On pracuje zawodowo, ona zajmuje się domem...

Model rodziny, w którym jedna ze stron pracuje zawodowo, a druga zajmuje się domem, ma zarówno zwolenników, jak i przeciwników. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez IPSOS, pomimo że 84% przebadanych mężczyzn uważa, że kobieta powinna partycypować w kosztach utrzymania domu, to równocześnie 87% jest przekonanych, że mężczyzna pozostaje głową rodziny, a 80% twierdzi, że domem lepiej zajmie się kobieta. 

Większość kobiet pracuje, łącząc obowiązki zawodowe z zajęciami domowymi, a więc wykonuje kilka ról społecznych i zawodowych. Równocześnie, o wiele częściej niż w przypadku mężczyzn, kobiety zawieszają okresowo aktywność zawodową – najczęściej po urodzeniu dziecka. Praktyka pokazuje, że często powrót na dawne stanowisko po zakończeniu urlopu macierzyńskiego i wychowawczego jest trudny. Pracodawcy obawiają się częstych zwolnień z powodu chorób dzieci, oraz innych sytuacji związanych z opieką i wychowaniem, wychodząc z założenia, że poniesione nakłady mogą nie zwrócić się w pracy zatrudnionych matek.

Czy niepracująca żona otrzyma emeryturę?

Praca wykonywana przez kobiety, związana z opieką nad dziećmi i dbaniem o gospodarstwo domowe, wciąż jest uważana przez wielu za zajęcie mało prestiżowe, co gorsza – nie ujęte w żaden spis zawodów i kwalifikacji. Szeroko pojęta praca domowa nie stanowi podstawy do wypłacania świadczeń emerytalnych.

Z raportu Instytutu Spraw Obywatelskich wynika, że spośród 19 milionów kobiet w Polsce prawie 9 milionów z różnych powodów pozostaje biernymi zawodowo. Blisko 40% z nich to emerytki lub rencistki, a około 20% jest w trakcie pobierania nauki. Przy założeniu, że osoby pobierające naukę podejmą aktywność zawodową, mamy ciągle prawie 3,6 miliona kobiet, które prędzej czy później staną przed problemem uposażenia w wieku emerytalnym.

Dyskusja o tym, czy i w jaki sposób ubezpieczać w ZUS kobiety niepracujące zawodowo, trwa od kilku lat i na razie nie doprowadziła do konkluzji. Tzw. praca domowa nie spełnia kryteriów zawodu, sformułowanego w rozporządzeniu Ministerstwa Gospodarki i Pracy z 2004 roku: choć stanowi zbiór zadań, wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale i wymagających odpowiednich kwalifikacji zdobytych w wyniku praktyki, nie stanowi źródła dochodu.  W związku z brakiem wynagrodzenia, z ekonomicznego i prawnego punktu widzenia praca domowa jako zawód nie istnieje. W jaki sposób powinna zostać rozwiązana kwestia składek emerytalnych i ubezpieczenia w sytuacji, w której on pracuje zawodowo, a ona zajmuje się domem?

Problematyczny Fundusz

W sytuacji, kiedy kobieta nie pracuje zawodowo, jedną z możliwości uzyskania ubezpieczenia jest dopisanie do ubezpieczenia męża. Żona zyskuje w ten sposób możliwość dostępu do świadczeń zdrowotnych, oferowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Ubezpieczenie zdrowotne nie gwarantuje jej jednak naliczania lat do emerytury, i zależy w dużej mierze od sytuacji zawodowej męża.

Działanie polskiego systemu opieki zdrowotnej opiera się na finansowaniu świadczeń medycznych ze składek pacjentów. Ciągłość ubezpieczenia po utracie zatrudnienia zapewnia rejestracja w urzędzie pracy, jednak żadna z jego form nie daje optymalnego dostępu do specjalistycznych świadczeń medycznych.

System opieki zdrowotnej od lat boryka się z problemami finansowymi, które przekładają się na zaniżenie jakości świadczonych usług. Gdy zaistnieje konieczność skorzystania ze specjalistycznej opieki, uzyskanie skierowania do specjalisty od lekarza rodzinnego jest dopiero początkiem długiej drogi. Oczekiwanie na konsultacje i dostęp do świadczeń takich jak zabiegi i zajęcia rehabilitacyjne wydłuża się na miesiące, a niekiedy i lata. Chociaż teoretycznie każdy beneficjent Narodowego Funduszu Zdrowia może bez ograniczeń korzystać z opieki zdrowotnej, przypadki pogorszenia stanu zdrowia z powodu wydłużonych terminów oczekiwania wcale nie należą do rzadkości.

Alternatywą dla potencjalnie niebezpiecznych konsekwencji zdrowotnych wynikających z niedoskonałości państwowego systemu opieki zdrowotnej jest wybór oferty jednego z towarzystw ubezpieczeniowych. W zależności od zakresu wybranego pakietu, polisa na zdrowie proponowana przez prywatnego ubezpieczyciela może objąć szybki dostęp do lekarzy wielu specjalności, usług diagnostycznych i rehabilitacyjnych,  pozwala na gromadzenie kapitału wypłacanego w sytuacji czasowej lub stałej utraty zdolności do pracy, czy tworzenie funduszu emerytalnego dla pracujących i niepracujących członków rodziny.

Emerytura dla gospodyni domowej?

W dyskusji o finansowym zabezpieczeniu pojawiają się głosy, że składka emerytalna niepracującej żony powinna być odprowadzana przez czynnego zawodowo męża. Propozycję taką wysunął Instytut Spraw Publicznych, postulując, aby 50% składki emerytalnej strony pracującej stanowiło wkład w zabezpieczenie strony niepracującej. Póki co, pomimo zapewnień Ministra Pracy i Polityki Społecznej Władysława Kosiniaka-Kamysza, że po skonkretyzowaniu propozycji zostanie ona rozważona z legislacyjnego punktu widzenia - nie istnieje satysfakcjonujące rozwiązanie, pozwalające na bezpieczne myślenie o przyszłości przez osoby niepracujące.

W Polsce nie ma również obowiązku ubezpieczania niepracującej żony, jak to ma miejsce na przykład we Włoszech. A szkoda, ponieważ polisa ubezpieczeniowa to stosunkowo mało kosztowny sposób na zabezpieczenie rodziny. Podpisanie umowy ubezpieczeniowej może również wiązać się z zabezpieczeniem wypłacania świadczeń emerytalnych, niezależnie od ostatecznego kształtu rozwiązań proponowanych przez powszechny system opieki społecznej- mówi  Beata Kwiatkowska,  Ekspert ds. Innowacji Produktowych i Koordynacji Oferty z Avivy.

Aby Kowalscy spali spokojnie…

Kobieta niepracująca zawodowo wykonuje zajęcia, za które nie otrzymuje regularnego wynagrodzenia: nikt nie płaci jej za bycie opiekunką do dziecka, kucharką, sprzątaczką, a przecież jest menadżerem gospodarstwa domowego. Polisa ubezpieczeniowa może stanowić zabezpieczenie przyszłości żony pod względem finansowym.  Może być traktowana jako sposób na budowanie kapitału na poczet przyszłej emerytury a na co dzień zwiększać bezpieczeństwo i spokój całej rodziny.