Krztusiec był swego czasu uważany za jedną z powszechnych chorób wieku dziecięcego. Dzięki obowiązkowym szczepieniom istotnie zmniejszyła się zapadalność i umieralność w przebiegu krztuśca. W Polsce obowiązkowe szczepienia przeciwko krztuścowi u niemowląt i małych dzieci wprowadzono już w latach 60. XX wieku.
Ich wynikiem był 100-krotny spadek zapadalności od początku lat 80-tych3. Od początku lat 90. choroba ta coraz częściej występuje u młodzieży i dorosłych. W 2012 roku zarejestrowano 4683 przypadki zachorowań na krztusiec, a rok wcześniej, w 2011, 1669 przypadków8. Podstawową formą zapobiegania zachorowaniom na krztusiec są szczepienia ochronne.
Krztusiec wciąż wśród nas
Krztusiec, zwany potocznie kokluszem, jest chorobą układu oddechowego wywoływaną przez bakterię nazywaną pałeczką krztuśca (Bordetella pertussis). Jest to choroba, która szybko się rozprzestrzenia, dlatego też łatwo dochodzi do przenoszenia zakażenia na osoby z otoczenia chorego, np. członków rodziny, dzieci przebywające w żłobkach, przedszkolach, szkołach czy też personel medyczny. Wśród typowych objawów krztuśca wyróżnia się przede wszystkim trwający co najmniej 2 tygodnie męczący kaszel. Krztusiec bywa szczególnie niebezpieczny w grupie najmłodszych dzieci, zwłaszcza u niemowląt mogąc powodować (napadowe zaburzenia oddychania, a nawet bezdech; może również dojść do ciężkiego, powikłania krztuśca - encefalopatii).
Krztusiec jest powszechnie traktowany jako choroba wieku dziecięcego, a zbyt rzadko rozpoznawany u dorosłych.
Ochrona przed krztuścem
Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych obowiązującym w Polsce, szczepienie podstawowe przeciwko krztuścowi składa się z 4 dawek szczepienia14. Wykonuje się je w następującym schemacie: pierwszą dawkę dziecko otrzymuje w 2 miesiącu życia, drugą w 3-4 miesiącu życia, trzecią w 5-6 miesiącu życia, a czwartą między 16. a 18. miesiącem życia.
Szczepienie przypominające jest wykonywane w 6 roku życia (komponent bezkomórkowy)14. W ramach profilaktyki krztuśca, u dzieci starszych, młodzieży i dorosłych w Programie Szczepień Ochronnych zalecane są szczepienia dawką przypominającą szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi ze zmniejszoną zawartością komponentów błoniczego i krztuścowego14. Potrzeba wprowadzenia dawek przypominających szczepienia przeciwko krztuścowi w tych grupach wiekowych, wynika z faktu, że zachorowania wśród młodzieży i dorosłych mają istotny wpływ na przenoszenie zakażenia na niemowlęta i noworodki, zagrożone ciężkim przebiegiem krztuśca.
Zobacz również:
Zatem, im więcej chorych w wieku starszym, tym istnieje większe ryzyko zachorowania najmłodszych dzieci. Ponadto badania wskazują, że po około 5-12 latach zanika odporność nabyta w wyniku szczepienia lub przechorowania krztuśca.
Według Programu Szczepień Ochronnych 2013, szczepienie przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi ze zmniejszoną zawartością komponentów błoniczego i krztuścowego jest zalecane między innymi jako dawka przypominająca w 14. lub w 19. r.ż. Szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi ze zmniejszoną zawartością komponentów błoniczego i krztuścowego mogą być stosowane w grupie dzieci po 7 r.ż. z opóźnieniem w realizacji szczepienia przypominającego z 6 roku życia, zgodnie z zapisem w Programie Szczepień Ochronnych, o co warto zapytać lekarza pediatrę.
Dla kogo szczepienie przypominające?
Celem wprowadzenia dawek przypominających szczepienia przeciwko krztuścowi dla młodzieży i dorosłych (szczepionkami przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi ze zmniejszona zawartością komponentów błoniczego i krztuścowego) jest zredukowanie liczby zachorowań na krztusiec przede wszystkim w grupie:
- dzieci starszych i dorosłych,
- noworodków i niemowlaków (pośrednio),
- personelu medycznego - placówkach ochrony zdrowia (pośrednio – ich podopiecznych),
- personelu instytucji edukacyjnych (żłobków, przedszkoli, szkół, domów dziecka),
- rodziców, którzy spodziewają się potomstwa (obojgu, kobietom na etapie planowania ciąży
- i od razu po porodzie),
- dziadkom i starszemu rodzeństwu,
- osobom, które w perspektywie będą miały kontakt z noworodkiem lub niemowlęciem.
Strategia kokonowa ma epidemiologiczne uzasadnienie, gdyż niezaszczepione noworodki oraz nieszczepione lub niekompletnie zaszczepione niemowlęta nie są objęte ochroną przed zakażeniem. W 30–60 proc. przypadków, źródłem zakażenia niemowląt hospitalizowanych z rozpoznaniem krztuśca są osoby z najbliższego otoczenia dziecka.
Poprzez podanie dawki przypominającej szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi ze zmniejszoną zawartością komponentów błoniczego i krztuścowego u młodzieży, dorosłych, kobiet planujących ciążę i innych członków rodziny noworodka, a także personelowi instytucji medycznych i edukacyjnych zapewnia się pośrednią ochronę przed zachorowaniem na krztusiec – niemowlaków i noworodków. Takie podejście do szczepień nosi nazwę strategii kokonowej.
Eksperci podkreślają, że optymalnym rozwiązaniem, jest podanie szczepionki dTpa w odstępie, ok. 2 tygodni przed bliskim kontaktem z noworodkiem lub niemowlęciem. W ten sposób zmniejszamy ryzyko wystąpienia krztuśca u noworodków, niemowląt i innych pacjentów z grup ryzyka15. Strategia kokonowa charakterystyczna jest nie tylko dla krztuśca. To metoda pośredniej ochrony chorych dzieci przed zakażeniem. Swoje zastosowanie odnajduje również w przypadku innych szczepień ochronnych, których celem jest zmniejszenie ryzyka zakażenia osób z najbliższego otoczenia osoby chorej, czyli rodziców, rodzeństwa lub opiekunów.
Komentarze do: Krztusiec - co to za choroba?