjmuje najczęściej siedzącą lub leżącą pozycję. Zdrowy człowiek podczas nacisku czuje dyskomfort. Organizm daje mu sygnał ostrzegawczy i wymusza zmianę pozycji. Porażenia oraz zaburzenia czucia eliminują ostrzeganie.

Zapobieganie odleżynom

Najistotniejsza jest regularna zmiana pozycji (co najmniej co dwie godziny). Pozwoli ona na ukrwienie i dotlenienie uciskanych miejsc. Korzystne jest również chwilowe odciążenie narażonych części ciała. Ciężar można przenieść poprzez unoszenie na rękach czy przechylanie na boki.

Wszystkie inne czynniki tj. dostosowany materac czy pielęgnacja skóry są ważne, ale mogą jedynie wspomóc ten najistotniejszy. Częstotliwość zmiany pozycji należy określić za pomocą obserwacji danych miejsc na skórze. Czasami wskazany wyżej czas musi być skrócony nawet do godziny.

Stosowanie odpowiedniego sprzętu: specjalnych wózków i materaców jest niezbędne. Prawidłowo dobrany wózek rozkłada siłę nacisku na różne części ciała.

W przypadku osób długo leżących, należy stosować materace, które poprzez wpuszczanie i wypuszczanie powietrza do poszczególnych komór, masują stykające się z nim ciało (m. pneumatyczne). Prowadzi to do ukrwienia tych miejsc i przeciwdziała martwicy komórek.

Materace i poduszki pneumatyczne przeznaczone są dla osób najbardziej zagrożonych odleżynami. Chronią przed otarciami i dostosowują się do każdej pozycji chorego.  Na rynku jest wiele rodzajów materaców przeciwodleżynowych. Ich wybór zależy od stanu i kondycji chorego. Na jakość materaca, a także poduszki wpływa użyty do ich wykonania materiał. Mogą być granulowe, gąbkowe, żelowe, wodne i pneumatyczne.

Odleżynom można również zapobiec poprzez kontrolę stanu skóry i miejsc narażonych na ucisk. Ważna jest higiena i pielęgnacja miejsc uciskanych. Należy stosować delikatne środki myjące i unikać preparatów na bazie alkoholu. Nie można doprowadzić do wysuszenia skóry. Poleca się stosowanie oliwek i wazeliny kosmetycznej. Zabronione jest używanie kremów natłuszczających, talku i pudru.

Ważne jest, aby odzież i pościel chorego była uszyta z naturalnych tkanin. Zapewni to odpowiednią cyrkulację powietrza i  zapobiegnie tworzeniu sprzyjającego odleżynom środowiska.

Niezbędne jest również masowanie, nacieranie i oklepywanie uciskanych miejsc. Czynności te  poprawią krążenie krwi w komórkach i nie pozwolą na martwicę tkanek.

Stosowanie się do powyższych zasad jest bardzo ważne. Pozwoli uchronić chorego przed uciążliwymi ranami, które nierzadko są źródłem społecznej izolacji. Według specjalistów mogą być również pośrednią przyczyną zgonu zmarłego.  Najlepszą bronią w walce z odleżynami jest odpowiednia opieka i pielęgnacja.