Mikrobiom jelitowy - przyjaciel czy wróg?

Prawidłowe funkcjonowanie organizmu jest tym lepsze im bardziej różnorodną i złożoną mamy mikroflorę jelitową! Co prawda, występują w niej bakterie patogenne, ale dobra wiadomość jest taka, że to głównie od nas zależy jej skład. Mikrobiomu nie należy się bać!

W organizmie człowieka, znajduje się, co najmniej 10 razy tyle bakterii, co komórek. Stanowią one endogenną mikroflorę, która w większości znajduje się w układzie pokarmowym. Szacuje się, że mikroflora przewodu pokarmowego zawiera aż 500 gatunków bakterii, z czego najwięcej znajduje się w jelicie grubym. Tylko 30% z nich stanowi typową, uniwersalną i występującą u wszystkich ludzi mikroflorę, reszta to gatunki specyficzne i unikatowe dla danego człowieka. Czym więc jest mikrobiom? To ogół mikroorganizmów występujących, w tym wypadku, w przewodzie pokarmowym.

Funkcje mikroflory jelitowej

Mikroorganizmy w przewodzie pokarmowym, można podzielić na takie, które działają korzystnie oraz na te, których wpływ określany jest, jako szkodliwy. Najbardziej pożyteczne są bakterie mlekowe, których niedobór może powodować zarówno wzdęcia jak i poważne kłopoty trawienne, stany chorobowe przewodu pokarmowego, a nawet ogólne pogorszenie stanu zdrowia. Nadmierny rozwój patogennych bakterii, prowadzi do produkcji karcynogenów, odpowiedzialnych za powstawanie nowotworów, oraz toksyn, które uszkadzają barierę śluzówkowa jelit.

Bakterie jelitowe spełniają w jelitach kilka podstawowych funkcji. Można podzielić je na metaboliczne, troficzne i ochronne. Dzięki ich działaniu możliwe jest trawienie resztek pokarmowych, które nie uległy wcześniejszej degradacji. Produktami tych przemian są głównie krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), które stanowią dodatkową energię dla organizmu. Wpływają na gospodarkę mineralną, pobudzając wchłanianie z jelita grubego jonów wapnia, magnezu i żelaza. Ponad to, obniżają pH w jelicie oraz umożliwiają prawidłowy rozwój komórek nabłonka jelitowego.

Zobacz również:

Przyjazne dla człowieka mikroorganizmy jelitowe, współzawodniczą z bakteriami patogennymi o przestrzeń życiową i dzięki temu stanowią naturalną barierę, która stanowi zabezpieczenie przed ich rozwojem. Właściwość tę wykazują zwłaszcza bakterie fermentacji mlekowej, takie jak Lactobacillus i Bifidobacterium. Kolejną funkcją, jaką pełnią mikroorganizmy jelita grubego to synteza witamin z grupy B oraz witaminy K, a także przyczyniają się do obniżenia cholesterolu oraz stymulują układ immunologiczny gospodarza do stałego wytwarzania przeciwciał, co pozwala na szybszą odpowiedź immunologiczną w przypadku zakażenia drobnoustrojami z zewnątrz.

Czynniki wpływające na kolonizację drobnoustrojów w przewodzie pokarmowym

Jak już wyżej zostało wspomniane, stały skład mikroflory przewodu pokarmowego stanowi tylko 30%. Reszta uwarunkowana jest od kilku czynników. Na niektóre z nich, jak genotyp, czy fizjologia, nie mamy wpływu, jednak większość z nich jest zależna od nas. Przede wszystkim styl życia, jaki prowadzimy, środowisko, w którym żyjemy oraz wszystko to, co spożywamy. Dodatkowo na rozwój mikroorganizmów mają wpływ choroby, antybiotykoterapia, przebyta hospitalizacja, poród (zarówno naturalny jak i poprzez cesarskie cięcie) oraz wiek gospodarza.

Co powoduje zaburzenia w mikroflorze?

Równowagę, która powinna panować w przewodzie pokarmowym, mogą zaburzać czynniki zarówno egzogenne jak i te z wnętrza organizmu. Gatunki bakterii, takie jak Enterococcus, Streptococcus, Bacteroides i Escherichia coli, naturalnie bytujące w jelitach, mogą stanowić źródło choroby dopiero wtedy, gdy staną się mikroorganizmami dominującymi. Do zwiększenia ich liczby, dochodzi najczęściej po operacjach chirurgicznych żołądka i jelita cienkiego, w przypadku zapalenie jelita grubego, choroby nerek i wątroby, gdy zaburzona jest perystaltyka jelit oraz w sytuacji wystąpienia nowotworu. Inne czynniki powodujące niekorzystne zmiany w składzie i aktywności zespołu mikroorganizmów jelitowych to: zaburzenia w funkcjonowaniu systemu odpornościowego, radioterapia, antybiotykoterapia, nieodpowiednia dieta, stres i starzenie się organizmu.

Mikrobiom - przyjaciel człowieka?

Mikrobiomu nie należy się bać, spełnia on więcej pozytywnych niż negatywnych funkcji. Należy pamiętać, że istotna jest różnorodność gatunkowa w jelicie, gdyż warunkuje prawidłowy rozwój bariery śluzówkowej. Oprócz tego jelito jest ważnym organem pełniącym funkcje immunologiczne. Z racji, że błona śluzowa przewodu pokarmowego mieści w sobie największą ilość limfocytów. żaden inny organ immunologiczny nie jest w stanie wytworzyć tak samo dużej ilości przeciwciał.

Autor:

Paulina Łabędź