Malaria: odkrycie nowego komara-nosiciela pasożyta?

Nowy podgatunek komara, odkryty w Burkina Faso, może być zdolny do przenoszenia pasożyta Plasmodium, który jest odpowiedzialny za malarię. Żyjący wyłącznie na zewnątrz, komar ten poddaje swoim istnieniem w wątpliość wszystkie strategie walki z tą światową plagą. Nasza wiedza na temat malarii jest coraz większa.

Ale w momencie, kiedy naukowcy sądzili, iż zidentyfikowali już wszystkie komary roznoszące malarię, odkryto właśnie zupełnie nowy podgatunek komara, który należy do gatunku Anopheles gambiae, i który potencjalnie może przenieść tę chorobę na człowieka.

To właśnie w ramach projektu, którego przeznaczeniem była identyfikacja genów odpowiedzialnych z odporność komarów na pasożyta malarii, Plasmodium falciparum, naukowcy z jednostki genetyki i genomiki insektów roznoszących choroby (Institut Pasteur/CNRS, Francja) przeprowadzali badania w Burkina Faso, przy pomocy bardzo innowacyjnej metody.

Aż do tej pory, specjaliści od malarii oceniali, że choroba przenosi się jedynie nocą, poprzez ugryzienia komarów, które są obecne w ludzkich domostwach. Zazwyczaj, jedynie komary żyjące w ludzkich domostwach, uważane więc za zwierzęta endofilne, były zbierane dla celów badań. Dlatego też, prace łowców insektów były znacznie uproszczone, a łowy na komary były bardzo łatwe do przeprowadzenia wewnątrz domów (dzięki świetlnym pułapkom albo dzięki sprejom owadobójczym).

Komar egzofilny

Naukowcy z jednostki genetyki i genomiki insektów roznoszących choroby z Instytutu Pasteura we Francji przetestowali przeciwną hipotezę – czyli hipotezę zakładającą, że komary mogą również istnieć i przenosić chorobę na zewnątrz pomieszczeń.

Jest to wiarygodna hipoteza, ponieważ mimo całej nieurodzajności Afryki zachodniej, istnieją jednakże na tym kontynencie strefy stojącej wody poza domostwami ludzkimi, przede wszystkim w porze deszczowej, gdzie mogą się rozwijać larwy komarów, z których powstają dorosłe komary, gotowe do roznoszenia pasożytów.

Naukowcy zebrali więc larwy komarów oraz dorosłe osobniki w strefach domowych i przydomowych, a przede wszystkim z kałuż stojących w pobliżu domostw. Dlatego też w ten sposób udało im się zidentyfikować nowy podgatunek komara. Insekty te zostały nazwane A. gambiae Goundry, na cześć jednej z wiosek Burkina Faso, gdzie zostały odkryte. A liczba larw zebranych na zewnątrz domostw stanowiła ponad połowę wszystkich zebranych larw.

W przeciwieństwie do słynnego kuzyna, jak stwierdzili badacze, okazało się, że A. gambiae Goundry jest egzofilny (nigdy nie zalatuje do pomieszczeń, żyje więc i atakuje wyłącznie na zewnątrz), ponieważ nie udało się zebrać żadnego przedstawiciela tego gatunku wewnątrz pomieszczeń.

Bardzo wrażliwy na Plasmodium

Przeprowadzone analizy genetyczne na tych komarach wykazały, w sposób dość zaskakujący, że mimo swojej przynależności do tego samego gatunku, co jego bardzo dobrze znany kuzyn, to jednakże różnice między nimi są dość liczne.

Jeśli więc komar A. gambiae istnieje w swoich dwóch genetycznych postaciach (M i S), to odnaleziono tylko jedną postać komara podgatunku A. gambiae Goundry. Poza tym, te dwa podgatunki mają się nie krzyżować między sobą i posiadać różnice w swoich reakcjach na pasożyta malarii. I to właśnie te różnice niepokoją.

Albowiem, podczas posilania się krwią skażoną pasożytem Plasmodium, komarzyca A. gambiae Goundry ma być ekstremalnie wrażliwa na zarażenie się tym pasożytem.

Nowe dane, które pozwalają rozważać po raz pierwszy przenoszenie malarii przez komara żyjącego tylko i wyłącznie na zewnątrz, mogą poważnie zakłócić skuteczność strategii, które zostały opracowane i wdrożone w życie, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się malarii w tych regionach afrykańskich.

Ale rezultaty te, przedstawione w przeglądzie naukowym Science, są na razie zbyt wstępne, aby móc z całą pewnością sformułować jakieś konkluzje. Na tę chwilę, nic nie wskazuje na to, że podgatunek komara A. gambiae Goundry może być rzeczywiście zdolny do odżywiania się krwią człowieka, a więc tym samym – do przenoszenia malarii.

Być może woli on posilać się krwią zwierząt gospodarczych i domowych, takich jak krowy albo kozy. Jakby nie było, środki walki z malarią w dalszym ciągu są opracowywane, między innymi szczepionka przeciwko malarii, która może powstać już za kilka lat.