Rak jelita grubego - zapobieganie, objawy i przyczyny
Rozmowa z Dr n. med. Mirosławą GałęckąCo roku w Polsce odnotowuje się ponad 13 tysięcy przypadków zachorowań na raka jelita grubego, z czego ponad 9 tys. kończy się śmiercią. Czym objawia się rak jelita grubego i dlaczego jest tak groźny? Rak jelita grubego rozwija się przez długi czas bez znaków ostrzegawczych i to czyni go tak niebezpiecznym. Wcześnie wykryty daje prawie 100% szans na wyleczenie. Późno postawiona diagnoza natomiast radykalnie zmniejsza możliwość pokonania choroby.
Myślę, że dobrze obrazuje ten fakt amerykańska kampania, uświadamiająca problem nowotworu jelita. „Czujesz się wspaniale, masz dobry apetyt i dopiero 50 lat... W takim razie masz typowe objawy raka jelita grubego.” To właśnie brak symptomów sprawia, że ten nowotwór jest tak trudny do wczesnego zdiagnozowania, co, jak już wspomniałam, ma ogromne znaczenie dla jego wyleczenia.
Jakie są przyczyny rozwoju tego nowotworu? Kto znajduje się w grupie ryzyka?
Rak jelita grubego stał się chorobą cywilizacyjną. Jego przyczyną mogą być złe nawyki żywieniowe (tzn. dieta wysokotłuszowa, bogata w produkty pochodzenia zwierzęcego, uboga w warzywa i owoce, spożywanie produktów o dużej zawartości cholesterolu, a niskiej błonnika i kwasów omega 3), brak aktywności fizycznej, stosowanie używek takich jak alkohol czy papierosy oraz przypadki zachorowań na nowotwory w rodzinie. Dzisiejszy tryb życia sprawia, że co raz większa grupa osób jest narażona na tę chorobę. Badania profilaktyczne powinna wykonywać zasadniczo każda osoba już po 35 roku życia. Do grupy osób o podwyższonym ryzyku, oprócz tych, u których odnotowano u krewnych I-ego stopnia choć jeden przypadek nowotworu, należą ludzie cierpiący od dłuższego czasu na nieswoiste zapalenie jelit (choroba Leśniowskeigo-Crohna, Colitis ulcerosa), mają bądź mieli wykrytego polipa jelit bądź zaobserwowali krew w kale. Przy raku jelita grubego warto podkreślić ponownie rolę wieku. Zaleca się, żeby wykonywać badania na ten rodzaj nowotworu od 35 roku życia, w przypadku osób powyżej 50 lat jest to konieczność. Lekarze szacują, że w Polsce powinno przebadać się około 4 mln ludzi w wieku 55-65 roku życia.
Jak szybko rozwija się rak jelita grubego? Które zmiany w jelitach oznaczają nowotwór?
To jak szybko rozwija się rak jelita grubego to kwestia indywidualna. Może to trwać kilka lat (nawet 10-20 lat), a może znacznie krócej. W większości przypadków, jak już podkreślałam, w pierwszym stadium choroba rozwija się najczęściej bezobjawowo, dając wrażenie, że jesteśmy zdrowi. Bez badań profilaktycznych są niewielkie szanse na jej wczesne wykrycie. Wszelkie zmiany w jelitach powinny nas zaniepokoić. Są jednak takie również, które charakteryzuje brak symptomów jak np. polipy. Polipy to łagodne formy nowotworu, które z czasem mogą się rozrosnąć i zmienić w raka. Dlatego powinny zostać jak najszybciej usunięte. Metodą ich wykrycia są również odpowiednie badania profilaktyczne.
Zobacz również:
Jakie badania profilaktyczne są dostępne w Polsce?
W Polsce najbardziej znanym i powszechnym badaniem w profilaktyce raka jelita grubego jest kolonoskopia, zwana złotym standardem wykrywania tego nowotworu. Z całą stanowczością chcę podkreślić, że jest to najlepsza metoda. Jest badaniem, które umożliwia najbardziej precyzyjną diagnozę raka jelita grubego i polipów. Z uwagi jednak na to, że metoda postrzegana jako inwazyjna, bolesna, a procedury przygotowawcze jako skomplikowane - często przeraża pacjentów. Z własnej inicjatywy na kolonoskopię zgłasza się relatywnie niewiele osób. Nawet jeśli są do niego uprawnieni, a badanie opłaca kasa chorych. Warto też zaznaczyć, że dla pacjentów, którzy zgłaszają się prywatnie jest to także kosztowne badanie.
Inną metodą stosowaną w profilaktyce raka jelita grubego jest badanie stwierdzające krew utajoną w kale. Czułość tego badania określa się jednak jako stosunkowo niską. Krew w kale może występować z różnych przyczyn, co sprawia, że staje się ono niespecyficzne. Daje dużą ilość fałszywie dodatnich wyników.
Nowością we wczesnym diagnozowaniu raka jelita grubego jest test Tumor M2-PK. Jest to wiarygodny test enzymatyczny, wykrywający obecność izoenzymu M2 kinazy pirogronianowej guza.
