Ograniczanie sodu przy niewydolności serca nie ma sensu?

Ograniczanie sodu jest często jednym z najważniejszych zaleceń przy przewlekłej niewydolności serca. Niewiele osób jednak wie, że nie ma ono wcale mocnych podstaw medycznych. Wyniki najnowszego badania amerykańskich naukowców jeszcze bardziej poddają w wątpliwość zasadność stosowania strategii ograniczania sodu przy niewydolności serca.

W artykule ze styczniowego wydania czasopisma medycznego JACC: Heart Failure naukowcy z Rush University Medical Center starali się ocenić jaki skutek miało ograniczenie sodu u 833 pacjentów z niewydolnością serca, którzy uczestniczyli w badaniu pod nazwą HF Adherence and Retention Trial (HART). Stosowanie się pacjentów do wytycznych ograniczania sodu śledzone było przy pomocy szeregu kwestionariuszy żywieniowych.

Nie znaleziono żadnego dowodu na poparcie wytycznych zalecających ograniczenie sodu. Co więcej, zmniejszenie ilości sodu w diecie zostało powiązane ze wzrostem ryzyka zgonu lub hospitalizacji z powodu niewydolności serca.

Wyprowadzenie jednoznacznych wniosków jest jednak niemożliwe ze względu na retrospektywny i obserwacyjny charakter badania. Autorzy badania podkreślają, że potrzebne jest przeprowadzenie dalszych, zakrojonych na szerszą skalę i bardziej zrandomizowanych prób klinicznych oceniających sensowność zalecania ograniczania sodu w przypadku pacjentów z przewlekłą niewydolnością serca.

W dołączonym do artykułu komentarzu redakcyjnym dr Scott Hummel i dr Matthew Konerman z Uniwersytetu Michigan w Ann Arbor, napisali, że mimo kilku ograniczeń nowego badania, obecnych wytycznych dotyczące ograniczania sodu nie należy traktować zbyt poważnie. Biorąc pod uwagę, jak uciążliwe może być dla pacjentów dostosowywanie się do tych zaleceń, ważne jest aby zbadać, czy ograniczanie sodu w pożywieniu w ogóle daje jakiekolwiek efekty.

W drugim komentarzu redakcyjnym dr Clyde Yancy z Northwestern University, były prezes Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego (AHA) zwrócił uwagę, że do niedawna wspieranie zaleceń dotyczących ograniczenia sodu było tak oczywiste, że żądania, aby przedstawić jakichkolwiek dowód wydawały się heretyckim podejściem. Jednak, jak się okazuje, wyczerpująca analiza dostępnej w tej materii literatury w żaden sposób nie uzasadnia zaleceń dotyczących ograniczania sodu.

W 2009 roku ograniczenia sodu przy chronicznej niewydolności serca zostało określone przez AHA jako wytyczne klasy I, ale bazowało ono wyłącznie na zgodnej opinii ekspertów z dziedziny kardiologii. W 2013 roku wytyczne te oznaczono klasą II (również bazując tylko na ocenie specjalistów). Autorzy opisywanego badania chcą, aby ograniczenie sodu było zalecane z większą ostrożnością i aby przypisać mu klasę IIb, co wskazywałoby, że skuteczność wytycznych nie jest udowodniona, a wyniki badań w tej materii są sprzeczne.