Mózg – człowiek buduje go przez piętnaście lat

Mózg ludzki potrzebuje 15 lat, aby się w pełni uformować. A budowa ta zaczyna się już od pierwszych dni życia.

Budowa mózgu ludzkiego

Sto miliardów neuronów powiązanych ze sobą. To nasz mózg, taki właśnie jest. Oprócz tego, ponad milion miliardów synaps, które pozwalają zbudować związki pomiędzy komórkami nerwowymi, tak żeby cała machineria skuteczenie działała. Na każdy neuron przypada średnio 10 000 połączeń. Nawet ciężko to sobie wyobrazić.

Nie da się ukryć, że taka kompleksowość budzi wiele pytań na temat powstawania tak imponującego organu. Jak powstaje ludzki mózg?

Człowiek jest pod tym względem unikatowym gatunkiem pośród wszystkich istot żyjących. Ale, wykształcenie takiego mózgu zajmowało połowę życia w epoce pierwszych Homo sapiens, jak wyjaśnia neurobiolog francuski, Jean-Pierre Changeux.

W epoce, kiedy pojawił się człowiek, skonstruowanie mózgu zabierało mu od dziesięciu do piętnastu lat, a następnie żył on jeszcze od 10 lat do 15 lat więcej z takim „bagażem” w głowie.

A dzisiaj, człowiek w dalszym ciągu spędza piętnaście lat swojego życia na kształtowaniu tego tak istotnego organu, który przecież będzie funkcjonował o wiele dłużej, biorąc pod uwagę spodziewaną długość życia ludzkiego.

Nawet sobie nie wyobrażamy, że w każdej minucie życia niemowlęcia powstaje ponad dwa miliony nowych synaps w jego mózgu, możemy przeczytać w dziele tego francuskiego naukowca (L'homme de vérité). Narodziny więc są momentem, kiedy tworzenie połączeń mózgowych jest w bardzo szybkiej fazie. Namnażają się one falami, a niektóre z nich są stablilizowane i poddawane selekcji, podczas gdy inne są niszczone, uznane za niepotrzebne.

Ta epigeneza trwa od 10 lat do 15 lat, wyjaśnia neurobiolog francuski, Jean-Pierre Changeux. W tym okresie, największe znaczenie mają interakcje ze światem zewnętrzym oraz życie w grupie społecznej.

Znaczenie świata zewnętrznego

W czasie pierwszych dni swojego życia, a nawet przed narodzinami jeszcze, płód może zostać naznaczony „śladami” z zewnątrz – płód postrzega głos matki, na przykład, a także może usłyszeć muzykę. Te odciski epigenetyczne są bardzo blisko związane ze środowiskiem kulturowym, w którym następnie rozwija się niemowlę: związek z matką, z ojcem, z rodziną, z językiem mówionym...

Mózg dorosłego

Później, w wieku 60 lat, człowiek w dalszym ciągu znajduje się pod wpływem wychowania, wykształcenia, doświadczenia, z którymi miał kontakt, kiedy mózg jego był w budowie. Stąd też, według neurologa, który sam ma teraz 75 lat, ryzyko dysharmonii między tym, co zostało nabyte w okresie dzieciństwa i lat nastoletnich, a tym, kim jesteśmy w wieku 60 lat.

Mózg dorosłego zachowuje zdolności do reorganizacji, ale jego plastyczność ma jednak swoje granice. Zresztą, możemy odnotować interesujacy fakt, iż istnieją bardzo wielkie różnice między jednostkami w rozwoju mózgu. Nawet prawdziwe bliźniaki nie mają identycznych mózgów, a nawet ich funkcje mózgowe są inne. Neurobiolog francuski przywołuje tutaj prosty przykład dysleksji: dziecko będzie miało problemy z nauczeniem się pisania, czytania, ortografii; ale jego funkcje czysto poznawcze mogą z kolei być daleko lepsze niż funkcje przeciętne.