Leki przeciwbólowe

Polacy są rekordzistami w stosowaniu leków przeciwbólowych. Statystyczny Polak zażywa środki przeciwbólowe dziewięć razy w miesiącu. Jesteśmy w ścisłej czołówce Europy pod względem przyjmowania preparatów przeciwbólowych. Leki przeciwbólowe bez recepty są powszechnie stosowane w każdym polskim domu.

Wielu z nas przyjmuje leki, nie znając ich składu. Środki przeciwbólowe są szeroko dostępne, dlatego łykamy ich ogromne ilości. Najczęściej sięgamy po leki przeciwbólowe z powodu bólu głowy, bólów menstruacyjnych i bólu zęba. Czasami stosowane przez nas leki nie są odpowiednie na występujące dolegliwości.

Co warto wiedzieć o lekach przeciwbólowych?

Środki przeciwbólowe są po to, aby ich używać, jednak trzeba to robić w umiejętny sposób. Najlepiej udać się na konsultacje do specjalisty, żeby mieć pewność, czy wybrany przez nas lek jest odpowiedni i pomoże nam w zwalczeniu przyczyny bólu. Często zdarza się, że ból dopada nas w najmniej odpowiedniej chwili. Wtedy musimy działać sami. Aby uporać się z dolegliwościami, należy wiedzieć co powinno się przyjmować, a czego należy unikać. Warto znać kilka podstawowych faktów dotyczących stosowania leków.

Podział leków przeciwbólowych

Zgodnie z drabiną analgetyczną, czyli zdefiniowanym przez Światową Organizacje Zdrowia schematem przyjmowania leków przeciwbólowych, występują trzy stopnie intensywności leczenia w zależności od poziomu odczuwania bólu.

I stopień - analgetyki nieopioidowe

Do tego stopnia zaliczamy między innymi powszechnie stosowany paracetamol, ibuprofen oraz leki z kwasem acetylosalicylowym. Paracetamol działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo. Może być stosowany u wszystkich grup wiekowych, ponieważ jest bezpieczny dla układu pokarmowego. Natomiast ibuprofen oraz leki z kwasem acetylosalicylowym skutecznie radzą sobie z gorączką i stanami zapalnymi, jednak nie mogą być stosowane u dzieci poniżej 12 roku życia. W niektórych przypadkach lek wywołuje efekty niepożądane takie jak nudności, wymioty, zgaga, niestrawność, biegunka, zawroty głowy.

II stopień - słaby opioid

W tej grupie środków przeciwbólowych znajdują się leki przepisywane na receptę. Jest to między innymi: dihydrokodeina czyli pochodna morfiny - substancja przeciwbólowa i przeciwkaszlowa. Stosowana również w dolegliwościach gardłowych oraz przy bólach nowotworowych. W dawkach terapeutycznych praktycznie nie wywołuje uzależnienia psychicznego i fizycznego. Kolejną substancją jest etylomorfina (dionina), podawana przy silnych bólach oraz kaszlu, z którymi leki I stopnia nie są sobie w stanie poradzić. Substancja ta ma również działanie uspokajające. Znajduje swoje zastosowanie w okulistyce, w leczeniu owrzodzeń rogówki lub zapaleniu tęczówki. W Polsce etylomorfina zaliczana jest do środków odurzających, dlatego też sposób jej podawania i dawkowania powinien być określony przez specjalistę. Kodeina również zalicza się do leków II stopnia - to metylowa pochodna morfiny, która zmniejsza odczuwanie bólu. Jest zdecydowanie słabsza od morfiny, ale może wywołać uzależnienie zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Po przedawkowaniu tej substancji mogą wystąpić objawy takie jak: apatia, otępienie, zawroty głowy, spowolnienie rytmu oddechowego. Po zażyciu kodeiny, nawet w odpowiednich ilościach, nie powinno się prowadzić samochodu, gdyż substancja ta spowalnia reakcję organizmu.

II stopień - silny opioid

Do opanowania silnych i bardzo silnych dolegliwości bólowych używany leków opiodowych. Morfina jest najbardziej znaną substancją z tej grupy. Niejednokrotnie samo wspomnienie o leku wywołuje u chorych strach, gdyż wielu osobom morfina kojarzy się z ryzykiem uzależnienia i obawą, że jest to już ostateczna droga leczenia. Substancja ta może wywołać porażenie środka oddechowego, dlatego też pacjenci często się jej obawiają. Jednak czasami nie ma innego wyjścia. Morfina używana jest do zmniejszenia odczuwania bólu podczas m.in. chorób nowotworowych.

Lek ten przepisywany i podawany jest przez specjalistów. Jest kilka metod przyjmowania morfiny. Możliwość pierwsza to stosowanie doustne pod postacią roztworu. Jednak ten sposób jest dwukrotnie słabszy niż podawanie morfiny podskórnie. W chwili gdy chory potrzebuje większej dawki morfiny, wybiera się metodę dożylną - wtedy mamy większą pewność, że lek wchłonie się odpowiednio. Morfina wstrzykiwana dożylnie jest trzykrotnie silniejsza niż podawana doustnie. Środek ten stosowany jest w chorobach przewlekłych. Nieodpowiednie przyjmowanie może się wiązać z uzależnieniem od tej substancji. Dlatego ważny jest nadzór osoby wyspecjalizowanej w tym kierunku.

Przedawkowanie leków przeciwbólowych

Przedawkowanie leków często kojarzy się z substancjami wyższych stopni, takimi jak kodeina czy morfina, jednak Polacy nadużywają leków przeciwbólowych, zaczynając już od tych najsłabszych. Podczas przeziębienia stosujemy jednocześnie tabletki przeciw przeziębieniu i przeciwbólowe, które często zawierają takie same substancje, co prowadzi do przekroczenia dozwolonej dobowej dawki. Zażywanie większej ilości leków, niż jest to zalecane, jest całkowicie bezcelowe, gdyż nie zwiększa to skuteczności, a może doprowadzić do wystąpienia reakcji niepożądanych takich jak wymioty, bóle głowy czy drgawki. Trzeba pamiętać, że leki przeciwbólowe bez recepty są tylko doraźną pomocą - jeśli ból występuje częściej, należy udać się do specjalisty w celu konsultacji problemu.

Autor: Anna Furtek