Łupież - jak go leczyć?
Łupież jest bardzo częstym i dokuczliwym schorzeniem skóry. Jego obecność bywa nie tylko kłopotliwa, ale i krępująca w czasie kontaktu z innymi ludźmi. Choroba ta ma charakter przewlekły i nawracający. Objawia się złuszczaniem skóry owłosionej głowy bez cech zapalnych. Skóra głowy jest sucha i swędząca.
Złuszcza się w postaci białych płatków, które są często widoczne na odzieży osoby chorej. Jest to wynik zwiększonego tempa obrotu komórkowego. Choć przyczyna hiperproliferacji nie jest znana, najprawdopodobniej mają w niej swój udział drożdżaki Pityrosporum ovale i Malessezia spp.
Zanim jednak podejmiemy decyzję o podjęciu walki z łupieżem, musimy mieć pewność, że właśnie on jest przyczyną naszych dolegliwości. Podobne objawy mogą bowiem dawać między innymi łojotokowe i kontaktowe zapalenie skóry. Od pierwszego schorzenia łupież różni się brakiem zaczerwienienia skóry głowy oraz zmian skórnych na innych obszarach ciała niż owłosiona skóra głowy. W przypadku łojotokowego zapalenia skóry rumieniowo-złuszczające się, łagodnie swędzące wypryski często występują także na środkowej części twarzy, powiekach, brwiach, tułowiu i uchu zewnętrznym.
Z kolei kontaktowe zapalenie głowy jest skutkiem stosowania preparatów do włosów (np. farby, płynu do trwałej ondulacji). Unikanie środka drażniącego przez 1-2 tygodni powinno spowodować ustąpienie zmian. Łupież bywa również mylony z grzybicą owłosionej skóry głowy (Tinea capitis). To stosunkowo rzadkie schorzenie powoduje nie tylko złuszczanie się naskórka, ale także łamliwość włosów, a nawet łysienie plackowate. Zatem jeśli występują tego typu objawy należy skonsultować problem z lekarzem. Charakterystyczne zmiany na skórze głowy występują również u osób z łuszczycą. W przeciwieństwie do łupieżu nie występuje tu jednak świąd.
Leczenie łupieżu w dużej mierze można przeprowadzić samodzielnie przy pomocy dostępnych w aptece środków OTC (głównie szamponów). Jeśli jednak preparaty sprzedawane bez recepty okażą się bezskuteczne należy skorzystać z porady lekarskiej.
Najczęstszymi składnikami szamponów przeciwłupieżowych są:
Siarczek selenu (Selsun blue, Capitis Duo) – uznawany jest za skuteczny środek zwalczający łupież poprzez hamowanie mnożenia się komórek skóry i działanie przeciwgrzybicze. Niestety nadaje szamponom nieprzyjemny zapach. Preparaty z siarczkiem selenu powinny być stosowane dwa razy w tygodniu przez dwa tygodnie, a po tym czasie raz w tygodniu. Przed ich zastosowaniem konieczne jest zdjęcie biżuterii (złotej, srebrnej lub z innych metali), gdyż mogą wystąpić na niej przebarwienia. Selen może także być przyczyną przebarwień włosów, nawet farbowanych. Szampony zawierające siarczek selenu nie powinny być używane w leczeniu łupieżu małych dzieci (poniżej 5. roku życia). Nie są także zalecane dla kobiet będących w pierwszym trymestrze ciąży. Zrezygnować z tych preparatów powinny także osoby, u których skóra głowy jest popękana i zmianom towarzyszy stan zapalny, ze względu na ryzyko podrażnienia;
Zobacz również:
Smoła pogazowa (dziegieć węglowy) – pozyskiwana jest w wyniku suchej destylacji węgla kamiennego. Jest jednym z głównych środków wykorzystywanych w leczeniu łuszczycy. Obecnie często zastępowana przez dziegcie roślinne – sosnowy, jałowcowy, brzozowy i in. (Pix Szampon, Diolen). Nie wiadomo jaki jest mechanizm działania dziegciu w łupieżu. Sugeruje się jednak, że smoła pogazowa może wpływać na syntezę DNA i wywierać działanie antymitotyczne. Dziegieć działa również redukująco, przeciwłojotokowo, przeciwzapalnie i przeciwświądowo. Stosowany w niskich stężenia wykazuje właściwości keratoplastyczne (zmiękczające), a w większych – keratolityczne (złuszczające). Szampony posiadające smołę pogazową w swoim składzie mogą być stosowane w każdym wieku oraz przez kobiety w ciąży. W przypadku jasnych włosów mogą nadawać im brązowawy odcień;
Piroktonolamina (oktopiroks) – hamuje tempo odnowy naskórka. Wchodzi w skład szamponu Zoxiderm;
