Nowoczesne rozwiązania na płaskostopie

Płaskostopie – drobna przypadłość czy poważny problem medyczny? Okazuje się, że wada ta ma ogromny wpływ na kondycję całego ciała i dosięga tysięcy osób. Na szczęście innowacje w medycynie pozwalają coraz skuteczniej leczyć nieprawidłowe ustawienie stóp, aby ustrzec pacjentów przed jego zgubnymi skutkami.

Płaskostopie „na topie"

Często wady postawy mają związek ze stopami. Płaskostopie znajduje się „na topie" - czyli na samym szczycie listy - tych nieprawidłowości. To poważny problem społeczny i prawdopodobnie cena, jaką płacimy za postęp cywilizacyjny. Jedna z koncepcji mówi, że nasi praprzodkowie - wolni od butów, siedzącego trybu życia i wysoko przetworzonej diety - nie musieli się z nim borykać. Bez względu jednak na epokę stopa jest, jak określił to Leonardo da Vinci, „arcydziełem sztuki i biomechaniki". Wszystko gra, gdy misterna architektura wewnętrzna stopy (26 kości połączonych z siecią mięśni, torebek stawowych i więzadeł spinających stawy) oraz zewnętrzna (zagłębienia zwane łukami - podłużny przyśrodkowy, podłużny boczny oraz poprzeczny) zostają zachowane. Niestety osłabienie struktur miękkich (torebek stawów i więzadeł), nieprawidłowy rozwój kości i stawów stóp, zewnętrzne przeciążenia stóp, a rzadziej wady wrodzone mogą przyczynić się do obniżenia jej łuków. Dochodzi do tego, gdy kość skokowa - normalnie leżąca bezpośrednio na kości piętowej, niemal zrównująca się z nią przednią krawędzią - obsuwa się ku przodowi i dołowi wystaje poza kość piętową. Kostka ucieka wówczas do środka (koślawość tyłostopia), a przód stopy na zewnątrz (odwiedzenie przodostopia). Naturalna przestrzeń występująca między kością skokową i piętową - tzw. zatoka stępu - zamyka się, a łuk stopy opada w dół. Przy tzw. płaskostopiu podłużnym obniża się łuk od pięty do palców (podłużny), a przy poprzecznym - łuk za poduszkami palców (poprzeczny). Schorzenia te najczęściej współistnieją. W ich konsekwencji stopa przestaje stykać się z podłożem trzema punktami (piętą oraz miejscami tuż za nasadą pierwszego i piątego palca), a robi to patologicznie - całą powierzchnią.

STOP stopom płasko-koślawym

Między kością skokową a piętową znajduje się jedna z najważniejszych struktur w naszym ciele - staw skokowo-piętowy. Jego niedomaganie spowodowane zapadnięciem się zatoki stępu modyfikuje pracę całego aparatu ruchu. Negatywnie wpływa nie tylko na kondycję samej stopy (ból pięty i łuku stopy, paluch koślawy, palce młoteczkowate, obrzęki i drętwienie), lecz także kolan, bioder czy kręgosłupa, powodując tzw. dysfunkcje wstępujące powyżej lokalizacji pierwotnego problemu. W rezultacie bolesne może stać się chodzenie, bieganie czy każda inna aktywność fizyczna. Dlatego ortopedzi radzą nie bagatelizować płaskostopia, lecz konsultować je i leczyć. U małych dzieci (do 3-5 r.ż.) płaskostopie jest stanem fizjologicznym. Potem powinno zaniepokoić, a przetrwałe do wieku młodzieńczego skłonić do konsultacji ortopedycznej. Zaleca się, by stopę płasko-koślawą mobilizować ćwiczeniami korekcyjnymi, kondycję mięśni i ścięgien poprawiać kinezyterapią, a ból uśmierzać fizykoterapią. Pacjentom z płaskostopiem medycyna oferuje również ortezy (wkładki). Należy jednak traktować je jako leczenie wspomagające, ponieważ same nie ustawią i nie ustabilizują kości skokowej. W tym celu lekarze proponują przeprowadzenie tzw. procedury arthroereisis (wprowadzenia implantu w zewnętrzną część zatoki stępu) lub operację rekonstrukcyjną. Pierwsza obarczona jest jednak 40-procentowym ryzykiem przemieszczania się implantu pod wpływem oddziałujących na stopę sił. Druga - możliwymi powikłaniami, a z pewnością bólem, konieczną rekonwalescencją i brakiem opcji modyfikacji efektu. Jak się zatem ratować?

Krok we właściwym kierunku

Optymizmem napawają doniesienia o pozytywnych rezultatach leczenia najnowszą metodą korygowania niepoprawnego ustawienia stóp. Jest nim zabieg EOTTS z użyciem HyProCure. Dopuszczony do użytku w 2004 roku na rynku amerykańskim, dotarł już do ponad 60. krajów, w tym do Polski. Tytanowy, a więc bezpieczny pod względem alergologicznym stent wprowadza się w naturalnie występującą przestrzeń między kośćmi. - HyProCure ustawia i stabilizuje kość skokową, której opadanie spowodowało obniżenie się łuków stopy. Jednocześnie nie wnika on w kość i umożliwia normalny zakres ruchu w stawie skokowym. W ten sposób daje permanentne, ale odwracalne rezultaty. Co ważne, jego rozmiar dopasowuje się indywidualnie do stopy pacjenta. Według danych opublikowanych przez „Journal of Foot and Ankle Surgery" w 2012 roku skuteczność HyProCure wynosi ponad 90%, a wskaźnik przemieszczania się - 6%. W porównaniu z innymi podobnymi implantami to jak dotąd najlepszy wynik - wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Łukasz Kołodziej. Czy jest to metoda dla każdego? Na pewno dla dzieci powyżej 3 lat i dla dorosłych, ale z dynamiczną formą deformacji stopy, czyli taką, gdzie stopa odzyskuje prawidłowy kształt, kiedy nie jest obciążona. Daje to możliwość ustawienia kości skokowej nad piętową za pomocą HyProCure. Zabieg jest mało inwazyjny, około 20-minutowy, często wykonywany ambulatoryjnie i możliwy do przeprowadzenia nawet w znieczuleniu miejscowym. Pacjenci zwykle w ciągu kilku tygodni wracają do normalnego chodzenia. Czasem wymagają jeszcze leczenia wspomagającego ortezami, niemniej jednak mogą szybko cieszyć się poprawą ogólnej kondycji i trwałym podniesieniem sklepienia stóp. Aż trudno uwierzyć, że wszystko to jest możliwe dzięki stentowi mniejszemu niż... spinacz do papieru.

Artykuł konsultował prof. dr hab. n. med. Łukasz Kołodziej z Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 1 PUM im. prof. Tadeusza Sokołowskiego w Szczecinie.