Nobel 2015 w dziedzinie chemii przyznany za badania nad mechanizmami naprawy DNA

W tym roku nagroda Nobla w dziedzinie chemii podzielona została równo między między trzech naukowców. Tomas Lindahl, Paul Modrich oraz Aziz Sancar zostali wyróżnieni za mechanistyczne badania naprawy DNA. Dzięki ich odkryciom możliwe stało się wyjaśnienie na poziomie molekularnym mechanizmu, który pozwala komórkom naprawiać ciągle powstające uszkodzenia w kodzie DNA.

Szczegółowe poznanie jak działają funkcje naprawcze kodu genetycznego w pojedynczych komórkach człowieka jest bardzo istotne, gdyż pomaga wyjaśnić proces powstawania nowotworu w organizmie.

DNA jest jedynym elementem komórki, który nie zmienia się podczas jej życia. Komórki nie mogą funkcjonować, jeżeli uszkodzenia kodu DNA są na tyle poważne, że dochodzi do naruszenia ciągłości lub zmiany sensu informacji genetycznej. Zdolność do naprawy uszkodzeń genomu jest więc kluczowa dla żywotności komórki i możliwości jej poprawnego dzielenia się. Bez sprawnie działającego mechanizmu odbudowy kodu genetycznego komórki szybko obumierają albo przekształcają się w komórki nowotworowe.

Szacuje się, że w czasie jednej godziny w kodzie DNA jednej komórki może pojawić się aż kilkanaście błędów genetycznych. Niektórzy specjaliści twierdzą też, że ryzyko wykształcenia się nowotworu powstaje w momencie każdego podziału zdrowej komórki. Poprawnie działająca funkcja naprawy DNA jest więc podstawowym mechanizmem obronnym organizmu przed rakiem.

Tomas Lindahl ma 77 lat, urodził się w 1938 r. w Sztokholmie w Szwecji. Lindahl opisał jako pierwszy podatność DNA na uszkodzenia. Odkrył też proces naprawy DNA poprzez wycinanie zasady. W 1981 roku przeniósł się z Uniwersytet w Göteborgu w Szwecji do Wielkiej Brytani i zaczął prowadzić badania nad rakiem w ramach Imperial Cancer Research Fund (obecnie Cancer Research UK). W latach 1986-2005 był dyrektorem Londyńskiego Instytutu Badawczego w Hertfordshire, który zajmuje się badaniami w zakresie biologii raka. Lindahl prowadził badania do 2009 roku. Przed uzyskaniem nagrody Nobla w tym roku, szwedzki naukowiec w 2007 roku został wyróżniony medalem Towarzystwa Królewskiego w Londynie (angielskie środowisko naukowe) za „fundamentalny wkład w zrozumienie procesu naprawy DNA".

Paul Modrich ma 69 lat, urodził się w 1946 roku w Raton (Nowy Meksyk, USA). Modrich obecnie jest profesorem biochemii w Duke University (Durham, USA), prowadzi także badania naukowe w ramach Instytutu Medycznego Howarda Hughes'a. Amerykański naukowiec odkrył mechanizm tzw. naprawy niesparowanych zasad DNA. Jego laboratorium pokazało w jaki sposób niesparowane zasady DNA pozwalają uniknąć błędów z polimerazy DNA.

Aziz Sancar ma 69 lat, urodził się w Savur w Turcji. Naukowiec, który posiada tureckie i amerykańskie obywatelstwo w 1977 roku ukończył studia doktoranckie z biologii molekularnej na Teksańskim Uniwersytecie w Dallas. Obecnie naukowiec jest profesorem biochemii i biofizyki na University of North Carolina School of Medicine (Chapel Hill, USA). Sancar w swojej pracy naukowej zajmował się mechanizmem ochrony komórek przed zmianami dokonanymi pod wpływem promieniowania UV, dzięki czemu odkrył sposób naprawy DNA przez wycinanie nukleotydu.