Obalamy mity na temat szczepień przeciw grypie
Mity krążą nie tylko na temat grypy, ale także na temat szczepień na tę przypadłość. Dzięki naszemu artykułowi poznasz całą prawdę o antidotum na tę powszechną, szczególnie jesienią, chorobę.
Mit: Szczepionka przeciw grypie może wywołać grypę.
Fakt:
Szczepionka przeciw grypie podawana w postaci wstrzyknięcia nie może wywołać grypy, bo zawiera martwe, rozbite na fragmenty wirusy grypy, które nie mogą wywołać infekcji. Najczęstsze reakcje poszczepienne na szczepionkę przeciwko grypie to bolesność, zaczerwienienie i obrzęk w miejscu podania szczepionki. Rzadziej występują krótkotrwałe objawy ogólne: gorączka, bóle głowy i bóle mięśni, które mogą utrzymywać się maksymalnie przez 1 do 2 dni. Reakcje te są często, niestety mylnie, rozpoznawane jako objawy grypy.
Mit: Boję się, że zachoruję po szczepieniu przeciwko grypie.
Fakt:
Nie zachorujesz. To klasyczny szkodliwy mit. Szczepionka przeciwko grypie nie zawiera żywego wirusa. Jest więc niemożliwe, by zarazić się grypą od szczepionki. Ewentualna niepożądana reakcja na szczepienie jest zupełnie czymś innym niż grypa. U niektórych osób mogą wystąpić działania niepożądane takie jak: łagodna bolesność, zaczerwienienie lub obrzęk w miejscu wstrzyknięcia, ból głowy lub niewielka gorączka. „Po szczepieniu na grypę przez tydzień byłem przeziębiony, miałem katar, kaszel, a nawet zaraziła się ode mnie żona. To ewidentnie przez szczepienie” - to typowy przykład błędnego wnioskowania polegającego na doszukiwaniu się związku przyczynowego, tam gdzie go nie ma. Błędna logika polega na nieodróżnianiu zbieżności (zbiegu okoliczności) od przyczynowości - czyli myleniu następstwa czasowego ze związkiem przyczynowym. Następstwo czasowe jest znacznie częstsze niż związek przyczynowo-skutkowy. Dawniej niektórzy ludzie widząc liczne żaby po intensywnym deszczu uważali, że żaby spadły z deszczem, co do dzisiaj przetrwało w powiedzeniu „prało żabami”. Idąc tym tokiem myślenia prawdziwe byłoby „po szczepieniu na grypę w październiku 2000 roku poznałem moją przyszłą żonę. Co za cudowna szczepionka, trzeba by wziąć następną szczepionkę”. Nie uważacie, że jest to absurdalnie błędna logika? Można by podobnie powiedzieć, że „herbata jest przyczyną wypadków drogowych, bo prawie wszystkie ofiary wypadków piły herbatę w ciągu 24 godzin przed wypadkiem” – czy to nie zastanawiające? Strach pomyśleć czym grozi picie kawy. Poród jest zwykle poprzedzony przyjęciem do szpitala. Ale przecież przyjęcie do szpitala nie powoduje, że rodzą się dzieci. Chyba, że macie odmienne zdanie – możemy podyskutować.
Mit: Jeżeli ktoś szczepił się kilka lat z rzędu przeciwko grypie to nabył wieloletniej odporności i nie musi się szczepić co roku.
Fakt:
Ponieważ wirusy grypy stale mutują i odporność na wirusy grypy znacznie słabnie już po kilku miesiącach, rozsądnie jest szczepić się przeciw grypie co roku.
Mit: Ludzie nie powinni się szczepić przeciwko grypie, jeżeli nie są zupełnie zdrowi.
Fakt:
Łagodne choroby np. zakażenia górnych dróg oddechowych (przeziębienia), infekcje dróg moczowych, czy biegunki nie są przeszkodą do szczepienia przeciwko grypie, niezależnie od tego czy przebiegają z gorączką czy nie. Podobnie przeszkody nie stanowi przyjmowanie antybiotyków. Osoby przewlekle chore np. z astmą, cukrzycą, schorzeniami układu krążenia czy zaburzeniami odporności są szczególnie narażone na ciężki przebieg grypy i rozwój jej powikłań. Dlatego powinny być szczepione przeciwko grypie w pierwszej kolejności. Jedynym ważnym przeciwwskazaniem do szczepienia jest silna alergia (odczyn anafilaktyczny) na białko jaja kurzego, na których przygotowywana jest szczepionka.
