Nos wyczuwa brzydkie zapachy szybciej niż ładne

Nasz nos może wykrywać szybciej nieprzyjemny zapach pożywienia, niż wszystkie inne. Ta zdolność być może pozwala nam uniknąć skonsumowania jakiegoś zepsutego produktu żywnościowego, potencjalnie groźnego dla naszego organizmu. Zdolności percepcyjne człowieka nie są sprawą przypadku: ewolucja zachowała je, ponieważ przedstawiały one sobą korzyści z punktu widzenia adaptacji. Tak jest na przykład, jeśli chodzi o odczuwanie bólu: poważne zranienia mogą zostać uniknięte dzięki odruchom, które są następstwem doznanego wcześniej bólu.

Uczymy się unikać sytuacji, gdzie ryzykujemy zranienie się oraz cierpienie. Osoby dotknięte analgezją wrodzoną, czyli takie, które są genetycznie pozbawione możliwości odczuwania bólu, mogą się więc ranić dużo częściej, niż wszyscy inni.

W drodze ewolucji pojawiło się także inne nieprzyjemnie odczucie: brzydkie zapachy. U człowieka, zmysł węchu jest zapewniany przez błonę śluzową nosa, gdzie substancje zapachowe wywołują aktywację neuronów związanych z płatami węchowymi, czyli ze strefą mózgu odpowiedzialną za odczuwanie zapachów. Kora mózgowa może więc identyfikować naturę zapachu.

Jeśli nawet wolelibyśmy nie czuć tych zapachów, które się unoszą z kosza na śmieci, to bardzo poważne badania przeprowadzone przez naukowców z Cernec (Centre de recherche en neuropsychologie et cognition) na Wydziale Psychologii na Uniwersytecie w Montrealu, pokazują, iż te zapachy mają dla nas w rzeczywistości ogromne znaczenie.

Osoba, którą czuć potem, nie wpływa na nasze życie. Ale ryba, która brzydko pachnie, a więc którą podejrzewamy o to, że może być świeżości bardziej niż wątpliwej, jest pewnym źródłem bakterii, które mogą zaszkodzić naszemu żołądkowi, a więc naszemu zdrowiu...

To dlatego nowe badania nad węchem wyróżniły dwa typy nieprzyjemnych zapachów: zapach pokarmowy (potencjalnie niebezpieczny) oraz  niepokarmowy (nie przedstawiający znaczącego ryzyka dla organizmu). Czegoś takiego do tej pory jeszcze nie zrobiono.

Aby tego dokonać, cztery różne zapachy zostały przedstawione 40 osobom. Od momentu, kiedy zapach został poczuty, bez konieczności rozpoznania go, uczestnicy musieli nacisnąć przycisk powiązany z chronometrem. W ten sposób, naukowcy mogli porównać prędkość postrzegania zapachu pomarańczy, zapachu zepsutej ryby, zapachu róży oraz zapachu brudnej skarpetki.

Rezultaty opublikowane w dzienniku Biological Psychology wskazują, że zapach zepsutej ryby jest postrzegany w 1.300 milisekund, czyli szybciej, niż wszystkie pozostałe trzy zapachy, dla których zauważenia potrzebujemy średnio 1.700 milisekund. Pokazuje to, że pokarmowe źródło nieprzyjemnego zapachu jest ważne, nawet jeśli zapach brudnych skarpetek było oceniony jako bardziej nieprzyjemny niż zapach zepsutej ryby.

Naukowcy nie ustalili różnic między płciami, co wydaje się całkiem logiczne, ponieważ zepsute jedzenie jest równie niebezpieczne dla każdego, zarówno dla kobiet, jaki i dla mężczyzn.

Z punktu widzenia biologicznego, źródło tej różnicy w szybkości percepcji zapachów nie jest jasne. Jednakże, rezultaty tych badań przeprowadzonych nad zmysłem węchowym potwierdzają rezultaty otrzymane w badaniach nad zmysłem wzroku. Badanie nad prędkością percepcji nieprzyjemnych obrazów wykazało już wcześniej, że twarz z grymasem złości pośród twarzy uśmiechniętych jest wykrywana szybciej, niż twarz uśmiechnięta pośród twarzy z grymasem złości.

Tak więc, dostrzeżenie niebezpieczeństwa jest priorytetowe dla naszego organizmu, nawet jeśli wydaje nam się to nieprzyjemne.