Powrót do społeczeństwa. Powrót do pracy. Powrót do zdrowia
Ruszył pilotażowy program aktywizacji zawodowej osób z zaburzeniami psychicznymi. Jego celem jest wypracowanie i przetestowanie, początkowo na terenie Wielkopolski, skutecznego modelu wsparcia osób chorujących psychicznie na drodze do zawodowej aktywności i w efekcie końcowym – pełnego ich uczestnictwa w życiu społecznym.
Założeniem programu „Powrót do społeczeństwa. Powrót do pracy. Powrót do zdrowia” jest wykazanie, że przy odpowiednio sprofilowanym, kompleksowym i dostosowanym do indywidualnych potrzeb wsparciu, osoba chorująca psychicznie może stać się pełnowartościowym uczestnikiem rynku pracy. Chcemy pokazać pracodawcom korzyści wynikające z zatrudniania osób przewlekle chorych. Ważnym przesłaniem jest ukazanie możliwości i potencjału osób z zaburzeniami, dla którym praca stanowi najlepszą, najskuteczniejszą terapię, równie ważną jak odpowiednio dobrane leki. Chorzy psychicznie nie muszą być tylko biorcami świadczeń pomocy społecznej, ale mogą i występują w roli pełnoprawnych pracowników.
Program oparty został na zasadach systemu zatrudnienia wspomaganego (supported employment). Jest to model, w którym osoba chora lub niepełnosprawna otrzymuje wsparcie w procesie aktywizacji społeczno-zawodowej. Szczególną rolę w tym procesie spełnia trener pracy – wykwalifikowany specjalista, który przygotowuje osobę z zaburzeniami do podjęcia pracy, pomaga w znalezieniu odpowiedniego stanowiska, wspiera w kontaktach z pracodawcą i współpracownikami, wreszcie monitoruje przebieg zatrudnienia aż do uzyskania przez osobę chorą całkowitej samodzielności.
Realizatorzy programu liczą, że wypracowany model współpracy pomiędzy osobami chorymi, trenerami pracy a pracodawcami, stanie się z czasem standardem obowiązującym w naszym kraju.
Pilotażowa edycja ruszyła w województwie wielkopolskim. Organizatorem jest Fundacja „Żyjmy Zdrowo”, a głównym partnerem zostało Stowarzyszenie Osób i Rodzin na Rzecz Zdrowia Psychicznego „Zrozumieć i Pomóc” z Poznania.
- Dla wielu osób po przebytej hospitalizacji istotnym krokiem w dalszym życiu jest powrót do pracy. Możliwość realizowania się w pracy daje poczucie bycia potrzebnym, wartościowym oraz poprawia kondycję i satysfakcję życiową. Osoby chore, nie funkcjonujące na rynku pracy, stają się wycofane, tracą możliwość nadążania za przemianami społeczno-ekonomicznymi, a co się z tym wiąże, zostają pozbawione szansy na podejmowanie wielu decyzji życiowych oraz na rozwój osobisty i zawodowy – wyjaśnia Liliana Kolendowicz, prezes Stowarzyszenia Osób i Rodzin na Rzecz Zdrowia Psychicznego „Zrozumieć i Pomóc”.
W ramach projektu wyłoniono grupę podopiecznych Stowarzyszenia, która uczestniczy w cyklu 12 warsztatów z zakresu aktywizacji zawodowej, zawierających elementy poradnictwa zawodowego, prawa pracy i psychologii. Zajęcia, prowadzone przez specjalistów: trenerów pracy i psychologów, przygotowują uczestników programu do wejścia bądź powrotu na rynek pracy. Równolegle trenerzy pracy nawiązują kontakty z pracodawcami w woj. wielkopolskim i proponują im współpracę w ramach projektu. Trener towarzyszy osobie chorej w procesie rekrutacji, wspiera ją w pierwszym okresie zatrudnienia i dba o utrzymanie miejsca pracy.
Zobacz również:
- Chcemy pokazać, że przy odpowiednim wsparciu chorzy przewlekle mogą być pełnoprawnymi obywatelami i aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym i zawodowym. Celem warsztatów jest rozwój zdolności interpersonalnych niezbędnych w procesie aktywizacyjnym. W rezultacie pacjent usamodzielnia się oraz utrzymuje się na otwartym rynku pracy – mówi Magdalena Bojarska z Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, który został patronem programu.
