Opatrunki z superabsorbentem i opatrunki alginianowe

Superabsorbent to polimer poliakrylanowy, charakteryzujący się dobrymi właściwościami absorpcyjnymi. Stanowi on wypełnienie opatrunku, w którym otoczony jest zewnętrzną warstwą materiału. Pełni ona rolę bariery dla żelującego poliakrylatu oraz sprawia, że opatrunek nie przywiera do rany. Poliakrylanowe wypełnienie opatrunku absorbuje proteiny osocza i zatrzymuje bakterie.

Ważne jest jednak by przed aplikacją opatrunek nasączyć płynem Ringera (izotonicznym roztworem chlorków sodu, potasu i wapnia w odpowiednich proporcjach). Płyn ten przenika stopniowo do rany dostarczając jej elektrolity i zapewniając wilgotne środowisko, co sprzyja m.in. oczyszczaniu rany. Martwa tkanka ulega bowiem zmiękczeniu i oddzieleniu. Toksyny, drobnoustroje i produkty lizy martwej tkanki obecne w wysięku są natomiast absorbowane przez poliakrylanową warstwę.

Oczyszczenie rany sprawia z kolei, że szybciej rozpoczynają się dalsze etapy gojenia – ziarninowanie i naskórkowanie. Opatrunki zawierające superabsorbent sprzyjają zatem procesowi gojenia, w tym oczyszczaniu rany i odbudowie tkanek. W związku z tym dobrze sprawdzają się w przypadku ran wymagających oczyszczenia.

Przykłady produktów handlowych:

Cutinova - ma postać cienkiej płytki. Złożony jest z hydrofilowej warstwy poliuretanowej o strukturze żelowej, która zawiera poliakrylanowe granulki o właściwościach absorpcyjnych. Z zewnątrz pokryty jest półprzezroczystym, poliuretanowym filmem, który stanowi barierę dla drobnoustrojów. Cechą charakterystyczną tego opatrunku jest hydroselektywność superabsorbentu.

Absorbuje on bowiem z wysięku jedynie wodę, pozostawiając w ranie istotne dla procesu gojenia enzymy, proteiny i czynniki wzrostu (PDGF, EGF, bFGF). Opatrunek pochłania wysięk pęczniejąc i zatrzymuje go wewnątrz matrycy. Ograniczone jest przez to ryzyko maceracji zdrowej tkanki wokół rany. Cutinova jest opatrunkiem samoprzylepnym i półprzejrzystym, co ułatwia umocowanie opatrunku i obserwację rany bez konieczności jego wymiany. Opatrunek ten przeznaczony jest do ran ze słabym lub umiarkowanym wysiękiem.

Przeciwwskazaniem są natomiast rany z odsłoniętą tkanką mięśniową, widocznymi ścięgnami lub kośćmi oraz rany suche. Częstotliwość wymiany tego opatrunku powinna wynosić od 1 do 7 dni i jest uzależniona od przebiegu gojenia i obfitości wysięku;

TenderWet - warstwą zewnętrzną jest dzianina wykonana z włókien polipropylenowych. Opatrunek jest dodatkowo pokryty z zewnątrz warstwą wodoodporną, która zabezpiecza przed przemoczeniem. Zaletą opatrunku TenderWet jest także jego plastyczność, która umożliwia bezpośredni kontakt opatrunku z dnem rany. Produkowanych jest kilka wersji tego opatrunku, m.in. TenderWet 24, który może być zmieniony po czasie do 24 h. Dostępne są także odmiany nasączone płynem Ringera już w przebiegu procesu produkcyjnego - TenderWet active cavity (przeznaczony do ran głębokich) oraz TenderWet 24 active.

Zobacz również:

OPATRUNKI ALGINIANOWE

Opatrunki alginianowe mają postać taśmy (przeznaczonej do ran wypełniania ran głębokich) lub kompresu (stosowanego w ranach powierzchownych). Włókna alginianowe (alginianu wapniowego lub wapniowo-sodowego), z których są wykonane, wykazują właściwości absorpcyjne. Pochłaniając wodę pęcznieją i tworzą żel, którego struktura zależy od zawartości reszt kwasu guluronowego lub mannurowego w cząsteczce alginianu.