Dlaczego określa go Pani jako wiarygodny?
Izoenzym M2-PK bierze udział w procesie metabolizmu komórek rakowych. Test Tumor M2-PK wykrywa zmiany w jelitach, w tym stany przednowotworowe takie jak polipy (te powyżej 1 cm) i gruczolaki oraz raka jelita grubego, już we wczesnym stadium. Tumor M2-PK ma wysoką czułość, jest bezbolesny i bezinwazyjny.
Czy badanie jest skomplikowane?
Wrecz przeciwnie, badanie jest proste. Pierwszą część pacjent wykonuje sam w domu według instrukcji dołączonej do testu. Pobiera niewielką próbkę kału, za pomocą dozownika, do specjalnego pojemnika, a następnie wysyła kurierem do badania. Koszt przesyłki jest już wliczony w cenę testu. Specjalne przygotowania czy dieta przed wykonaniem testu są zbędne. Resztę pracy wykonują specjaliści w poznańskim laboratorium. Po około dwóch tygodniach pacjent otrzymuje wynik, z którym w przypadku dodatniego rezultatu powinien udać się do lekarza specjalisty. Badanie to można potraktować jako wstępną selekcję kandydatów do kolonoskopii w kierunku raka jelita grubego.
Akceptacja społeczna kolonoskopii jest niestety bardzo niska, nie tylko w naszym kraju. Problem raka jelita grubego stale się nasila, dlatego należy prowadzić edukację zdrowotną od najmłodszych lat i promować wszystkie dostępne metody profilaktyki raka jelita grubego.
Jak wygląda profilaktyka raka jelita grubego w Polsce?
W Polsce bardzo mało osób stosuje badania profilaktyczne. Polacy boją się wizyt u lekarza i relatywnie mało czasu poświęcają zdrowiu. Jeśli w ogóle to wolą diagnozować i leczyć się samodzielnie. Często uważają, że problem o którym się nie mówi, nie istnieje, a dopóki nie pójdą do lekarza to choroby nie ma.
Profilaktyka jest w pewnym sensie sposobem życia, długofalową inwestycją w siebie. W Polsce wciąż jest stosunkowo niska świadomość problemu raka jelita grubego, jego skutków. Mam jednak nadzieję, że dzięki wspólnej inicjatywnie lekarzy, władz, organizacji społecznych i samych pacjentów będzie się to zmieniać na lepsze.
Notka biograficzna:
Dr n. med. Mirosława Gałęcka jest absolwentką Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Doktorat uzyskała w Berlinie, gdzie pracowała m.in. w Klinice Uniwersyteckiej im. B. Franklina. Od 2006 roku prowadzi w Poznaniu Instytut Mikroekologii zajmujący się badaniem mikroflory przewodu pokarmowego. Prowadzi liczne szkolenia dla lekarzy i pacjentów. W Instytucie Mikroekologii wprowadza badania umożliwiające wczesna diagnostykę raka jelita grubego, polipów oraz nieswoistych zapaleń jelit. Zajmuje się również terapią mikrobiologiczną u pacjentów z dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego, alergiami, nietolerancjami pokarmowymi. Od lat dziewięćdziesiątych jest intensywnie zaangażowana szerzeniem profilaktyki i promocji zdrowia. Hobby: medycyna estetyczna.
Komentarze do: Rak jelita grubego - zapobieganie, objawy i przyczyny (5)
rak jelita grubego
1Niestety, brak objawów we wczesnym stadium rozwoju choroby często jest powodem, że do lekarza zgłaszamy się za późno, by skutecznie rozprawić się z chorobą. Ale onkolodzy nie ustają w pracy nad nowymi, coraz skuteczniejs... pokaż całość
nie warto się bać
1zawsze bałam się kolonoskopii, a do tego odczuwałam pewien dyskomfort, ze na sali zabiegowej wszyscy będą na mnie patrzeć. Przełamałam jednak swój strach i muszę wam powiedzieć, że zupełnie niepotrzebnie się stresowałam.... pokaż całość
profilaktyka ovosan
1jesli jest podejrzenie zachorowania warto jest sie regularnie badac stosowac diete oraz ostatnio na rynku pojawia sie wiele srodkow zapobiegawczych tym chorobom w sytuacji kiedy w rodzinie wytepowal rak badz jest podejrz... pokaż całość
profilaktyka
2Czytałam w broszurce Vimedu, że powstanie nowotworu poprzedzają stany zapalne. Ponoć może im zaradzić odpowiednio prowadzony styl życia. Wiadomo, że podstawą byłaby tu m. in. dieta, bo to w dużej części od niej zależy cz... pokaż całość
Zgadzam się. Czytałam sporo na temat tego, że odpowiednia dieta, dostosowana do fenotypu konkretnego człowieka zmniejsza ryzyko jego zachorowania na większość chorób nowotworowych, a w przypadku zachorowania jest skutecz... pokaż całość