Prozac walczy z depresją dzięki mikroRNA

Lek antydepresyjny fluoksetyna, znany lepiej pod nazwą Prozac, być może ma podwójne działanie, zwiększające ilość serotoniny w mózgu, ale ma ten sam przekaźnik, mikroRNA, zwany miR-16. Jest to odkrycie, które pozwala wyobrażać sobie możliwość powstania nowych terapii przeciwko depresji. Depresja jest to bardzo głęboki ból psychiczny, który objawia się problemami z nastrojem tak intensywnymi, że mogą one nawet owocować myślami samobójczymi.

Ale depresja jest przede wszystkim chorobą, której przyczyną jest deregulacja na poziomie biologicznym i molekularnym przekazywania informacji z systemu nerwowego. Istnieją leki, które leczą przyczyny tej choroby, ale ich sposób działania nie zawsze jest dobrze zrozumiany. Jeden z leków antydepresyjnych, zresztą bardzo dobrze znany, Prozac, nazywany także fluoksetyną, jest sklasyfikowany wśród leków zwanych SSRI, czyli selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (ang. SSRI, Selective Serotonin Reuptake Inhibitor).

W rzeczywistości, leki SSRI działają na regulację serotoniny, neuroprzekaźnika powiązanego przede wszystkim z regulacją cyklu snu, z bólem czy też z niepokojem. U niektórych osób depresyjnych, molekuły transporujące serotoninę (SERT) są obecne w zbyt wielkich ilościach na neuronach presynaptycznych: SERT wychwytują więc serotoninę na poziomie synapsy i nie pozwalają jej tym samym na wypełnienie do końca jej roli neuroprzekaźnika. Myślano, że Prozac działał poprzez pośrednią redukcję liczby SERT, co sprzyjało właściwemu działaniu serotoniny.

Według naukowców z Inserm, mechanizm działania Prozaku ma być o wiele bardziej złożony. Przede wszystkim, przyglądając się temu wszystkiemu z bliska, badacze zauważyli, że ilość protein SERT była niższa u myszy leczonych Prozakiem, ale natomiast RNA informacyjny (matrycowy) proteiny, był obecny w podobnych ilościach. To właśnie to stwierdzenie doprowadziło do tego, iż badacze zaczęli podejrzewać, że mikroRNA może być zamieszany w powstawanie tego zjawiska.

MikroRNA, ten maleńkie jednoniciowe RNA, mogą hamować translację RNA informacyjnego, co prowadzić może do zmniejszenia ilości protein. Zastosowanie narzędzi bioinformatycznych pokazało, że istnieje jeden mikroRNA w genomie myszy, który posiada sekwencję uzupełniającą RNA informacyjnego białek SERT. A to czyni go idealnym kandydatem.

W rzeczywistości, leczenie myszy Prozakiem zwiększa ilość miR-16 w komórkach serotonergicznych (serotoninergicznych, czyli takich, które syntezują serotoninę), co może w konsekwecji zmniejszać liczbę białek SERT. Ale nie jest to jedno jedynie działanie Prozaku. Komórki serotonergiczne, pod wpływem dzialania tego antydepresantu, produkują substancję sygnalizującą, nazywaną S100-beta, która jest przekazywana komórkom noradrenergicznym (czyli neuronom syntezującym noradreanlinę).

Substancja sygnalizująca zmniejsza ilość miR-16 w tych neuronach, co skutkuje aktywacją funkcji serotonergicznych komórki. W efekcie, komórki noradrenergiczne stają się stopniowo mieszane, ponieważ mogą syntezować zarazem i noradrenalinę i serotoninę.

Według tych rezultatów, opublikowanych w dzienniku Science, Prozac ma więc dwa uzupełniające się modele działania: nie tylko zwiększa ilość serotoniny na poziomie synaps, ale także zwiększa ogólną ilość komórek mogących syntezować serotoninę w mózgu. Rezultaty te pozwalają zrozumieć przyczynę dość długiego czasu, jaki musi upłynąć (to znaczy, nawet kilka tygodni), między zażyciem po raz pierwszy leku a rozpoczęciem jego prawdziwego korzystnego dla pacjenta działania.

Wyniki te także pokazują nowe perspektywy w dziedzinie badań nad substancjami, które mogą być zdolne do działania na opisanej tutaj drodze molekularnej. W efekcie, leczenie chorych może być o wiele skuteczniejsze niż do tej pory.