Program „Powrót do społeczeństwa. Powrót do pracy. Powrót do zdrowia” odbywa się pod patronatem Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych i Fundacji „Instytut Spraw Publicznych”. Patronat honorowy nad programem objął Marszałek Województwa Wielkopolskiego. Inicjatywę wspierają także: Rzecznik Praw Pacjenta, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, eksperci w dziedzinie psychiatrii oraz władze lokalne w Wielkopolsce. Patronatu medialnego udzieliło Radio Merkury i Portal Wielkopolski.
Choroby psychiczne – backgrounder
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), choroby psychiczne do roku 2020 staną się jednym z poważniejszych problemów zdrowotnych występujących w populacji europejskiej.
W Polsce w latach 1990-2004 zanotowano wzrost zachorowań o ok. 900 tys., co stanowi największy odsetek w Europie. Do najbardziej rozpowszechnionych chorób psychicznych należą depresja i schizofrenia. Według statystyk na schizofrenię zapada średnio 1% ogólnej populacji w społeczeństwach cywilizowanych. W Polsce jest to ok. 400 tys. osób (1,047 %).1
Chorzy psychicznie a zatrudnienie
W Polsce jest 490 tysięcy osób z zaburzeniami psychicznymi (dane SWPS i GUS). Są wśród nich zarówno osoby młode i w średnim wieku (11,3%), osoby starsze (4,4%). Choroby psychiczne dotyczą w jednakowym stopniu zarówno kobiet jak i mężczyzn. Wg raportu „Sytuacja zdrowotna ludności Polski” z 2008 r., opublikowanego przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, aż 1 305 tys. osób poddana była opiece ambulatoryjnej z powodu zaburzeń psychicznych. Raport NIZP wskazuje, że liczba osób leczonych z powodu zaburzeń psychicznych w oddziałach psychiatrycznej opieki całodobowej wynosi ponad 209 tys. W grupie tej około 80% stanowią osoby wykluczone z rynku pracy, tymczasem, co najmniej 120 tys. spośród nich powinno być włączonych w programy pracy i rehabilitacji społeczno-zawodowej. Z danych wynika, że wszystkie formy rehabilitacji społeczno-zawodowej wykorzystywane w Polsce swoim wsparciem obejmują około 9-10 tys. osób chorych psychicznie, co stanowi tylko około 8% zapotrzebowania.
Raport „Perspektywa osób chorych psychicznie” wykonany na zlecenie PFRON wskazuje, że odsetek osób z zaburzeniami psychicznymi, które nigdy nie pracowały jest najwyższy. W przypadku osób z zaburzeniami psychicznymi gotowość do podejmowania aktywności na rynku pracy spada wraz z wiekiem. Jest większa wśród mieszkańców dużych miast niż mieszkańców wsi oraz wśród mężczyzn niż wśród kobiet. Dane wskazują, że wśród osób z zaburzeniami psychicznymi aż 72,8% nie pracuje i nie poszukuje pracy. Jest to najwyższy odsetek w grupach osób niepełnosprawnych poza osobami z niepełnosprawnością intelektualną.
Dyskryminacja pacjentów z zaburzeniami psychicznymi na rynku pracy utrudnia im powrót do zdrowia. Tymczasem równe traktowanie i akceptacja są niezbędne dla normalnego funkcjonowania chorych. Sytuację utrudniają stereotypy wciąż powszechne w społeczeństwie polskim. Mimo wprowadzenia przez ustawodawcę rozwiązania ułatwiającego osobom chorym psychicznie podjęcie pracy, ostateczna decyzja zawsze należy do pracodawcy.
Prawo pracy przewiduje wiele udogodnień dla pracodawców, którzy zatrudniają osoby chore psychicznie. Takiemu pracodawcy przysługuje prawo do dofinansowania wynagrodzenia i składek emerytalnych. Ponadto szkoląc osobę chorą można otrzymać zwrot kosztów szkolenia do 80%. Pracodawcy przysługuje również zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy oraz zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy.
Komentarze do: Powrót do społeczeństwa. Powrót do pracy. Powrót do zdrowia