Mit: Nigdy nie miałem grypy, więc nie ma sensu bym szczepił się przeciwko chorobie, na którą nie choruję.
Fakt:
Wirus grypy bardzo szybko zmienia się (często mutuje). Większość ludzi choruje na grypę co najmniej kilka razy w ciągu swojego życia. Prawdopodobnie zatem chorowałeś na grypę, tyle że jej przebieg był łagodny i zachorowanie zostało uznane za przeziębienie. Nie sposób przewidzieć przebiegu klinicznego kolejnego zachorowania, może być równie łagodny, a może być ciężki, dlatego coroczne szczepienie przeciw grypie jest najlepszą ochroną przed nowymi wirusami grypy.
Zobacz również:
Mit: Szczepionka przeciwko grypie powoduje poważne odczyny poszczepienne i inne efekty uboczne.
Fakt:
Szczepionka przeciw grypie jest bezpieczna. Większość odczynów poszczepiennych to jedynie zaczerwienienie lub bolesność w miejscu podania. Niektórzy ludzie, zwłaszcza ci, którzy szczepią się przeciwko grypie po raz pierwszy, mogą przez 1-2 dni odczuwać bóle mięśni i wewnętrzne rozbicie. Najgroźniejsze powikłanie, zespół Guillain-Barré (GBS), odmiana porażenia nerwów obwodowych, zwykle wycofuje się bez trwałych następstw. Jak się szacuje, zespół może wystąpić po szczepieniu przeciwko grypie z częstością około 1 na milion szczepionych – kilkakrotnie rzadziej niż po zachorowaniu na grypę (zespół Guillain-Barré jest wyzwalany przez zakażenia np. grypę).
Mit: Coroczne szczepienie przeciwko grypie osłabia układ odpornościowy.
Fakt:
Pod wpływem szczepienia układ odpornościowy wytwarza swoistą odporność przeciwwirusową – „uczy się walczyć z wirusem grypy”. Szczepionka przeciwko grypie zatem wzmacnia układ odpornościowy, a nie osłabia go.
Mit: Nie powinienem szczepić się przeciwko grypie, bo mam alergię.
Fakt:
Większość osób z alergią (obecnie nawet 70% niektórych populacji to alergicy) może bezpiecznie zaszczepić się przeciwko grypie bez jakichkolwiek powikłań. Wyjątkiem są osoby, u których po poprzedniej dawce szczepionki przeciwko grypie wystąpiła ciężka reakcja alergiczna, lub które są silnie uczulone na białko jaja kurzego czy inne składniki szczepionki. Przed szczepieniem takich osób konieczne może być wykonanie badań (testów alergicznych), a porady w sprawie szczepienia powinien udzielić lekarz z odpowiednim doświadczeniem.
Mit: Szczepionka przeciw grypie chroni przed wirusami i bakteriami, które powodują przeziębienia i zakażenia górnych dróg oddechowych.
Fakt:
Szczepionka nie chroni przed wirusami i bakteriami, które powodują przeziębienia i inne zakażenia górnych dróg oddechowych np. anginę. Wirus grypy bardzo różni się pod względem budowy antygenowej od wirusów przeziębień, dlatego szczepionka przeciwko grypie chroni tylko przed wirusami grypy zawartymi w szczepionce.
Mit: Szczepionka przeciwko grypie chroni też przed grypą żołądkową.
Fakt:
Nazwa „grypa żołądkowa” wprowadza w błąd. Pojęciem tym określa się ostre biegunki wirusowe przebiegające z gorączką wywołane przez rotawirusy i norowirusy, drobnoustroje zupełnie odmienne od wirusów grypy. Z tego powodu szczepionka grypowa nie chroni przed wirusami, które powodują „grypę żołądkową”.