Reszty kwasu guluronowego sprawiają, że proces żelowania trwa dłużej, a powstały żel jest twardszy i ma bardziej włóknistą strukturę. Reszty kwasu mannurowego z kolei przyspieszają żelowanie, a żel z ich przewagą jest miękki i elastyczny. Różnica w składzie opatrunków uwidacznia się także podczas ich zmiany. Opatrunki o większej zawartości reszt kwasu guluronowego są całkowicie usuwane z rany, natomiast w przypadku przewagi reszt kwasu mannurowego w cząsteczce alginianu konieczne jest przemycie rany jałowym roztworem.

Dzięki obecności jonów wapniowych w włóknach alginianowych, dochodzi do ich wymiany z jonami sodowymi obecnymi w wysięku lub krwi. Jony wapniowe dostając się do rany wpływają na przebieg miejscowej homeostazy. Stymulują produkcję protrombiny i procesy krzepnięcia. Jony sodowe tworzą natomiast hydrofilową powłokę na powierzchni rany, która zapewnia ciepłe, wilgotne środowisko sprzyjające procesowi gojenia.

Kolejną zaletą opatrunków alginianowych jest ich zdolność do zatrzymywania w strukturze żelu zanieczyszczeń i drobnoustrojów. Ich właściwości chłonne nie ograniczają się tylko do absorpcji wysięku. Doskonale bowiem pochłaniają także nieprzyjemne zapachy. Wszystkie te właściwości sprawiają, że opatrunki alginianowe dobrze sprawdzają się w przypadku ran umiarkowanie i silnie sączących. W szczególności zalecane są do ran głębokich i szczelinowych, znajdujących się w fazie oczyszczania i ziarninowania. Mogą być także stosowane w przypadku ran zakażonych. Najczęściej wykorzystywane są w owrzodzeniach podudzi, odleżynach, zgorzeli cukrzycowej, ropniach i oparzeniach. Nie powinny być natomiast stosowane do leczenia ran suchych i pokrytych strupem.

Luźna, miękka struktura włókien alginianowych sprawia, że opatrunki te dobrze dopasowują się do różnych typów ran. Dodatkowym ich atutem jest możliwość przycinania opatrunku i dopasowywania go do wielkości i kształtu rany. Istotne jest bowiem by nie wychodził poza obręb rany. Opatrunki alginianowe wymagają opatrunku wtórnego, który będzie pełnił funkcję mocującą i zabezpieczy przed wyschnięciem. Wymiana opatrunku powinna mieć miejsce nie później niż po 7 dniach, a o jej konieczności świadczy wyciekanie wysięku spod opatrunku.

Przykłady produktów handlowych:

Kaltostat jest opatrunkiem z alginianu wapniowo-sodowego, z przewagą zawartości reszt kwasu guluronowego. 1 g tego opatrunku jest w stanie pochłonąć aż 17 g wysięku;

Sorbalgon jest opatrunkiem w formie tamponady przeznaczonej do zaopatrywania ran szczelinowych. Wykonany jest z alginianu wapniowego, a jego chłonność wynosi ok. 10 g wysięku/1 g opatrunku;

Sorbsan wykonany jest z alginianu wapniowego, w którym przeważają reszty kwasu mannurowego. Odmiana tego opatrunku - Sorbsan Plus - poza warstwą alginianową, posiada chłonny wkład wiskozowy, z zewnątrz natomiast jest pokryta włókniną wiskozowo-poliestrową;

Fibracol Plus jest opatrunkiem, w którym alginian wapnia stanowi zaledwie 10% składu. Pozostałe 90% to kolagen, który aktywuje fibroblasty i pełni rolę podpory dla odrastającej tkanki i naczyń krwionośnych.

Źródła:
Jachowicz R. (red.): Farmacja praktyczna. PZWL, Warszawa 2010,
Mrozowski T: Opatrunki nowej generacji. OPM 2008; 8: 51-59.

Autor: Marta Grochowska