Opatrunki piankowe (hydropolimerowe)

Podstawową zaletą opatrunków piankowych jest ich zdolność do pochłaniania wysięku i utrzymywania wilgotnego środowiska rany bez efektu żelowania. Ich hydrokomórkowa struktura zapewnia dużą chłonność - ilość wchłoniętego wysięku może wielokrotnie przekraczać masę samego opatrunku. Jednocześnie rana pozostaje wilgotna w stopniu, który przyspiesza gojenie.

BUDOWA I WŁAŚCIWOŚCI

Opatrunki hydropolimerowe mają strukturę wielowarstwową. Zewnętrzną warstwę stanowi półprzepuszczalna folia poliuretanowa. Umożliwia ona odpowiednią wymianę gazową (m.in. odparowywanie wody) oraz skutecznie chroni ranę przed wnikaniem drobnoustrojów i ciał obcych, co zdecydowanie przyspiesza proces gojenia.

Właściwości chłonne zależą natomiast od warstwy piankowej, od jej struktury i składu. Do większości tego typu opatrunków wykorzystuje się polimery o właściwościach hydrofilowych, głównie poliuretany. Związki te absorbują wodę zarówno na drodze chemicznej poprzez wiązania wodorowe jak i na drodze fizycznej wnikając w pory pianki. Warstwa poliuretanowa zapobiega przywieraniu opatrunku do powierzchni rany, dzięki czemu zmiana opatrunku jest szybka i atraumatyczna. Jednocześnie materiał poliuretanowo-piankowy dobrze przylega i dopasowuje się do kształtów ciała. Polimerowa pianka zmniejsza także ryzyko maceracji zdrowej skóry wokół rany i wycieku wysięku spod opatrunku. Ponadto stymuluje proces ziarninowania. Na zdolności chłonne tej warstwy wpływa także struktura pianki poliuretanowej, a dokładnie wielkość porów. Im większa jest ich średnica tym większe są zdolności absorpcyjne. Pianka, której pory są zbyt duże może jednak przyczynić się do bolesnego efektu ssania rany. Dlatego tak ważna jest odpowiednia struktura pianki, w tym dopasowanie wielkości porów.

ZASTOSOWANIE

Opatrunki piankowe przeznaczone są do niezakażonych ran umiarkowanie lub silnie sączących. Dobrze sprawdzają się w przypadku ran trudno gojących się, np. odleżyn i owrzodzeń podudzi. Zalecane są do ran będących na końcowym etapie fazy oczyszczania lub na etapie tworzenia nowej tkanki. Wskazaniem do stosowania opatrunków hydropolimerowych są również oparzenia (do stopnia IIa), rany powstałe w miejscu pobrania skóry do przeszczepu oraz otarcia lub zdarcia skóry o dużej powierzchni. Nie powinny być natomiast stosowane w przypadku uczulenia na którykolwiek ze składników opatrunku. Nie należy ich także stosować łącznie ze środkami dezynfekującymi o działaniu utleniającym (np. nadtlenek wodoru - woda utleniona). Opatrunki piankowe powinny być zakładane z ok. 2-3 cm marginesem wokół rany.

Zobacz również:

PRZYKŁADY PRODUKTÓW HANDLOWYCH

Allevyn jest opatrunkiem o trójwarstwowej budowie. Zewnętrzną warstwą jest zabarwiony na różowo poliuretanowy film, który ma zapobiegać przeciekaniu wysięku z rany. Zabezpiecza także przed czynnikami zewnętrznymi oraz stanowi barierę dla bakterii. Warstwę chłonną stanowi natomiast usieciowany, hydrofilowy polimer polieterowo -poliuretanowy. Niewielka ilość porów pianki o dużej średnicy zapewnia absorpcję nadmiaru wysięku, natomiast liczne pory średniej i małej wielkości zapewniają dalsze chłonięcie, aż do momentu wysycenia opatrunku. Taka struktura sprawia, że wydzielina jest stopniowo odprowadzana do zewnętrznej części opatrunku, a jednocześnie wyeliminowany jest tzw. efekt ssący. Trzecią warstwą Allevyn jest perforowany poliuretanowy film, dzięki któremu opatrunek nie przywiera do rany. Zabezpiecza on także przed wrastaniem ziarninowej tkanki w struktury pianki.
Dostępnych jest kilka wersji tego opatrunku, m.in. samoprzylepny Allevyn Adhesive czy przeznaczony dla skóry wrażliwej, jałowy Allevyn Non Adhesive. Produkowany jest także Allevyn Heel na rany umiejscowione na piętach i Allevyn Sacrum do stosowania na rany okolicy krzyżowej. Budowa Allevyn Cavity (warstwa chłonna otoczona polimerową błoną o strukturze plastra miodu) sprawia, że opatrunek ten doskonale sprawdza się w przypadku głębokich ran. Do ran o mniejszym wysięku jest natomiast przeznaczony cieńszy wariant - Allevyn Lite.

