Prawdy, mity i ciekawostki o zakażeniu wirusem HIV

Poniżej przedstawimy fakty i mity na temat wirusa HIV. Poniższy artykuł rozwieje wszelkie wątpliwości na temat tej trudnej choroby, która co roku zbiera miliony ofiar na całym świecie.

MIT: HIV zawsze oznacza AIDS

HIV, czyli ludzki wirus niedoboru odporności, niszczy komórki odpornościowe CD4, których zadaniem jest walka z chorobami. Nie wszystkie osoby zakażone HIV zachorują na AIDS. Poddając się odpowiedniemu leczeniu, można żyć wirusem nawet przez kilkadziesiąt lat i nie zachorować na AIDS. O AIDS (zespole nabytego niedoboru odporności) mówimy, gdy osoba zakażona HIV zachoruje na tzw. chorobę wskaźnikową tj. chorobę oportunistyczną, umieszczoną na liście chorób wskaźnikowych sporządzonej przez CDC (Center for Diseases Control) w Atlancie. Choroby wskaźnikowe występują u osób ze znacznie zniszczonym układem immunologicznym. Dzieje się to zwykle w 7-10 lat po zakażeniu, choć coraz częściej okres ten jest krótszy.

PRAWDA: Przyczyną AIDS na pewno jest wirus HIV

Większość badań naukowych potwierdza pogląd, że wirus HIV wywołuje AIDS. Wciąż istnieją jednak pewne zagadnienia związane z HIV, których nie jesteśmy w stanie wyjaśnić. Do tej pory eksperci nie wiedzą dlaczego niektóre osoby zakażone wirusem, nawet nieleczone, żyją długo bez żadnych objawów choroby, a inne nie.
MIT: Wirusem HIV można się zakazić przez ukąszenie komara, który wcześniej ukąsił zakażoną osobę
Nie ma możliwości zakażenia się taką drogą. W naszym klimacie żaden owad dotychczas nie był pośrednikiem zakażenia. HIV to ludzki wirus upośledzenia odporności. Nie jest on zdolny do rozwoju w organizmie komara czy innego owada i nie ma możliwości namnażania się, m.in. ze względu na brak odpowiednich komórek w ustroju bezkręgowca.

PRAWDA: Nie istnieje skuteczne lekarstwo na AIDS
Niestety, do tej pory nie udało się wynaleźć skutecznego leku, który pozwoliłby całkowicie zwalczyć infekcję wirusem HIV czy też AIDS. U chorych stosuje się kombinacje kilku leków antyretrowirusowych, tzw. HAART, które pozwalają na ograniczenie wiremii i utrzymanie pacjenta w dobrej kondycji. Terapia dobierana jest indywidualnie, i zależy od stanu klinicznego pacjenta. Wczesne wykrycie zakażenia HIV oraz właściwe leczenie pozwalają na znaczne wydłużenie życia pacjentów.

MIT: Dziecko mające seropozytywnego rodzica rodzi się z wirusem

Zakażenie wirusem HIV nie przekreśla rodzicielstwa. Jeśli zakażona kobieta, współpracuje z lekarzami i poddaje się właściwemu leczeniu, ma niemal prawie 100% szans na urodzenie zdrowego dziecka. Jednak matka, zakażona HIV, nie może karmić piersią - do zakażenia może dojść podczas karmienia piersią. Mężczyźni zakażeni HIV również mogą zostać ojcami. Obecnie istnieją metody, pozwalające na odseparowanie plemników od płynu nasiennego i innych znajdujących się w nim komórek i połączenie ich z komórką jajową matki. Takie postępowanie daje 100% pewności, że dziecko urodzi się zdrowe.

PRAWDA: Ujemny wynik badania, nie musi oznaczać braku zakażenia

Najczęściej stosowane testy nie wykrywają obecności samego wirusa, ale jego przeciwciała, czyli białka wytwarzane przez układ odpornościowy organizmu. Przeciwciała anty-HIV pojawiają się zwykle w pierwszych tygodniach po zakażeniu, ale ich poziom nie zawsze jest wystarczający do ich wykrycia. U niektórych osób przeciwciała pojawiają się nieco później, dlatego test anty-HIV powinien być wykonany po 3 miesiącach od ryzykownego zachowania. Dopiero wtedy jest wiarygodny..

MIT: można się zakazić wirusem przez podanie ręki i pocałunek

Nie odnotowano dotąd przypadku infekcji wirusem HIV poprzez podanie ręki i pocałunek. Teoretycznie w przypadku głębokiego pocałunku zakażenie jest możliwe jeśli śluzówka wewnątrz ust jest uszkodzona, ale również wówczas wirus przenoszony jest z krwią,, która pojawia się w związku z uszkodzeniem błony śluzowej. Jest to jednak bardzo mało prawdopodobne. Pływanie w jednym basenie, korzystanie ze wspólnej ubikacji, również nie powodują zakażenia. Podobnie jak korzystanie z naczyń, których używała osoba zakażona. Wirus HIV nie może przetrwać długo poza organizmem człowieka. Wystawiony na długotrwałe działanie powietrza oraz innych czynników środowiska zewnętrznego zostaje unicestwiony. Poza organizmem niszczy go ciepło (ginie w temp. 56°C), wysychanie, mydło i woda, detergenty, a także środki odkażające.

