Nobel 2015 w kategorii medycyna przyznany

W tym roku laureatami nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii zostali Chinka Youyou Tu oraz Irlandczyk William C. Campbell i Japończyk Satoshi Ōmura. Naukowcy zostali wyróżnieni prestiżową nagrodą za wkład w leczenie groźnych chorób pasożytniczych - malarii, onchocerkozy i słoniowacizny.

Youyou Tu otrzymała połowę nagrody Nobla w kwocie 8 mln koron szwedzkich (ponad 3,6 mln zł) za stworzenie przeciwmalarycznego leku o nazwie artemizyna. 85-letnia Chinka jest profesorem Akademii Chińskiej Medycyny Tradycyjnej. Choć opracowany przez nią lek nie jest już tak szeroko stosowany jak dawniej, to jednak wprowadzenie artemizyny zostało uznane za przełom w nowoczesnym leczeniu malarii, gdyż lek pozwolił znacznie zmniejszyć ilość zgonów powodowanych przez malarię. Szacuje się, że od 2000 roku stosowanie artemizyny zapobiegło śmierci około 1 364 000 osób, głównie małych dzieci.

Malaria jest występującą w krajach tropikalnych chorobą powodowaną przez jednokomórkowe pasożyty, tzw. zaroźdzce. Uważana jest, obok gruźlicy i AIDS, za jedną z trzech najbardziej zakaźnych chorób na świecie. Według szacunkowych wyliczeń na malarię co roku zapada 300-500 mln osób, z czego umiera około 2 mln.

Druga połowa nagrody Nobla wręczona została Williamowi C. Campbellowi i Satoshiemu Ōmurze. Naukowcy stworzyli awermektynę, która wykorzystywana jest między innymi w leczeniu słoniowacizny i onchocerkozy (tzw. ślepoty rzecznej), chorób wywołanych przez pasożytnicze nicienie. Wprowadzenie awermektyny pozwoliło np. na całkowicie wyeliminowanie onchocerkozy w Kolumbii i Ekwadorze.

85-letni William Campbell jest obecnie emerytowanym profesorem i pracownikiem naukowym na Drew University w Madison (New Jersey). Z kolei 80-letni Satoshi Ōmura jest emerytowanym profesorem na Uniwersytecie Kitasato.

Ślepota rzeczna, która jest odmianą filariozy, przenoszona jest czarne muszki z rodzaju Simulium. Onchocerkoza nadal występuje w Afryce i Ameryce Łacińskiej, powodując corocznie ślepotę u tysięcy osób. Według szacunkowych obliczeń na całym świecie choruje na nią ponad 150 mln ludzi. Obecnie w terapii stosuje się iwermektynę (Mectizan), która jest pochodną awermektyny.

Słoniowacizna wywoływana jest między innymi przez nicienia Wuchereria bancroft, ale może także wystąpić jako powikłanie po operacji, napromieniowaniu lub przy przerzucie raka sutka do węzłów chłonnych. Choroba jest obrzękiem tkanek ostatniego stopnia, który wynika z zaburzeń w odpływie płynu limfatycznego.