Narządy czuciowe w procesie starzenia organizmu

Pięć zmysłów, które umożliwiają nam postrzeganie rzeczywistości to: wzrok, dzięki któremu widzimy to, co jest przed nami, słuch, który umożliwia odbieranie dźwięków, węch, który często ratuje nas przed różnego rodzaju zagrożeniami, dotyk, który reaguje na ciepło, zimno, ciśnienie i ból oraz smak, dzięki któremu możemy rozkoszować się smacznymi potrawami.

Jednak w miarę, jak się starzejmy nasze zmysły ulegają pogorszeniu. W dobie rozwoju medycyny możemy je ulepszać kupując okulary czy aparaty słuchowe. Spróbujmy zatem odpowiedzieć na pytanie, jakie pojawiają się zmiany w narządach, dzięki którym odbieramy otoczenie – zmiany, które postępują wraz z wiekiem.

Wzrok

Typowymi objawami zmian, które zachodzą w oczach w wieku starczym są: zmniejszenie ostrości widzenia, atrofia mięśni oka, które odpowiedzialne są za ruch oka, można zaobserwować żółtą soczewkę, która staje się również mało elastyczna i bardziej mętna, zmniejsza się źrenica, która jednocześnie wolniej reaguje na zmiany natężenia światła, oczy stają się suche, łzy wydzielają się bardzo wolno.

Słuch

W wieku starczym pogarsza się słuch – zwłaszcza mało słyszalne są dźwięki o wysokiej częstotliwości. Przytępienie słuchu pojawia się szczególnie u osób, które w młodości były narażone na wysoki poziom hałasu.

Charakterystycznymi objawami przytępienia słuchu jest pojawiający się szum w jednym lub w obu uszach, niektóre dźwięki drażnią, łatwiejsze jest zrozumienie głosu mężczyzn, niż głosu kobiet, pojawiają się trudności ze zrozumieniem treści rozmów, wydaje się, że ci, którzy do nas mówią coś mamroczą i mówią niewyraźnie.

Bez wątpienia, zmiany, które zachodzą w narządach wzroku czy słuchu są najbardziej widoczne. Istotne jest w tym miejscu bardzo ważne rozróżnienie. Trzeba rozróżnić zmiany, które są nieuniknione, to znaczy są częścią naturalnego procesu starzenia się i zmiany, które są konsekwencją schorzeń organizmu człowieka, np. cukrzycy. Wiek starczy to wiek, którego nieodłącznym elementem jest ślepota czy głuchota, jednak trzeba pamiętać, że nie jest to wyrok, ponieważ zmiany, które wykryte są dość wcześnie można leczyć.

Zobacz również:

Węch

Zmysł zapachu również ulega osłabieniu, co może być skutkiem zaniku zakończeń nerwowych w nosie. W większości przypadków osłabienie węchu związane jest raczej ze schorzeniami czy negatywnymi przyzwyczajeniami, czynnikami środowiskowymi. Konsekwencją słabego zmysłu zapachu może być obniżenie zainteresowania jedzeniem, a nawet zaniedbanie higieny osobistej.

Dotyk

W okresie starczym dochodzi do zaburzeń reagowania na ból, wibrację, zimno, gorąco, nacisk czy dotyk. Nie wiadomo do końca, czy zmiany te są związane ze schorzeniami procesu starzenia czy z samym procesem starzenia. Wśród przyczyn wyróżnia się: ograniczenie przepływu krwi do receptorów dotyku, mózgu lub rdzenia kręgowego. Kolejną może być niewłaściwa dieta, pozbawiona wartościowych składników. Brak reakcji na zmiany temperatury wiąże się z trudnością odróżnienia zimna od ciepła. Brak reakcji na dotyk może powodować również owrzodzenia.

Smak

4 główne smaki: słodki, kwaśny, gorzki i słony pozwalają nam wyczuć około 9000 kubków smakowych. Liczba kubków smakowych zmniejsza się wraz z wiekiem mniej więcej między 40 i 50 rokiem życia u kobiet i między 50 i 60 rokiem życia u mężczyzn. Tracąc smak w procesie starzenia najpierw tracimy zdolność wyczuwania smaku słodkiego i słonego, następnie gorzkiego i kwaśnego. Wraz ze starzeniem się zmniejsza się ilość śliny, co powoduje uczucie suchości w ustach oraz wzrost próchnicy w zębach.

Proces starzenia się, jako proces biologiczny

Starzejemy się z każdym dniem, a nawet z każdą godziną od początku naszego istnienia. W wyniku takiej przemiany materii organizm nie tylko nie odbudowuje swych tkanek w tempie równym ich niszczeniu, lecz nie nadąża z procesami ich odnowy i regeneracji. Starość nie staje się faktem z dnia na dzień – jest efektem długofalowego procesu zmian obejmujących całość organizmu żywego i wszystkie jego funkcje. Zmiany somatyczne związane z procesem starzenia dotykają narządów zmysłów.

Najwcześniej pojawiającą się i najbardziej typową zmianą w narządach zmysłów jest dalekowzroczność starcza. Powstaje ona na skutek utraty elastyczności soczewki. Jeśli chodzi o związane z wiekiem osłabienie słuchu może być ono wynikiem pogorszenia funkcji nerwu słuchowego lub zmniejszeniem elastyczności błony bębenkowej ucha. Osłabienie słuchu utrudnia komunikację z otoczeniem i uczestnictwo w życiu towarzyskim.

Zmysły dotyku, smaku i powonienia również powoli tracą swoją zdolność rozdzielczą. Pomimo tego, zmysł dotyku często pozostaje jedynym środkiem komunikacji chorego z otoczeniem (zwłaszcza w momencie zaniku funkcji wzrokowych i słuchowych).