Zobacz również:

PRAWDA: Osoby zakażone wirusem HIV mogą dożyć starości

Wielu, odpowiednio leczonych chorych, którzy bezwzględnie stosują się do zaleceń lekarza, żyje z HIV nawet kilkadziesiąt lat i osiąga normalną długość życia.

MIT: Nie wolno uprawiać seksu z osobą zakażoną wirusem HIV

Dobra prezerwatywa daje aż 98% pewności, że nie dojdzie do zakażenia. Należy pamiętać jednak, ze przestaje ona chronić przed wirusem, jeśli użyta zostanie wraz ze środkiem nawilżającym tzw. lubrykantem.

PRAWDA: U niektórych ludzi, nawet przez kilka lat od zakażenia wirusem HIV, nie pojawiają się żadne objawy

Większość osób zauważa u siebie pierwsze symptomy w ciągu od 10 dni do kilku tygodni po zakażeniu. Są one mało charakterystyczne, podobne do objawów grypy: gorączka, ból gardła, wysypka, zmęczenie. Najczęściej mijają po kilku tygodniach i przez kolejnych kilka lat zakażenie przebiega bezobjawowo. Dlatego jedynym sposobem na właściwą diagnozę, jest wykonanie testu. Ponadto, nie każda osoba zakażona HIV będzie miała AIDS. U ok. 7% - 10% zakażonych nie dochodzi do rozwoju AIDS, mimo wieloletniego zakażenia HIV.

MIT: Problem HIV dotyczy tylko homoseksualistów i narkomanów

W latach 80 - tych, gdy wybuchła epidemia zakażeń HIV, infekcje najczęściej opisywano w grupach homoseksualistów i narkomanów. Jednak w ostatnich latach, odnotowano drastyczny wzrost nosicieli wirusa wśród heteroseksualistów, którzy przenoszą wirusa głównie na drodze kontaktów płciowych.

PRAWDA: HIV może mieć każdy

Wirusem może zakazić się każda osoba, niezależnie od płci, wieku, orientacji seksualnej, narodowości, czy wyznania. Chorobą dotknięte są nawet dzieci. Dlatego dziś nie mówi się już o grupach ryzyka, ale o ryzykownych zachowaniach. Zakażenie najczęściej dotyczy osób w wieku od 20 do 39 lat.

MIT: Osoby zakażone wirusem są same sobie winne

Wśród zakażonych HIV istnieją osoby, które swoim zachowaniem nie naraziły się na zakażenie np. kobiety mające jednego partnera seksualnego. Podobnie jest z dziećmi zakażonymi HIV od matek – trudno jest mówić więc o winie. Ponadto, takie rozpatrywanie chorób jest bardzo krzywdzące, gdyż do większości chorób dochodzi poprzez zaniedbanie czy narażenie na zachorowanie. Przykładem mogą być otyli chorujący na cukrzycę czy palacze chorujący na raka płuc.

Niestety, ten fałszywy pogląd na temat osób zakażonych HIV, ze względu na niski poziom edukacji społecznej, wciąż pokutuje, krzywdząc te osoby.

PRAWDA: Seks nie jest bezpieczny, nawet gdy oboje partnerzy są seropozytywni

Nawet partnerzy zakażeni wirusem HIV powinni zabezpieczać się prezerwatywą. Prezerwatywa może uchronić nie tylko przed innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową, ale przede wszystkim przed innymi szczepami wirusa HIV, które mogą być odporne na wasze leki antyretrowirusowe.

MIT: W Polsce problem HIV/AIDS nie istnieje

Wirus HIV dotarł do naszego kraju później niż do USA i Europy Zachodniej. Pierwsze zakażenia miały miejsce w trakcie dynamicznych przemian politycznych, kiedy zaczęło gwałtownie wzrastać bezrobocie, a Polacy zaczęli nadużywać alkoholu i narkotyzować się. Pierwsze zachorowania w Polsce zdiagnozowano w 1985 roku, kiedy to pojawiły się testy diagnostyczne wykrywające to zakażenie. Od tego czasu zarejestrowano już ponad 15 tys. zakażeń. Każdego roku diagnozowanych jest prawie 1000 nowych. W Polsce żyje prawdopodobnie 25-35 tys. osób z wirusem HIV. Większość z nich nie ma o tym pojęcia.

PRAWDA: Istnieje realne zagrożenie zakażeniem nie tylko podczas stosunku pochwowego, ale także przy innych formach zbliżenia

Wprowadzenie członka do pochwy stwarza bardzo sprzyjające warunki do przeniesienia wirusa, ale nie jest to jedyna droga zakażenia. Poważne ryzyko niesie za sobą również seks oralny. Najgroźniejszy jest seks analny, który wiąże się często z uszkodzeniem śluzówki. Przerwanie aktu płciowego przed wytryskiem nie zapobiega zakażeniu wirusem HIV. Jedyną skuteczną ochroną podczas wszystkich form stosunku jest prezerwatywa.

