Nawet kilka dni zanieczyszczeń może wywołać zawał serca i udar mózgu

Nawet krótkoterminowa ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza – tylko jeden dzień albo tydzień w niektórych przypadkach – może wyzwolić zawał serca albo udar mózgu, mówią naukowcy. A konkretnie, dwa nowe badania ujawniają, że ryzyko zwału serca albo udaru mózgu wręcz skacze po kilku dniach kontaktu z wysokimi zanieczyszczeniami, a szczególnie w przypadku ludzi, którzy już wcześniej mieli predyspozycje do problemów zdrowotnych.

Powyżej jednego tygodnia ekspozycji na duże zanieczyszczenia powietrza może wystarczyć, żeby wyzwolić zawał serca, jak ujawnia nowa analiza, opublikowana w najnowszym wydaniu Journal of the American Medical Association.

Ryzyko zawału serca wzrasta o prawie 5% wraz z wysokimi poziomami tlenku węgla (czad) w powietrzu. I około 3% z wyższymi poziomami cząsteczek w powietrzu, powyżej siedmiu dni.

Ryzyko udaru mózgu skacze o 34% w ciągu 24 godzin po ekspozycji na umiarkowane zanieczyszczenia powietrza, według badania, które zostało opublikowane w naukowym Archives of Internal Medicine.

Większe ryzyko zwału serca istniało w ciągu 12 – 14 godzin po ekspozycji na drobne cząsteczki, a także najsilniej związane było z zanieczyszczeniami pochodzącymi z ruchu drogowego.

Nikt tak naprawdę nie wie, jaka ilość zanieczyszczeń wyzwoli na pewno zawał serca albo udar mózgu, ale eksperci sugerują, iż wrażliwi ludzie powinni chronić się sami, ograniczając czas wdychania powietrza skażonego ciężkimi dawkami drobnych cząsteczek. To, co możemy powiedzieć na pewno, to fakt, że ekspozycja na wysokie poziomy zanieczyszczeń jest szkodliwa dla ludzi z grupy ryzyka, mówi doktor Hazrije Mustafic, główny autor tych analiz, które badały dane na temat zanieczyszczeń powietrza i ryzyka zawału serca na podstawie 34 poprzednich badań.

Ludzie tacy powinni unikać najbardziej zanieczyszczonych miejsc, takich jak autostrady, na przykład, mówi  doktor Hazrije Mustafic, który jest kardiologiem oraz badaczem w dziedzinie epidemiologii sercowo-naczyniowej na uniwersytecie paryskim University of Paris Descartes, INSERM Unit 970. Nie wiemy jeszcze jak długa ekspozycja powoduje wzrost ryzyka zawału serca, ale związek jest linearny.

Innymi słowy, doktor Hazrije Mustafic stwierdza, że kiedy rośnie kontakt z zanieczyszczeniami, zarówno w sensie czasu jak i intensywności, również rośnie ryzyko zawału serca. Najlepszym rozwiązaniem dla ludzi z chorobami serca i układu krążenia może być po prostu obserwowanie z bliska poziomu zanieczyszczeń w ich środowisku, dodaje jeszcze ekspert. A agencje rządowe coraz bardziej to ułatwiają. Na przykład, agencja Environmental Protection Agency ma aplikację, którą moża załadować i która dostarcza informacje na temat jakości powietrza na poziomie lokalnym.

Nawet jeśli krótkie ekspozycje na zanieczyszczenia nie mogą wyjaśnić każdego pojedynczego przypadku zawału serca albo udaru mózgu, to jednakże mają na nie znaczący wpływ, dodają jeszcze eksperci. Na przykład, w 2007 roku, naliczono 184 000 hospitalizacje z powodu udaru mózgu na północnym wschodzie Stanów Zjednoczonych, mówi Gregory Wellenius, główny autor artykułu na temat ryzyka udaru mózgu.

Artykuł ten został opublikowany w ostatnim wydaniu Archives of Internal Medicine.

Oceniamy, że około 6 000 spośród tych hospitalizacji można było zapobiec, dodaje jeszcze Gregory Wellenius. Dodatkowo, jego badanie jest pierwszym, które przyjrzało się krótkoterminowej ekspozycji na zanieczyszczenia oraz jej związkom z udarem mózgu. I nawet jeśli sam uważa, że znalazł dowód na to, iż ryzyko udaru mózgu faktycznie jest większe, to jednakże pozostaje ostrożny z wydawaniem opinii, dopóki inne badania przeprowadzone przez innych badaczy nie potwierdzą jego odkryć.

Jest to tylko jedno badanie, mówi Gregory Wellenius, który przeprowdził swoje prace w centrum medycznym Beth Israel Deaconess Medical Center w Harwardzie. Badanie to zostało zrealizowane w Bostonie, w jedym z miast amerykańskich, które ma względnie niskie poziomy zanieczyszczeń. Badania te więc powinny być odtworzone w innych częściach kraju.

Znaleziono dość istotny związek z ischemicznym udarem mózgu dla grupy ludzi na względnie niskim poziomie – na poziomie, który jest dość poniżej narodowych standardów jakości powietrza, mówi Roger Peng, profesor statystyki na Johns Hopkins School of Public Health. Badacze nie stwierdzili, czy nawet umiarkowana ilość zanieczyszczeń może wywołać udar mózgu.

Jak dodaje jeszcze profesor, nie ma czegoś takiego jak „bezpieczny poziom zanieczyszczeń powietrza”.

Głównym winnym w obydwu omawianych tutaj badaniach są drobne cząstki, znane jako PM2,5. Pochodzą one z przeróżnych źródeł, włączając w to elektrownie, fabryki, samochody, ciężarówki. Są to bardzo małe cząstki, mają około jedną trzydziestą średnicy ludzkiego włosa.

Profesor Roger Peng sugeruje, żeby ludzie, którzy są zagrożeni udarem mózgu albo zawałem serca, raczej nie wychodzili ćwiczyć na zewnątrz, kiedy komunikaty donoszą o złej jakości powietrza. Inni badacze posuwają się nieco dalej: jeżeli dotyczy cię jakikolwiek czynnik ryzyka, zachowaj ostrożność i unikaj wszystkiego, co może cię zmusić do ciężkiego oddychania i przynieść więcej śmieci do twoich ust.

Problem z niektórymi z tych składników zanieczyszczeń jest to, że mogą się one dostać również do środka, mówi profesor nauk o zdrowiu i środowisku Patrick Kinney ze szkoły zdrowia publicznego Mailman School of Public Health na uniwersytecie Columbia University.

Te dwa nowe badania rozszerzają posiadaną do tej pory wiedzę na temat zanieczyszczeń i chorób sercowo-naczyniowych. Wcześniejsze prace pokazały, że długoterminowa ekspozycja na zanieczyszczenia może doprowadzić do powstawania skrzepów we krwi i do zatykania tętnic, dokładnie tak samo, jak to dzieje się w przypadku dymu papierosowego.

Ludzie mogą próbować ograniczyć swój osobusty kontakt z tymi cząsteczkami, ale najlepiej by było, gdyby po prostu poziomy zanieczyszczeń spadły, mówi profesor Patrick Kinney. Potrzebujemy po prostu świeżego czystego powietrza. Gdyby wszystkie samochody i ciężarówki działały na prąd, nie musielibyśmy się martwić aż tak bardzo. Przyszłość pokaże, czy jest to możliwe.