Leczenie pęcherza nadreaktywnego

Nadreaktywnością pęcherza moczowego (OAB) określa się stan, w którym występują takie objawy, jak: parcie naglące, częstomocz] czy nietrzymanie moczu. Jednocześnie brak jest lokalnych czynników (np. nowotworu lub kamicy pęcherza moczowego), które mogłyby być przyczyną schorzenia. Choroba dotyczy ponad 16% populacji (ok. 15% mężczyzn i 17% kobiet), a częstość jej występowania rośnie wraz z wiekiem.

Choć nadreaktywność pęcherza zwykle nie daje się całkowicie wyleczyć, odpowiednią terapią można skutecznie kontrolować schorzenie i redukować nieprzyjemne objawy. Podstawową grupą leków wykorzystywanych w farmakoterapii pęcharza nadreaktywnego są cholinolityki. Poprzez blokowanie receptorów muskarynowych układu parasympatycznego zmniejszają lub znoszą siłę skurczów wypieracza. Właściwy efekt widoczny jest po ok. 3 miesiącach leczenia. Jednak nie wszystkie antycholinergiki są wykorzystywane w terapii nadreaktywnego pęcherza. Na przykład atropina czy skopolamina wywołują zbyt wiele działań niepożądanych. Pierwszym lekiem o działaniu antymuskarynowym, który zastosowano w leczeniu pęcherza nadreaktywnego była propantelina. Obecnie jednak wyparta została przez leki nowszej generacji. Najkorzystniejszymi właściwościami charakteryzują się leki o działaniu uroselektywnym. Cechują się one nie tylko selektywnością wobec narządu (pęcherza moczowego), ale także wybiórczością wobec receptorów muskarynowych M2 i M3. Leki te działają dłużej, są bardziej skuteczne i wywołują mniej objawów niepożądanych. Większość z nich działa także rozkurczająco na mięśnie gładkie pęcherza moczowego. Leki antycholinergiczne są jednak bezwzględnie przeciwwskazane w przypadku osób z nużliwością mięśni, czynną chorobą wrzodową, jaskrą z wąskim kątem przesączania lub znacznym zaleganiem moczu po mikcji.

Najczęściej stosowanym w Polsce lekiem jest oksybutynina. Wykorzystywane są jednak także preparaty tolterodyny, fesoterodyny, trospium, darifenacyny i solifenacyny.

Oksybutynina (prep. Ditropan, Driptane, Uroton) nie jest lekiem selektywnym narządowo. Blokuje receptory muskarynowe (umiarkowana selektywność wobec receptorów M3), kanały wapniowe i miejscowo znieczula. Ze względu na stosunkowo krótki czas działania preparaty oksybutyniny muszą być podawane 2-3 razy dziennie. Niestety lek powoduje wiele działań niepożądanych (głównie suchość w ustach i zaparcia), co jest częstą przyczyną odstawienia preparatu przez pacjentów.

Tolterodyna (prep. Defur, Detrusitol, Uroflow) podobnie jak oksybutynina jest nieselektywnym antagonistą receptorów muskarynowych i cechuje się krótkim czasem działania. Zaletą leku jest lepsza tolerancja. Badania jednak wykazują, że tolterodyna jest mniej skuteczna w leczeniu pęcherza nadreaktywnego w stosunku do preparatów oksybutyniny.

Zobacz również:

Fesoterodyna (prep. Tovias) jest prolekiem tolterodyny. Dopiero w organizmie ulega ona przemianie metabolicznej do substancji aktywnej biologicznie, co umożliwia uniknąć tzw. efektu pierwszego przejścia. Fesoterodyna występuje w postaci doustnego preparatu o przedłużonym działaniu, który przyjmuje się raz na dobę.

Trospium (prep. Spasmo-lyt) również należy do antagonistów receptorów muskarynowych. Zwykle stosowany jest 2 razy dziennie przed posiłkiem. Powoduje objawy niepożądane charakterystyczne dla cholinolityków, jednak o niewielkim nasileniu.