MIT: Wirusem HIV można zakazić się u dentysty

Wirus HIV może się przenosić poprzez kontakt uszkodzonego naskórka z zainfekowaną krwią.. Narzędzia używane przez stomatologów są zawsze dokładnie myte i sterylizowane. Dlatego leczenie stomatologiczne nie stanowi istotnego zagrożenia, pod warunkiem zachowania odpowiednich środków ostrożności. Dotychczas w Polsce nie zarejestrowano takiej drogi zakażenia.

Gabinety dentystyczne zazwyczaj stosują rygorystyczne procedury, chroniące pacjentów przed potencjalnym przeniesieniem zarówno wirusa HIV, jak i innych chorób zakaźnych. Warto jednak zawsze zwrócić uwagę, czy wszystkie narzędzia zostały starannie wysterylizowane przed użyciem.
PRAWDA: Można zakazić się wirusem HIV od osoby, która nie ma objawów chorobowych
Wiele chorób przenoszonych drogą płciową, w tym zakażenie wirusem HIV, rozwija się etapowo. Po kilkunastu dniach od infekcji mogą manifestować się pewne, zwykle niespecyficzne objawy, które często nie są w ogóle kojarzone z zakażeniem. Objawy te następnie ustępują na pewien czas, chociaż zakażenie postępuje. W tym czasie wirus HIV, podczas ryzykownych zachowań, może z łatwością przenieść się do innego ludzkiego organizmu.

MIT: Transfuzja krwi jest niebezpieczna

Gdy wybuchła epidemia HIV, nasza wiedza o wirusie była niewielka. Do zakażeń dochodziło wówczas dość często w trakcie transfuzji zainfekowanej krwi lub też preparatów krwiopochodnych np. czynnika VIII stosowanego w leczeniu pacjentów z hemofilią. Dziś krew używana do transfuzji, przed podaniem jest badana na obecność HIV. Kwestionariusze w stacjach krwiodawstwa ankietują krwiodawców na okoliczność ryzykownych zachowań, mogących być źródłem zakażenia HIV.

Ciekawostki

W 2011 roku dokonano pierwszego w Polsce przeszczepu narządu u osoby zakażonej wirusem HIV. 20-latek z Warszawy otrzymał nową wątrobę. Do końca życia będzie musiał codziennie brać dwa typy leków: jeden hamujący replikację HIV, drugi, który paradoksalnie ma osłabiać odporność organizmu, by nie doszło do odrzucenia przeszczepu.

Timothy Ray Brown, 45-letni mieszkaniec San Francisco, jest pierwszym człowiekiem na świecie, który został całkowicie wyleczony z AIDS. Zakażenie wirusem HIV stwierdzono u Browna 15 lat temu. W trakcie leczenia zdiagnozowano u pacjenta również białaczkę. Cztery lata temu przeprowadzono u niego przeszczepu komórek macierzystych szpiku kostnego, od mieszkającego w USA obywatela Niemiec, który miał wyleczyć go z białaczki. Od trzech lat badania nie wykazują ani nawrotu nowotworu, ani obecności wirusa HIV w jego organizmie.
U obrzezanych mężczyzn ryzyko zakażenia jest o 60% mniejsze niż u pozostałych. Naukowcy twierdzą, że podczas zabiegu mężczyzna zostaje pozbawiony tzw. komórek Langerhansa, które są wyjątkowo nieodporne na atak wirusa.
Mikrobicyd - chemiczny środek pod postacią żelu dopochwowego, zwalczający mikroby, chroni kobiety przed wirusem HIV. Badania wykazały, że Mikrobicyd w formie żelu o jednoprocentowej zawartości przeciwwirusowego tenofoviru zmniejszył w czasie badań ryzyko zakażenia HIV o 39%.
Naukowcy odkryli, że u co 10 osoby występuje mutacja genetyczna, która zabezpiecza je przed zakażeniem wirusem HIV. W organizmach tych osób nie występuje tzw. białko CCR‑5, do którego "przyczepia" się wirus HIV. Jeżeli mutacja została odziedziczona po obojgu rodzicach, zakażenie HIV nie jest możliwe. Jeżeli geny pochodzą tylko od jednego rodzica, może dojść do infekcji HIV, ale choroba będzie się rozwijała bardzo powoli, a ryzyko AIDS jest minimalne.
Amerykańcy naukowcy wyhodowali nieszkodliwą wersję wirusa HIV. Nie jest on w stanie infekować komórek układu odpornościowego człowieka, które w normalnych warunkach stanowią główny cel ataku. To odkrycie może okazać się krokiem milowym w badaniach nad szczepionką przeciwko HIV.

Konsultacja merytoryczna tekstu - prof. Alicja Wiercińska - Drapało, Klinika Hepatologii i Nabytych Niedoborów Immunologicznych, WUM