Nadużywanie antybiotyków w leczeniu biegunek - w świetle najnowszych badań

Według przeprowadzonych przez NIZP-PZH badań, polscy lekarze nadużywają antybiotyków w leczeniu ostrych biegunek zakaźnych.

Z przeprowadzonych w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego i opublikowanych w czerwcowym wydaniu czasopisma „Epidemiology & Infection” badań wynika, że w Polsce zbyt często stosuje się antybiotyki w leczeniu ostrych biegunek zakaźnych. Zaś to prowadzi nie tylko do przedłużenia objawów, ale również zwiększa ryzyko rozwoju bakterii opornych na najczęściej stosowane antybiotyki.

Badania przeprowadzone w 11 placówkach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) oraz 8 oddziałach szpitalnych, pozwoliły na zebranie szczegółowych danych o postępowaniu z pacjentami zgłaszającymi się do lekarza z ostrą biegunką zakaźną. Badanie wykazało, że lekarze zlecali antybiotyk 16% pacjentów zgłaszających się do placówek POZ oraz 36% pacjentów hospitalizowanym z powodu ostrej biegunki zakaźnej. Po odniesieniu tych wyników do całkowitej liczby osób z ostrą biegunką zakaźną oszacowanej w ogólnopolskim badaniu epidemiologicznym, prowadzonym w analogicznym okresie czasu, uzyskano zawrotną liczbę 5,5 miliona dawek antybiotyków zużywanych przez Polaków w ciągu roku.

Natomiast opublikowane zalecenia międzynarodowych instytucji takich jak: Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Światowe Stowarzyszenie Gastroenterologów (WGO) oraz Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii Dziecięcej, Hepatologii i Żywienia (ESPGHAN) nie zalecają stosowania antybiotyków w leczeniu ostrych biegunek z wyjątkiem szczególnych sytuacji, takich jak ciężkie zachorowania o ustalonej etiologii bakteryjnej lub pasożytniczej, występowanie biegunki z krwią i/lub objawami zakażenia ogólnoujstrojowego, jak również u wcześniaków.

W ramach wyżej opisanych badań oceniano czynniki wpływające na zlecenie przez lekarza antybiotyku. Lekarze 2-krotnie częściej przepisywali antybiotyk osobom starszym (pow. 65 roku życia), 1,5-krotnie częściej mieszkańcom terenów wiejskich, 2,5-krotnie częściej pacjentom z objawami gorączki, 2-krotnie częściej z objawami krwistej biegunki. Lekarze pracujący w większych placówkach POZ (zrzeszających pow. 5 lekarzy) oraz oddziałach szpitalnych 3-krotnie częściej przepisywali antybiotyk, w porównaniu z lekarzami pracującymi w mniejszych placówkach. Dlatego autorzy raportu wskazują na konieczność poprawy programów szkolenia podyplomowego w celu skuteczniejszego wdrażania zaleceń międzynarodowych w leczeniu ostrych biegunek zakaźnych.

- Decyzja polskiego lekarza o leczeniu ostrej biegunki za pomocą antybiotyku wynika w większym stopniu ze zwyczajów panujących w danej placówce, niż jest uzasadniona objawami lub wynikiem badania mikrobiologicznego – podkreśla Paweł Stefanoff, współautor badań.

Nieuzasadnione stosowanie antybiotyków u pacjentów z ostrymi biegunkami zakaźnymi nie tylko przedłuża występowanie objawów u poszczególnych pacjentów, ale również zwiększa ryzyko rozwoju szczepów opornych na poszczególne antybiotyki. Takie rodzaje bakterii, najczęściej mające swoje źródło w naturalnej florze bakteryjnej człowieka, coraz częściej stanowią problem kliniczny. - Coraz częściej brakuje antybiotyków dostępnych w leczeniu ciężkich zakażeń, ponieważ bakterie miały okazję ‘przetestowania’ wielu preparatów, podawanych pacjentom ‘na wszelki wypadek – dodaje dr Stefanoff.