Darifenacyna (prep. Emselex) cechuje się wysoką selektywnością w stosunku do receptora muskarynowego M3. Właściwość ta jest przyczyną często występujących podczas leczenia trudności z wypróżnianiem i suchości w ustach, co znacznie ogranicza wykorzystanie leku.

Solifenacyna (prep. Vesicare) to lek nowej generacji. Cechuje się selektywnością narządową wobec pęcherza moczowego (uroselektywność) oraz wybiórczością w stosunku do receptorów M3, jednak mniejszą niż w przypadku darifenacyny. Znaczną zaletą leku jest długotrwałe działanie, dzięki któremu wystarczająca jest jedna dawka na dobę. Ponadto solifenacyna wyróżnia się dużą skutecznością. U ponad połowy chorych leczonych preparatem solifenacyny stwierdzono zupełne ustąpienie objawów nietrzymania moczu.

Inną grupą substancji wykorzystywaną w leczeniu nadreaktywności pęcherza moczowego są neurotoksyny. Związki te uznane są za bezpieczne i skuteczne. Jedną z popularniejszych neurotoksyn jest kapsaicyna. Jej działanie polega początkowo na pobudzeniu włókien aferentnych typu C odpowiedzialnych za powstawaniu patologicznych łuków odruchowych w OAB, a następnie ich neurolizy i porażenia czucia. Korzystniejszą aktywnością cechuje się resiniferatoksyna, która jest pozbawiona działania pobudzającego, które nasila parcie naglące. Oba związki nie należą jednak do substancji leczniczych i nie są wykorzystywane w terapii pęcherza nadreaktywnego. Resiniferatoksyna jest obecnie na etapie badań. W lecznictwie wykorzystywana jest natomiast toksyna botulinowa, która hamuje uwalnianie acetylocholiny w presynaptycznych zakończeniach nerwów. Występuje w postaci proszku do sporządzania roztworu do wstrzyknięć, np. Botox, Azzalure, Bocouture, Dysport, Vistabel, Xeomin.

Wspomagająco w farmakoterapii nadreaktywności pęcherza moczowego wykorzystywane są również: trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, blokery kanału wapniowego, niesteroidowe leki przeciwzapalne, estrogeny, α-adrenolityki oraz leki wpływające na ośrodkowy układ nerwowy (np. duloksetyna).

Leczenie farmakologicznie, które nie przynosi wystarczających efektów może być wskazaniem do zabiegu chirurgicznego. Operacje przeprowadza się zwykle u osób z ciężkim neurogennym uszkodzeniem dolnych dróg moczowych oraz u chorych z zagrożeniem uszkodzenia górnych dróg moczowych. Leczenie chirurgiczne jest jednak ostatecznością. Mniej inwazyjną metodą jest elektrostymulacja. Leczenie przy użyciu prądu elektrycznego wykorzystywane jest zarówno we wspomaganiu leczenia zachowawczego wysiłkowego nietrzymania moczu, jak i w leczeniu zaburzeń mikcji. Ponadto w walce z objawami nadreaktywności pęcherza skuteczna może być terapia behawioralna i biofeedback (technika sprzężenia zwrotnego). Duże znaczenie ma także regularne ćwiczenie mięśni dna miednicy, zwłaszcza w przypadku kobiet. Osłabienie tej grupy mięśni na skutek procesu starzenia, długotrwałych zaparć lub kaszlu oraz w wyniku rozciągnięcia w czasie porodu może być bowiem przyczyną utraty kontroli nad oddawaniem moczu.

Autor: Marta Grochowska
Źródła:
Radziszewski P.: Leczenie pęcherza nadreaktywnego. Manager Apteki 2008; 5,
Radziszewski P., Gugała A., Majewski M., Borkowski T., Borkowski A.: Pęcherz nadreaktywny. Przew Lek 2007; 10: 61-67,
pharmindex.pl.

Leczenie pęcherza nadreaktywnego

Komentarze do: Leczenie pęcherza nadreaktywnego