Rak skóry – przyczyny, objawy, leczenie
Rak skóry jest obecnie jednym z najczęściej występujących nowotworów. Wyróżnia się trzy możliwe typy choroby: rak powstawnokomórkowy (wrzód drążący), rak kolczystokomórkowy oraz czerniak skóry. Niezależnie od rodzaju, jest to schorzenie bardzo niebezpieczne dla zdrowia i życia człowieka. Raki te stanowią aż około 1/3 wszystkich nowotworów złośliwych.
Przyczyny i grupy ryzyka
Wszystkie trzy typy omawianego nowotworu dotykają przede wszystkim rasy białej, u osób o ciemniejszej karnacji pojawiają się raczej sporadycznie. Większość przypadków zachorowań związana jest z mutacjami spowodowanymi działaniem promieni ultrafioletowych w trakcie opalania (zarówno na solarium, jak i na normalnym słońcu). Duże znaczenie mają również czynniki genetyczne- ryzyko zachorowań wśród osób blisko spokrewnionych z innymi chorymi na nowotwory jest znacznie wyższe.
Do pozostałych czynników ryzyka zaliczane są choroby skórne prowadzące do przewlekłych zapaleń (m.in. toczeń krążkowy, czy też trąd) lub powstawania blizn. Niepokojące są także niegojące się owrzodzenia skóry oraz choroby skórne o podłożu genetycznym. Ryzyko choroby zwiększa oprócz tego radioterapia, urazy termiczne, narażenie na kontakt z niektórymi czynnikami chemicznymi (takimi jak środki ochrony roślin, środki grzybobójcze, związki arsenu, węglowodowy aromatyczne, czy też pochodne ropy naftowej), przeszczepy organów oraz immunosurpresja (hamowanie wytwarzania komórek odpornościowych oraz przeciwciał przez immunosupresory).
Objawy
Chorobę możemy podejrzewać już na podstawie zewnętrznej obserwacji skóry. Często pojawia się powiększenie wykwitu skórnego lub też zmiana jego koloru. Objawom tym czasem towarzyszy utrzymujący się świąd lub wyraźny ból. Sporadycznie obserwuje się także krwawienie wykwitu. Po jego usunięciu możliwe jest natomiast odnowienie się zmiany.
Zobacz również:
Sam wykwit może przyjmować różne postaci. W dermatologii nazywana jest tak każda zmiana skórna, na podstawie której możemy ustalić rozpoznanie. Wyróżnia się dwie podstawowe kategorie wykwitów: pierwotne i wtórne. Do pierwszej grupy zaliczane są te występujące w początkowym okresie choroby. Są to między innymi plamy, grudki, krosty, cysty, guzy, pęcherze i bąble. Druga grupa stanowi przypadki obserwowane w okresie dalszego przebiegu lub też podczas ustępowania danego schorzenia. Wymienia się tutaj przede wszystkim łuski, nadżerki, rozpadliny, strupy, owrzodzenia i blizny.
Mimo opisanych objawów, wymienianych jako wspólne dla trzech typów choroby, występują również pewne cechy odmiennie- uzależnione już od rodzaju nowotworu. Inne są przyczyny, miejsca występowania zmian oraz kwestia możliwych przerzutów. Warto przyjrzeć się po kolei ogólnej charakterystyce każdego przypadku.
Rak podstawnokomórkowy
Jest najczęściej występującą postacią raka skóry. Pierwsze objawy chorobowe zazwyczaj umiejscowione są na odsłoniętych częściach ciała takich jak twarz, szyja, dłonie, skóra głowy lub też w miejscach gdzie skóra przechodzi w błonę śluzową (przykładowo w kącikach oczu lub ust). Zmiany powstają w najniżej położonej wartswie naskórka, narastają stosunkowo powoli i nie dają przerzutów. Z reguły ostatecznie przyjmują formę szorstkiego bądź łuszczącego się guzka lub wrzodu. Wykwit ma zazwyczaj kolor ciała i nie towarzyszy mu ból. Pojawia się przede wszystkim jako następstwo szkodliwego działania promieni ultrafioletowych.
Rak kolczystokomórkowy
Zazwyczaj przyjmuje postać kruszącego się i krwawiącego guzka. Może powodować przerzuty- w szczególności na węzły chłonne. Do przemiany nowotworowej dochodzi w komórkach kolczastych, jednak zarówno przyczyny zachorowań, jak i miejsca, w których pojawiają się pierwsze objawy są podobne, jak w przypadku odmiany raka podstawnokomórkowego.
Czerniak
Jest najrzadszym, lecz równocześnie najniebezpieczniejszym przypadkiem raka skóry. Zmiany chorobowe powstają melanocytach- komórkach sąsiadujących z komórkami podstawnymi, w dolnych partiach naskórka. Często są złośliwe i powodują liczne przerzuty. Pojawiające się mutacje rosną szybko i są słabo podatne na leczenie.
Leczenie
Podstawową metodą leczenia choroby jest zabieg chirurgicznego wycięcia zmiany skórnej oraz przeprowadzenie jego badania histopatologicznego. W przypadku wystąpienia przerzutów do węzłów chłonnych wskazane jest usunięcie całej regionalnej grupy węzłów. Jeśli ilość przerzutów przekracza liczbę trzech, dodatkowo stosowana jest również radioterapia. Przypadki szczególnie ciężkie wymagają natomiast odpowiedniej chemioterapii.
Autor:
Aleksandra Piechel