Ketokonazol (Nizoral, Eva Medica, Zoxin, Zoxinat, Noell, Capitis Duo) – jest organicznym związkiem chemicznym z grupy azoli, wykazującym właściwości przeciwgrzybicze. Mechanizm jego działania polega na blokowaniu enzymu biorącego udział w biosyntezie ergosterolu, składnika błony komórkowej grzybów. W szamponach stosowanych w walce z łupieżem występuje w 2% stężeniu. Pozwala zmniejszyć dokuczliwy świąd i złuszczanie naskórka. Badania wykazały, że jest środkiem bardziej skutecznym i lepiej tolerowanym od siarczku selenu. Szampony z ketokonazolem mogą być stosowane przez osoby w każdym wieku, także dzieci. W przypadku ostrych ataków łupieżu preparat powinien być używany co 3-4 dni przez 2-4 tygodnie. Po dokładnym umyciu głowy, szampon należy pozostawić na 3-5 minut i dopiero po tym czasie spłukać. Preparaty zawierające ketokonazol polecane są również w profilaktyce łupieżu. W celach zapobiegawczych wystarczy mycie głowy raz na 1-2 tygodnie. Szampon może niekiedy być przyczyną przebarwień włosów i miejscowego świądu;
Klimbazol (Zoxin Plus) – lek przeciwgrzybiczy, działa podobnie jak ketokonazol;
Cyklopiroksolamina (Sebiprox) – działa przeciwgrzybiczo;
Sól cynkowa pirytionu (Zoxiderm, Recept, Alpecin, Novoxidyl, Kelual DS) – działa przeciwgrzybiczo i zmniejsza tempo mnożenia się i obrotu komórkowego naskórka. Preparaty zawierające tę substancję mogą być stosowane w każdym wieku, a także przez kobiety spodziewające się dziecka. Powinny być używane do codziennego mycia skóry głowy, aż do momentu ustąpienia łupieżu;
Kwas salicylowy (Foltene, Alpecin) – ułatwia odrywanie się płatków złuszczającego się naskórka;
Mocznik, związki siarki – działają keratolitycznie, pełnią taką samą rolę jak kwas salicylowy;
Rezorcyna (Versic) – hamuje wydzielanie łoju i udrażnia ujścia gruczołów łojowych. W zależności od stężenia działa keratolitycznie lub keratoplastycznie;
Substancje kondycjonujące – pobudzają siły witalne skóry. Ich rolą jest działanie profilaktyczne. Np. L-arginina, aktywny kompleks alfa-hydroksykwasu (kwasu mlekowego).
W czasie leczenia łupieżu warto zadbać o odpowiednie natłuszczenie skóry głowy. W tym celu można nałożyć ciepłą oliwkę na skórę głowy przy pomocy szczoteczki lub wacika. Wcześniej należy zwilżyć włosy, co zapobiegnie ich przetłuszczeniu. Taki zabieg zmiękczy naskórek i ułatwi odtłuszczenie skóry głowy. Po ok. 30 minutach głowę należy umyć szamponem przeciwłupieżowym. Podobnie stosować można olej lniany, olejek lawendowy, cytrynowy czy rozmarynowy. Zalecane są także płukanki z naparu z ziela tymianku. Jeśli borykamy się z łupieżem starajmy się też częściej przebywać w nasłonecznionych miejscach. Promieniowanie UV działa bowiem przeciwzapalnie. Należy jednak uważać, by nie przesadzić z nadmierną ekspozycją na słońce. Ponadto wskazane jest ograniczenie spożycia cukru, który jest doskonałą pożywką dla drożdżaków.
Kiedy już pozbędziemy się problemu łupieżu warto zadbać o odpowiednią profilaktykę. Poza stosowaniem szamponów przeciwłupieżowych bardzo ważne jest częste mycie głowy. Dużą rolę odgrywa jednak nie tylko sam etap mycia, ale także prawidłowe spłukanie skóry głowy. Jeśli nie będzie ono odpowiednio dokładne to pozostałości szamponu oblepią pory i włosy, i uniemożliwią odpowiednie dotlenienie. Skutkiem jest obumarcie naskórka i jego łuszczenie. Podobny efekt można osiągnąć, stosując nadmiar kosmetyków do stylizacji i pielęgnacji włosów. Ważny jest także delikatny masaż skóry głowy podczas mycia, który pobudzi mikrokrążenie owłosionej tkanki skórnej. Podobnie jak masaż działa regularne, dokładne szczotkowanie włosów, które dodatkowo usuwa martwą skórę.
Źródła:
Jachowicz R. (red.): Farmacja praktyczna. PZWL, Warszawa 2010,
Rutter P.: Opieka farmaceutyczna. Elsevier Urban & Partner, 2006.
Autor: Marta Grochowska
Komentarze do: Łupież - jak go leczyć? (1)
cyklopiroksolamina
1U mojego męża bardzo sprawdził się szampon pirolam z cyklopiroksolaminą, 4 tygodnie stosowania i po problemie ani śladu. Teraz ja go używam, bo niestety mnie też łupież dopadł i to dość intensywnie, ale po tygodniu mycia... pokaż całość