Osoby starsze a zagrożenie infekcją pneumokokową

Infekcje wywoływane przez pneumokoki są obecnie jednym z najważniejszych problemów zdrowia publicznego. Bakterie te mogą być przyczyną groźnych dla życia i zdrowia chorób, takich jak zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy sepsa, z powodu których co roku na świecie umiera ponad milion osób.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) umieściła infekcje pneumokokowe, obok malarii, na pierwszym miejscu listy chorób zakaźnych, których zwalczaniu oraz zapobieganiu należy nadać najwyższy priorytet .

Seniorzy jako grupa ryzyka

W powszechnej świadomości zagrożenie chorobami pneumokokowymi dotyczy głównie dzieci poniżej 2. r.ż . Prowadzone są kampanie edukacyjne skierowane do rodziców, by zwrócić uwagę na ten problem i zachęcić do szczepień najmłodszych. Dzieci to jednak nie jedyna grupa zagrożona wystąpieniem infekcji pneumokokowej.

Grupą ryzyka, o której często zapominamy są osoby starsze, powyżej 65 r.ż., u których w ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowalności na inwazyjną chorobę pneumokokową (IChP). Ma to związek m.in. z rosnącą opornością pneumokoków na antybiotyki, do niedawna stanowiące skuteczną metodę w leczeniu chorób wywoływanych tymi bakteriami. Wśród seniorów występuje 32% wszystkich przypadków choroby oraz aż 52% wszystkich zgonów. Śmiertelność wśród osób starszych z powodu posocznicy wynosi średnio 60%, natomiast w przypadku pneumokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych sięga nawet 80%3.

Kontakt z dziećmi potencjalnym zagrożeniem

Istotnym czynnikiem podnoszącym prawdopodobieństwo zetknięcia  z pneumokokami, a w konsekwencji zachorowania, jest kontakt seniorów z małymi dziećmi, zwykle wnukami, bo to właśnie one są najczęściej nosicielami tych niebezpiecznych bakterii. Wśród zdrowych dzieci poziom nosicielstwa pneumokoków sięga nawet 20 do 40% . Poprzez kontakt wnuków z nieuodpornionymi dziadkami może dojść do zarażenia i rozwinięcia choroby u seniorów.

Profilaktyka chorób pneumokokowych u osób starszych

Ze względu na rosnącą oporność pneumokoków na działanie antybiotyków, obecnie większy nacisk kładzie się na profilaktykę. Najlepszą formą zapobiegania chorobom pneumokokowym są szczepienia profilaktyczne  zalecane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO)2, Amerykański Komitet Doradczy ds. Szczepień Ochronnych (ACIP)5 oraz Głównego Inspektora Sanitarnego (GIS)  w Polsce. Wykonanie szczepienia jest bardzo ważne szczególnie w przypadku osób, które na co dzień opiekują się wnukami w wieku przedszkolnym.

W Polsce u osób w wieku powyżej 65 lat stosuje się 23-walentną szczepionkę polisacharydową. Szczepionka ta chroni przed infekcjami wywołanymi przez

23 serotypy pneumokoka, odpowiadające za blisko 90% zakażeń u dorosłych . Co więcej dla osób zaszczepionych w wieku powyżej 65 lat najczęściej 1 dawka szczepionki jest rozwiązaniem na całe życie (nie wymagane jest ponowne szczepienie). Tylko wyjątkowe sytuacje zdrowotne są wskazaniem do dawek przypominających. Wykazano, że skuteczność szczepionki polisacharydowej w zapobieganiu inwazyjnej chorobie pneumokokowej w przypadku pacjentów powyżej 65. roku życia wynosi ok. 75% . Oczywiście szczepienie zawsze wymaga konsultacji z lekarzem.