Mit: Szczepionka przeciwko grypie nie działa, bo wciąż występują zachorowania na grypę i schorzenia grypopodobne.Fakt:
W przyrodzie stale krąży wiele różnych rodzajów wirusów, które mogą wywoływać objawy grypopodobne i nie są to wszystko wirusy grypy (np. koronawirusy, astrowirusy, wirusy paragrypy). Z kolei prawdziwe wirusy grypy stale zmieniają się pod względem antygenowym (szybko mutują), co sprawia, że odporność nabyta po kontakcie ze „starymi wersjami” wirusów przestaje chronić przed nowymi zakażeniami. Szczepionka przeciwko grypie chroni przed 3 szczepami wirusów grypy zawartymi w szczepionce. Eksperci WHO decydując o składzie szczepionki wybierają szczepy, które z największym prawdopodobieństwem wywołają epidemie grypy w aktualnym sezonie grypowym. Szczepionka nie chroni przed wirusami nie zawartymi w szczepionce, ani przed innymi wirusami np. koronawirusami, wirusami RSV czy paragrypy, które mogą wywoływać objawy grypopodobne. Gdy szczepy
w szczepionce są dobrze dopasowane do szczepów wirusa grypy krążących
w środowisku, szczepionka zapobiega grypie u 7 na 10 szczepionych osób (70% skuteczność). U osób starszych i przewlekle chorych, odpowiedź na szczepienie może być słabsza i szczepionka może nie zapobiec całkowicie zachorowaniu na grypę, ale może złagodzić objawy, zmniejszyć liczbę powikłań i ryzyko zgonu
w następstwie grypy. W konsekwencji najrozsądniejsze, co możemy zrobić, to corocznie szczepić się aktualną szczepionką przeciwko grypie, zdając sobie sprawę z jej ograniczeń.
Mit: Grypa jest groźna tylko dla osób starszych, dlatego szczepionka jest przeznaczona tylko dla osób starszych.
Fakt:
Osoby starsze rzeczywiście są grupą ryzyka zachorowania i zgonu z powodu grypy (najwyższa śmiertelność), ale grypa jest także groźna dla osób młodych. Na grypę chorują ludzie w każdym wieku. Najwyższe wskaźniki zachorowań dotyczą jednak dzieci. Osoby ogólnie zdrowe mogą nie zdawać sobie sprawy z tego, że chorują na grypę nazywając przeziębieniem każdy zespół objawów grypopodobnych (gorączka, bóle mięśni, bóle głowy, osłabienie, kaszel). W czasie pandemii hiszpanki umierali głównie młodzi dorośli w wieku od 18 do 26 lat, którzy wcześniej nie chorowali na grypę, i których układ immunologiczny nie był przygotowany do walki z wirusem grypy. Szczepionka przeciwko grypie jest przeznaczona dla każdego, kto chce zmniejszyć swoje indywidualne ryzyko zachorowania na grypę. Przykładowo amerykańskie władze sanitarne zalecają szczepienie przeciw grypie wszystkim ludziom > 6 miesiąca życia, szczególnie dzieciom w wieku 6-23 miesięcy, kobietom ciężarnym w drugim lub trzecim trymestrze ciąży oraz osobom z przewlekłymi schorzeniami i osobom starszym.
Mit: Szczepienie przeciwko grypie nie ma sensu, bo mimo szczepienia można zachorować.
Fakt:
Szczepionka grypowa nie chroni w 100% przed zachorowaniem. Mimo szczepienia nadal można zachorować na grypę, jednak szczepienie pobudza do odpowiedzi układ odpornościowy, co powinno złagodzić chorobę, skrócić czas jej trwania
i zmniejszyć zaraźliwość. W przypadku takiego zachorowania na pewno nie dojdzie do powikłań pogrypowych. Ponadto osobista „biblioteka” przeciwciał przeciwko różnym wirusom grypy może w przyszłości uratować ci życie. Jeżeli gdziekolwiek na świecie pojawia się nowy typ wirusa grypy (np. „ptasia grypa”, „świńska grypa”), to jest pewne, że do nas dotrze. Na pewno, pytanie tylko, kiedy.
Mit: Przegapiłem szczepienia przeciw grypie jesienią, więc teraz muszę czekać do przyszłego roku - pod koniec roku jest już zbyt późno, by poddać się szczepieniu przeciwko grypie.
Fakt:
Uważa się, że najlepszy czas na szczepienie się przypada od września do listopada, ale szczepionka przyjęta nawet w grudniu lub później nadal będzie chronić cię przed grypą. Zarówno ty, jak i twoi bliscy możecie zaszczepić się w każdym momencie sezonu grypowego. W rzeczywistości, szczepienia mają sens tak długo, jak występują zachorowania na grypę. Wytworzenie ochronnych przeciwciał przez układ odpornościowy trwa około dwóch tygodni.
dr n. med. Ernest Kuchar, specjalista chorób zakaźnych
****
Materiał udostępniony dzięki uprzejmości: Pogromcy Mitów Medycznych
Komentarze do: Obalamy mity na temat szczepień przeciw grypie