Nowa szczepionka wyeliminuje całkowicie chorobę Heinego-Medina?

Choroba polio, zwana też chorobą Heinego-Medina, a także występująca pod nieco mniej znaną nazwą wirusowe zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego oraz jeszcze mniej znaną nazwą H14 (łac. poliomyelitis anterior acuta), jest chorobą, którą Światowa Organizacja Zdrowia chciałaby całkowicie wyeliminować, na całej planecie. Ale, aby osiągnąć ten cel, należy mieć dobre i skuteczne środki.

Według ostatniego badania, nowa szczepionka ma być bardzo skuteczna przeciwko dwóm szczepom wirusowym, które aktualnie są najbardziej rozpowszechnione. Pozwala to mieć nadzieję na całkowite wyeliminowanie tej choroby, i to już wkrótce.

Podczas gdy gigantyczna kampania szczepień przeciwko chorobie Heinego-Medina, która ma na celu ochronę 72 milionów dzieci, rozpoczęła się w 15 krajach afrykańskich, nowe badanie opublikowane w dzienniku The Lancet wskazuje, że nowa szczepionka może pomóc całkowicie już wyeliminować tę chorobę. Pozostał jeszcze tylko jeden krok do zrobienia, ponieważ liczba przypadków bardzo mocno spadła w ciągu kilku ostatnich dziesięcioleci.

W 1988 roku choroba Heinego-Medina była ciągle chorobą endemiczną w 125 krajach na świecie, czyli chorobą utrzymującą się przez długi czas wśród ludności na określonym obszarze, ale dziś, dzięki licznym kampaniom szczepień, liczba tych krajów znacząco spadła. Jedynie cztery kraje na świecie pozostają w dalszym ciągu na liście krajów endemicznych: Afganistan, Pakistan, Indie i Nigeria.

Szczepionki coraz bardziej skuteczne

Wywoływana przez wirusa RNA, choroba Heinego-Medina jest przenoszona drogą oralno-fekalną. Jeśli nawet ponad 90% zarażonych tą chorobą ludzi zostaje dotkniętych jedynie pomniejszymi dolegliwościami albo występujące u nich objawy nie są jednoznaczne (wymioty, symptomy grypowe...), to u niektórych jednak konsekwencje mogą być o wiele bardziej groźne. Może dojść do infekcji w rdzeniu kręgowym, co wywołuje generalnie paraliż kończyn dolnych albo – o wiele jednak rzadziej – infekcji mogą ulec mięśnie oddechowe, co kończy się śmiercią chorego.

W 1955 roku, autoryzowano pierwszą szczepionkę przeciwko chorobie Heinego-Medina, a tym samym, automatycznie weszła ona na rynek. Złożona z trzech istniejących szczepów wirusa, inaktywowanych formaldehydem, szczepionka ta nosi nazwę szczepionka Salka (od nazwiska jej twórcy, Jonasa Edwarda Salka), a w świecie anglosaskim znana jest też jako szczepionka IPV, ang. Inactivated Poliovirus Vaccine (inaktywowana szczepionka przeciwko wirusowi polio).

W 1963 roku, ukazała się inna szczepionka, zwana pod nazwą szczepionka Sabina (od nazwiska Alberta Bruce'a Sabina),  albo – znowu w świecie anglosaskim - określana skrótem OPV, czyli Oral Poliovirus Vaccine (doustna szczepionka przeciwko wirusowi polio). Ona także powstała na bazie trzech szczepów wirusowych.

Jej ogromna skuteczność (szczególnie w przypadku śluzówki narządów wewnętrznych), a także bardzo łatwy sposób podawania – drogą doustną po prostu - pozwoliły jej zająć miejsce szczepionki Salka, nawet jeśli wywołuje ona - w bardzo rzadkich przypadkach - poszczepienny zespół porażenny (1 przypadek na 2 700 000).

Na celowniku szczepy typu 1 i 3

Od tamtego czasu opracowano także inne szczepionki: OPV monowalentne, skuteczne przeciwko szczepom typu 1 albo typu 3 wirusa, bardziej skuteczne niż szczepionka OPV triwalentna. Szczepionki te są zalecane w tych strefach globu, gdzie krąży dany szczep wirusa.

Całkiem niedawno stworzono kolejną nową szczepionka OPV biwalentną, mierzącą w szczepy typu 1 i 3 – szczep wirusa typu 2 nie pokazuje się bowiem już od ponad 10 lat. Celem jest ulepszenie skuteczności ochrony przeciwko tym dwóm szczepom jednocześnie.

Naukowcy ze Światowej Organizacji Zdrowia przetestowali skuteczność tej biwalentnej szczepionki OPV, dzięki badaniom klinicznym polegającym na próbie podwójnie ślepej. W 2008 roku, 830 noworodków z centrów szpitalnych w Indiach zostało zaszczepionych przy użyciu OPV monowalentnej, biwalentnej albo triwalentnej. Odpowiedź odpornościowa została zmierzona dzięki badaniom krwi, którą pobrano przed i po podaniu dwóch dawek szczepionek.

Skuteczność bliska szczepionkom monowalentnym

Uodpornienie w następstwie zaszczepienia OPV biwalentną jest, dla każdego szczepu, wyższe niż uodpornienie zmierzone po zaszczepieniu OPV triwalentną. Poza tym, odpowiedź odpornościowa w następstwie zaszczepienia OPV biwalentną jest podobna do odpowiedzi immunitarnej otrzymywanej po zaaplikowaniu dwóch dawek szczepionek OPV monowalentnych.

Co więcej, serokonwersja (pojawianie się przeciwciał), jest obserwowana u 86% procent zaszczepionych noworodków szczepionką OPV biwalentną, w porównaniu do 90% dla szczepionki monowalentnej przeciwko typowi 1 wirusa; 74% przeciwko 84% dla typu 3 wirusa, podczas gdy OPV triwalentna osiąga jedynie nieśmiałe 63% oraz 52%, odpowiednio przeciwko 1 i 3 typowi wirusa.

Według Global Polio Eradication Initiative, ta biwalentna szczepionka została już użyta w kampaniach szczepień w Afganistanie, w grudniu 2009. Zaszczepiono wtedy 2,8 miliona dzieci w wieku poniżej 5 lat. Światowa Organizacja Zdrowia spodziewa się wyeliminować chorobę Heinego-Medina, na skalę światową, najszybciej, jak to tylko możliwe.