Przewlekła niewydolność żył kończyn dolnych - czy masz jej objawy?
Przewlekła niewydolność żylna kończyn dolnych to schorzenie do którego dochodzi w wyniku utrudnionego odpływu krwi z kończyn dolnych. Jest to wbrew pozorom bardzo częste schorzenie w populacji Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych, dotyczące nawet 60% kobiet i 50% mężczyzn! Najczęściej przebiega pod postacią żylaków kończyn dolnych.
Przyczyn zwykle upatruje się w uszkodzeniu zastawek żylnych, które doprowadzają do wstecznego przepływu krwi, stanowiąc jednocześnie przeszkodę w prawidłowym odpływie.
Jakie znamy typy przewlekłej niewydolności żylnej?
Pierwszy podział niewydolności żylnej, ze względu na przyczynę wyróżnia postać wrodzoną, pierwotna oraz wtórną. Postać wrodzona dotyczy sytuacji w której występuje aplazja, czyli brak żył, ewentualnie hipoplazja (niedorozwój) lub dysplazja (nieprawidłowy rozwój). W postaci pierwotnej czynnik sprawczy nie został poznany, natomiast w postaci wtórnej do schorzenia dochodzi zwykle w przebieg zakrzepicy żył głębokich, ewentualnie w wyniku urazu lub wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej.
Inny podział przewlekłej niewydolności żylnej rozróżnia konkretne postacie kliniczne. Jest to tzw. klasyfikacja CEAP. Zgodnie z nią wyróżnia się: zmiany niewidoczne oraz niewyczuwalne, teleangiektazje, żyły siatkowe, żylaki, obrzęki bez zmian skórnych, zmiany skórne, zagojone owrzodzenie oraz czynne owrzodzenie.
Jakie są czynniki ryzyka zachorowania na przewlekłą chorobę żylną?
Duże znaczenie w powstawaniu choroby mają niewątpliwie skłonności genetyczne. Zauważa się ponadto wyraźny wzrost zachorowań wraz z wiekiem, a także u osób prowadzących siedzący tryb życia, otyłych, z wadami postawy, z przebytą zakrzepicą żył głębokich w wywiadzie oraz ze zwiększonym ciśnieniem wewnątrzbrzusznym, do którego może dochodzi podczas kaszlu, podnoszenia ciężkich przedmiotów, ucisku poprzez rozwijający się płód czy guzy.
Jak dochodzi do rozwoju choroby?
Uważa się, iż główną przyczyną występowania choroby jest defekt w obrębie zastawek żylnych, do którego zgodnie z tym co zostało powiedziane może dojść w wyniku wad wrodzonych, pozapalnie lub po zakrzepicy. W efekcie uszkodzenia zastawek płynąca krew w żyłach cofa się. Określa się to mianem refluksu. Krew zalega w żyłach, wzrasta ciśnienie w obrębie naczyń, szczególnie w obrębie części obwodowych kończyn dolnych. Powstające nadciśnienie doprowadza do poszerzenia się porów między komórkami śródbłonka co wpływa na tworzenie się obrzęków w wyniku przedostawania się osocza oraz krwinek poza naczynia. Dodatkowo wokół tych naczyń tworzy się włóknik, który utrudnia prowadzenie wymiany gazowej co wywołuje niedotlenienie sąsiednich tkanek. Na skórze w tej okolicy tworzą się przekrwienia, owrzodzenia, a także stwardnienia. Zwykle zmienione są również naczynia chłonne doprowadzając do zastoju oraz nasilenia się obrzęków.
Zobacz również:
Jakie są objawy kliniczne?
Objawy różnią się w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Zwykle początkowo chory może nie zgłaszać żadnych dolegliwości. Wraz z nasilaniem się choroby jako pierwsze może pojawiać się uczucie zmęczenia oraz wrażenie przepełnienia kończyn dolnych. Zwykle dyskomfort łagodzi uniesienie kończyn, ewentualnie spacery. W miarę postępu choroby na skórze tworzą się tzw. teleangiektazje, żyły siatkowe lub żylaki. Stanowią one coraz większą uciążliwość. Pojawiają się skurcze mięśni, szczególnie w nocy, obrzęki oraz dokuczliwy ból kończyn. Ostatecznie w miejscu zajętym przez chorobę stwierdza się świąd oraz wzmożoną potliwość. Tworzące się obrzęki są zwykle miękkie oraz ciastkowate. Zmiany te cofają się zwykle po nocy. Niekiedy jednak utrwalają się, twardnieją i nie ustępują po podniesieniu kończyny dolnej. W przypadku zmian skórnych, dotyczą one najczęściej obwodowej części goleni. Maja kolor ciemnoczerwony, ciemnobrązowy, skóra jest stwardniała i błyszcząca. W późniejszym okresie choroby mogą pojawić się dodatkowo zwłóknienia, stwardnienia, a także zaniki skóry. Dodatkowo skóra wraz z tkanką podskórną kurczy się. Miejsca te są bardzo wrażliwe na jakiekolwiek urazy.
