Jakie są możliwości żywienia u pacjentów oddziałów szpitalnych?
Żywienie to niezwykle ważny element właściwej opieki, mający bardzo duży wpływ na stan zdrowia pacjentów. Niestety bardzo często niedoceniany i pomijany na oddziałach szpitalnych. Należy zdawać sobie sprawę, iż zły stan odżywienia odbija się w zasadzie na całym organizmie, wydłużając pobyt w szpitalu, a tym samym narażając pacjenta na kolejne powikłania.
Co wpływa na niedożywienie wśród pacjentów?
Jednym z głównych powodów niedożywienia pacjentów jest osłabione łaknienie podczas choroby. Duże znaczenie mają takie choroby jak niedrożności lub zwężenia w obrębie przewodu pokarmowego, zaburzenia wchłaniania oraz trawienia pod postacią zespołu nerczycowego, obecności przetok czy biegunek. Do spadku masy ciała dochodzi również ze względu na zakaz spożywania posiłków przed niektórymi badaniami, a także po operacji. Nie wszystkim odpowiada również dieta szpitalna, często źle zbilansowana oraz niskokaloryczna. Należy zdać sobie sprawę, iż problem dotyczy również sposobu organizacji zespołu leczącego. Brakuje osób odpowiedzialnych za tę część leczenia.
Jakie znamy rodzaje żywienia?
Wyróżnia się dwie podstawowe metody żywienia. Pierwsza jest to tzw. metoda żywienia drogą przewodu pokarmowego, innymi słowy jest to żywienie doustne za pomocą specjalnego zgłębnika lub poprzez obecną przetokę odżywczą. Drugą metodą żywienia jest metoda pozajelitowa, która stosowana jest najogólniej ujmując w momentach, kiedy żywienie jelitowe okazuje się technicznie niemożliwe lub jest przeciwskazane z innych powodów.
Jaki rodzaj żywienia wybrać u konkretnego chorego?
Wybór odpowiedniej metody żywienia należy rozpatrywać ze względu na co najmniej kilka czynników. Stosowane leczenie żywieniowe powinno być tak dobrane by uwzględnić stan metaboliczny pacjenta, ustalić jego dietę, określić cel leczenia, a także wybór odpowiedniej drogi podania.
Co wiadomo o żywieniu doustnym?
Posiłki szpitalne zwykle wydawane są w godzinach rannych około 8, w okolicach południa oraz około 18 godziny. Po tym okresie następuje długa przerwa w spożywaniu posiłków, która szczególnie wśród pacjentów już niedożywionych jest szkodliwa. Bardzo ważnym jest by w tym okresie stosować u tego pacjenta dodatkowe żywienie suplementarne. Dobrym rozwiązaniem są specjalne mieszanki odżywcze do picia używane w celu uzupełniania braków energetycznych. Ten sposób odżywiania jest stosunkowo tani, co szczególnie ze względu budżetowego większości oddziałów szpitalnych jest ważne.
Jak wygląda żywienie dojelitowe?
Zgodnie z obowiązującą terminologią żywienie dojelitowe to żywienie drogą przewodu pokarmowego. Dieta stosowana w tego typu leczeniu jest płynna i poddana w większości odpowiednim obróbkom przemysłowym, w zależności od potrzeb danego pacjenta. Niestety jak prawie każde żywienie nie powinno być stosowane w przypadku niewyrażenia zgody przez pacjenta, w przebiegu biegunki, wstrząsu, a także w przypadku niedrożności przewodu pokarmowego.
Zobacz również:
Zwykle dąży się do odżywiania naturalną drogą. W celu zachęcenia chorych do spożywania posiłków można odpowiednio doprawiać dania. Nie zawsze jednak odżywianie drogą doustną jest możliwe. Jedną z możliwości omijających tę przeszkodę jest wprowadzenie zgłębnika poprzez otwory nosowe, tak by koniec znajdował się w żołądku, dwunastnicy lub jelicie cienkiem. Inną możliwością jest przetoka odżywcza. Jest to metoda polegająca na wprowadzeniu przez skórę cienkiego cewnika do światła jelita w miejscu wcześniej do tego przygotowanym. Jednym z częstszych tego typu zabiegów jest przezskórna endoskopowa gastrostomia.
