Pierwsza pomoc przy złamaniach

Złamanie to uraz, w którym dochodzi do całkowitego przerwania ciągłości kości. Złamania kości mogą powodować obfite krwawienia, infekcje lub uszkodzenia nerwów. Niewłaściwie leczone złamanie może skutkować m. in. nieprawidłowościami przy zrastaniu  kości. Bardzo ważnym elementem w pierwszych chwilach po powstaniu złamania jest udzielenie poszkodowanemu pierwszej pomocy, co może ograniczyć ryzyko wystąpienia niektórych powikłań.

Jak wygląda złamanie?

Aby rozpocząć udzielanie pierwszej pomocy należy najpierw upewnić się, czy mamy do czynienia ze złamaniem kości. Łatwo zauważalnym objawem jest nienaturalny wygląd uszkodzonego miejsca, widoczne przesunięcie kości lub ich deformacja, zniekształcenie.

Złamaniu towarzyszy również duży obrzęk, zasinienie oraz ból, który nasila się przy próbie poruszenia złamaną kością. W niektórych przypadkach poruszanie kończynami może być niemożliwie. W przypadku złamania otwartego następuje przerwanie ciągłości skóry i powstanie mocno krwawiącej rany, z której wystają fragmenty złamanej kości.

Udzielanie pierwszej pomocy

Jeżeli złamanie stanowi zagrożenie dla życia (np. złamanie miednicy) lub poważne zagrożenie dla zdrowia należy bezzwłocznie wezwać służby medyczne. W przypadku niektórych złamań (np. złamanie palca) należy rozważyć samodzielny transport poszkodowanego do placówki opieki medycznej.

Przy udzielaniu pierwszej pomocy nie należy bez potrzeby przenosić poszkodowanego, chyba że ma to na celu zapewnienie mu bezpieczeństwa i zapobieżenie dalszym urazom.

Jeżeli złamaniu towarzyszy krwawienie to pierwszym krokiem przy udzielaniu pierwszej  pomocy powinno być zatrzymanie upływu krwi z rany. Do zatamowania krwawienia najlepiej użyć sterylnego bandaża, ale gdy nie mamy dostępu do apteczki, można doraźnie użyć jakiegokolwiek czystego materiału, np. fragmentu odzieży.

Kluczowym elementem udzielania pierwszej pomocy przy złamaniach jest unieruchomienie miejsca złamania. Przy unieruchamianiu nie należy podejmować prób nastawienia, prostowania lub wpychania kości do środka rany.  Do unieruchamiania najlepiej wykorzystać przeznaczony do tego sprzęt, jak np. szyny, temblaki czy specjalne materace. Jeśli nie dysponujemy takim wyposażeniem to należy sięgnąć po doraźne środki, które zapewnią stabilność złamanym kościom. Unieruchamiamy zarówno złamaną kość, jak i dwa sąsiadujące ze złamaniem stawy (poniżej i powyżej miejsca złamania).

W celu zmniejszenia opuchlizny i złagodzenia bólu można zastosować zimne okłady, jednakże nie należy nakładać lodu bezpośrednio na skórę – najlepiej owinąć go w ręcznik, kawałek tkaniny lub innego materiału.

Podsumowanie

Udzielenie pierwszej pomocy przy złamaniach kości jest istotne w kontekście dalszego leczenia osoby poszkodowanej. Celem pierwszej pomocy jest zmniejszenie bólu i obrzęku, a także zminimalizowanie ryzyka potencjalnych powikłań, np. przebicia skóry przez odłamki kości w czasie transportu lub uszkodzenie naczyń krwionośnych.

Stanisław Skorcz