Jak stawia się rozpoznanie?
Aby właściwie postawić rozpoznanie bardzo ważny jest dobrze zebrany wywiad. Należy zapytać chorego czy występowały owrzodzenia, bolesność kończyn dolnych, obrzęki, a także czy w przeszłości przebył zakrzepicę żylną. Podstawowymi badaniami, które się wykonuje to tzw. próby na sprawność zastawek żylnych – test Trendelenburga oraz test Perthesa. Bardzo ważnym badaniem jest również ultrasonografia, która umożliwia zobrazowanie naczyń żylnych, stwierdzenie obecności skrzeplin, a także ewentualnego wstecznego przepływu krwi przez niewydolne zastawki żylne.
Jak samemu radzić sobie z problemem?
Oczywiście mówiąc samemu mamy na myśli wspomaganie leczenia specjalistycznego. W żadnym wypadku nie można rezygnować z zaleceń lekarskich. Bardzo ważna jest aktywność fizyczna, ćwiczenia, spacery czy pływanie. Podczas spania zaleca się unoszenie kończyn dolnych, tak by znajdowały się powyżej poziomu serca. Powinno unikać się butów na obcasie oraz co bardzo ważne starać się utrzymywać prawidłową masę ciała. Ponadto powinno ograniczać się gorące kąpiele, unikać zaparć, siedzenia przez dłuższy czas w tej samej pozycji, a szczególnie zakładania nogi na nogę! Jeżeli natomiast zmuszeni jesteśmy stać przez dłuższy czas powinniśmy starać się chodzić w miejscu.
W jaki sposób leczy się przewlekłą niewydolność żylną?
Świetną metodą leczenia przewlekłej niewydolności żylnej kończyn dolnych jest kompresjoterapia. Polega ona na stosowaniu stopniowanego ucisku na kończyny tak by największy znajdował się w części dystalnej, natomiast najmniejszy w kierunku pachwin. W tym celu stosuje się bandaże, specjalne podkolanówki, pończochy lub rajstopy elastyczne, które można zamówić w sklepach medycznych. Dzięki temu uzyskuje się zmniejszenie średnicy żył, poprawia się krążenie w najmniejszych naczyniach, prędkość przepływającej krwi wzrasta, następuje poprawa wydolności zastawek, co zapobiega cofaniu się krwi, zmniejszają się obrzęki, poprawia się również skóra. Niestety nie każdy może korzystać z kompresjoterapii. Jest ona przeciwwskazana w przypadku niedokrwienia kończyn dolnych, stanu krótko po zakrzepicy żył głębokich, a także jeżeli występują stany zapalne skóry. Kolejną bardzo ważną sprawą jest to, aby ucisk dobierać zgodnie z zaleceniami lekarza. Istnieje kilka klas ucisku, które mają różne wskazania.
Leczenie farmakologiczne natomiast polega głównie na stosowaniu leków flebotropowych, które mają za zadanie zmniejszyć przepuszczalność ścian naczyń, a także poprawić stan naczyń żylnych. Pozytywnie działają również na zmniejszenie obrzęków, poprawiają drenaż chłonki i całościowo wpływają na poprawę jakości życia. Należy jednak pamiętać, iż w przypadku przewlekłej niewydolności żylnej farmakoterapia nie może być jedynym rodzajem leczenia, a jedynie stanowić jedną ze składowych, mających zmniejszać dolegliwości.
Autor: Piotr Kuc
Źródła:
Noszczyk Wojciech, Chirurgia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005
Noszczyk Wojciech, Chirurgia Repetytorium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009
Komentarze do: Przewlekła niewydolność żył kończyn dolnych - czy masz jej objawy?