Specjalne diety podawane dojelitowo przygotowywane są zwykle przez aptekę szpitalną lub korzysta się z gotowych produktów wytwarzanych przez koncerny farmaceutyczne. Ze względu na stosunkowo wysokie koszty, ryzyko zakażenia diety, a także powikłania jakie mogą wystąpić odchodzi się od diet przygotowywanych przez szpital. Diety przemysłowe są o tyle lepsze, iż wytwarzane są zgodnie z zasadami aseptyki, zwykle pod postacią proszków lub płynów. Ich skład jest zawsze stały i zawiera podstawowe składniki pokarmowe.
Jakich problemów można się spodziewać stosując tę drogę podania substancji odżywczyach?
Najogólniej problemy można podzielić na mechaniczne, metaboliczne oraz septyczne. W przypadku powikłań mechanicznych głównym utrudnieniem może być wypadanie, przemieszczanie lub zatykanie się zgłębnika. Niekiedy, szczególnie w przypadku osób z problemami z przełykaniem podczas wprowadzania zgłębnika może on ulec przemieszczeniu do tchawicy jak i oskrzeli. Do rzadkości, nie mniej należy o tym pamiętać, należy ryzyko przedziurawienia przewodu pokarmowego. Wraz ze stosowaniem specyficznej diety płynnej częściej zdarzają się nudności, wymioty, biegunki. Szczególnie te ostatnie mogą doprowadzić do odwodnienia.. Niekiedy zachodzi konieczność przejścia z żywienia dojelitowego na pozajelitowe. Pod względem gospodarki jonowej zawsze istnieje ryzyko wystąpienia hipofosfatemii, hiperglikemii, hiperkaliemii czy hipomagnezemii. W przypadku stosowania diety dojelitowej zawsze istnieje ryzyko, iż bakterie z jelita dostaną się do pojemnika, w którym ulegną namnożeniu, a następnie w postaci skumulowanej dostaną się do jelita co grozi poważnymi zakażeniami ogólnoustrojowymi.
Na czym polega żywienia pozajelitowe?
Żywienie pozajelitowe polega na podawaniu składników niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania drogą dożylną. Tą drogą podawane są przede wszystkim aminokwasy, węglowodany, emulsje tłuszczowe, woda, witaminy, elektrolity oraz pierwiastki śladowe, innymi słowy wszystko co jest nam niezbędne do życia. Żywienie pozajelitowe wskazane jest przede wszystkim dla osób, które nie mogą lub nie powinny być odżywiane drogą doustną lub dojelitową. Innym wskazaniem może być niewystarczająca ilość pożywienia dostarczana drogą doustną. Substancje odżywcze dostarcza się przede wszystkim przez żyłę główną ewentualnie żyły obwodowe. Aby zapobiegać powstawaniu zakrzepów płyny mają zmniejszona osmolarność. Zazwyczaj zdecydowanie częściej korzysta się z dostępu przez żyłę główną. Jeżeli przewidujemy, iż żywienie pozajelitowe nie będzie dłuższe niż 2 tygodnie, zapotrzebowanie energetyczne nie przekracza 2000kcal, a żyły obwodowe są dostępne, można rozważyć tą drugą opcję.
Jakich problemów należy spodziewać się podczas stosowanie żywienia pozajelitowego?
Podobnie jak w przypadku żywienia dojelitowego, tutaj również powikłania można podzielić na mechaniczne, septyczne oraz metaboliczne. Głównym problemem mechanicznym jest przede wszystkim drożność cewnika. Zawsze istnieje ryzyko jego pęknięcia, skręcenia czy zatkania. Zaburzenia metaboliczne w przypadku żywienia pozajelitowego należą raczej do rzadkości. Jedynym problemem może być niewłaściwe obliczenie podaży substancji odżywczych. Powikłania septyczne wynikają głównie z nieprzestrzegania zasad aseptyki.
Autor:
Piotr Kuc
Źródło:
Noszczyk Wojciech, Chirurgia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005
Komentarze do: Jakie są możliwości żywienia u pacjentów oddziałów szpitalnych?