Tielle jest również trójwarstwowym opatrunkiem. W tym przypadku polimerowa pianka jest pokryta nietkaną, wiskozową włókniną, która nie tylko chroni przed bakteriami, ale także zwiększa dodatkowo właściwości absorpcyjne opatrunku. Ponadto na skutek zdolności tego materiału do rozprowadzania wysięku siłami kapilarnymi zwiększona jest powierzchnia parowania nadmiaru wilgoci z rany. Zewnętrzną warstwę tworzy natomiast wodoodporny, półprzepuszczalny film poliuretanowy, który wykracza poza obręb pianki tworząc otoczkę pokrytą hipoalergiczną, lepną masą. Tielle sprawdza się jako opatrunek zarówno na rany przewlekłe (np. odleżyny) jak i powierzchniowe rany pourazowe.

Biatain ma dwuwarstwową strukturę: polimerowa pianka pokryta jest półprzepuszczalną błoną. Struktura warstwy chłonnej przypomina układ pionowo połączonych, rozgałęzionych pęcherzyków. Taka budowa zapewnia pochłanianie wysięku w kierunku pionowym bez rozprzestrzeniania się na boki. W samoprzylepnych wersjach opatrunku warstwa zewnętrzna tworzy obramowanie pokryte hydrokoloidową substancją o adhezyjnych właściwościach.

PermaFoam jest hydroaktywnym opatrunkiem piankowym zbudowanym z dwóch warstw pianki. Warstwa zewnętrzna to cienka, półprzepuszczalna pianka poliuretanowa składająca się z porów o zamkniętej strukturze. Pory hydrofilowej pianki, stanowiącej warstwę przyranną mają natomiast strukturę otwartą. Ich średnica zwiększa się w kierunku od warstwy przyrannej do warstwy zewnętrznej. Taka budowa opatrunku umożliwia szybkie pochłonięcie wysięku i szczątków komórek oraz zatrzymanie ich w górnej części opatrunku. Dzięki wysokiemu potencjałowi retencyjnemu (ok. 90% wchłoniętych płynów pozostaje zamkniętych w strukturze opatrunku) PermaFoam jest zalecany w przypadku owrzodzeń podudzia (do stosowania w połączeniu z terapią uciskową). Niektóre wersje PermaFoam (Comfort, Sacral i Concave) są opatrunkami samoprzylepnymi - ich krawędzie są pokryte klejem aktrylowym. Z kolei PermaFoam Cavity nie posiada zewnętrznej warstwy występującej w podstawowej wersji opatrunku i przeznaczony jest do ran głębokich. Dostępny jest również opatrunek (PermaFoam Tracheostomy) umożliwiający opatrywanie sztucznych przetok, szczególnie przetoki tchawiczej. Jest on podkładany pod rurkę tracheostomijną lub inne cewniki, sondy itp. Zapobiega wnikaniu bakterii do tchawicy oraz wchłania wysięk sączący się z przetoki. Amortyzuje także ucisk rurki na szyję.

Lyofoam jest opatrunkiem piankowym, którego warstwa kontaktująca się z powierzchnią rany została poddana termicznej obróbce. Dzięki takiej metodzie produkcji wysięk absorbowany jest poziomo, na zasadzie naczyń kapilarnych. Opatrunek ten utrzymuje wilgotne środowisko rany oraz pobudza proces autolizy i angiogenezy. Charakteryzuje się również bardzo dobrymi właściwościami termoregulacyjnymi.

Źródła:
Jachowicz R. (red.): Farmacja praktyczna. PZWL, Warszawa 2010,
Mrozowski T: Opatrunki nowej generacji. OPM 2008; 8: 51-59.

autor: Marta Grochowska