Tak jak układ immunitarny albo mózg, gruczoły hormonalne również są obdarzone pamięcią. Badacze z francuskich instytutów badawczych INSERM i CNRS, którymi kierował Patrice Mollard na instytucie Genetyki funkcjonalnej w Montpellier (Institut de Génomique fonctionnelle) właśnie wykazali, że u myszy, w momencie karmienia młodych, komórki wydzielania wewnętrznego przysadki mózgowej tworzą trwałą sieć, która przyczynia się do skuteczniejszej laktacji przy kolejnych miotach.
Prace te zostały opublikowane w przeglądzie naukowym Nature Communications, w tym miesiącu.
Kiedy ktoś mówi: pamięć, myślimy automatycznie: mózg. Być może również niektórz z nas pomyślą o naszym układzie immunitarnym, który zachowuje w pamięci niektóre informacje, aby reagować skuteczniej w przyszłości, przeciwko znanemu już wirusowi bądź bakterii, które próbują ponownie nas zaatakować.
Ale, czy ktokolwiek z nas był w stanie sobie wyobrazić, że gruczoły wydzielania wewnętrznego również pamiętają niektóre rzeczy? I co tym wszystkim tak naprawdę zarządza?
Na obraz mózgu, jak wykazali badacze z INSERM i CNRS, u myszy, komórki wydzielania wewnętrznego przysadki mózgowej regulujące laktację, organizują się w sieć w czasie pierwszego karmienia młodych. Sieć ta następnie jest zachowywana, jakby zapisywana w pamięci, a w czasie karmienia kolejnego miotu jest jeszcze bardziej skuteczna.
Po raz pierwszy w historii więc badaczom udało się udowodnić istnienie jakiejś formy pamięci w układzie hormonalnym.
Pamięć układu hormonalnego, której nikt nie podejrzewał
Plastyczność układów biologicznych pozwala organizmom żywym modyfikować dynamicznie swoją fizjologię w zależności od potrzeb i przystosowywać się do istniejących warunków środowiskowych. Na poziomie komórkowym, proces ten zazwyczaj jest wiązany z układem odpornościowym. Na poziomie tkanek, został on scharakteryzowany wiele lat temu w mózgu i ciągle jest przedmiotem intensywnych badań w dziedzinie nauk neurologicznych i neurobiologicznych.
Zobacz również:
- Samobójstwa wśród nastolatków
- Pierwsza wizyta u ginekologa, czyli jak przygotować do tego nastolatkę
- Jeżeli Twój lekarz jest zdrowy – Ty pewnie też jesteś!
- Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych
- Nowoczesne metody badania płodu
- Zarazki z kranu - czy zagrażają naszemu zdrowiu?
- Pułapki diagnostyczne – choroby ukryte za maską
- Dlaczego regularne wizyty lekarskie są konieczne w starszym wieku?
Poza tymi dwoma systemami pozwalającymi zachowywać w pamięci informacje przez długi czas, nic nie wskazywało na to, że inne komórki również mogą funkcjonować w podobny sposób. Przysadka mózgowa jest organem, który stanowi idealny model pozwalający zweryfikować tę hipotezę, ponieważ zawiera ona różne populacje komórek wydzielania wewnętrznego zorganizowane w sieci. Komórki te regulują całe mnóstwo funkcji fizjologicznych, poprzez wydzielanie różnych hormonów.
Komórki wydzielania wewnętrznego budują sieć
Zespół, którym kierował Patrice Mollard w Montpellier, pracował z zespołem, którym kierował Paul Le Tissier w Londynie (NIMR-MRC). Celem tych wysiłków było określenie, czy sieci komórek wydzielania wewnętrznego posiadają zdolność zapamiętywania. Naukowcy ci jako modelem posłużyli się komórkami, które wydzielają prolaktynę, czyli hormon laktacji.
Sekrecja prolaktyny zarządza całym wachlarzem odpowiedzi kluczowych, pozwalajacych karmić myszęta, włączając w to także produkcję mleka u myszy. Produkcja prolaktyny, a więc i produkcja mleka u myszy są stymulowane, z jednej strony, poprzez zniesienie sygnału hamującego (dopaminergicznego) pochodzącego z mózgu, a z drugiej strony, poprzez zjawisko karmienia.
Dzięki metodzie dwufotonowego obrazowania wapnia (mikroskopia fluoroscencyjna polegająca na stymulowaniu atomów wapnia przez dwa fotony), badacze byli w stanie odróżnić interakcje między komórkami produkującymi prolaktynę przed i po okresie karmienia młodych. Przed tym okresem, komórki te były w niewielkim stopniu ze sobą połączone. W momencie karmienia, komórki odpowiadają na laktację, zwiększając skoordynowaną komunikację międzykomórkową, połączenia funkcjonalne oraz produkcję tkankową.
Dzisiaj prolaktyna, a jutro?
Orginalność tego odkrycia zasadza się w fakcie, iż trzy miesiące po odstawieniu, sieć ta pozostała na miejscu, tak jakby zapisała się w pamięci. Jak wyjaśnia Patrice Mollard, ten sam bodziec, czyli karmienie, wywoła następnie bardziej skoordynowaną odpowiedź, znacznie skuteczniejszą niż na początku.
Sieć będzie wydzielać więcej prolaktyny i spowoduje na nowo wzrost produkcji tkankowej. Jednakże, to odtworzenie sieci nie zachodzi w momencie, kiedy siła bodźca karmienia jest zredukowana. U myszy, których mioty są często bardzo duże – co najmniej osiem sztuk młodych za jednym razem – jeżeli tylko trzy młode są karmione, bodziec jest zbyt słaby, aby spowodował odtworzenie sieci.
Jest to pierwszy raz, kiedy badacze udowadniają istnienie pamięci w takim systemie. Odkrycie to otwiera szerokie pole możliwości. Uważamy, że nasze rezultaty możemy zaaplikować do innych układów wydzielania wewnętrznego, takich jak komórki beta trzustki, a także komórki przewodu żołądkowo-jelitowego, podsumowuje Patrice Mollard.
Komentarze do: Niespodzianka: gruczoły hormonalne również mają pamięć