Ramię, które wydziela insulinę!

Przeszczepione do ramienia komórki trzustki być może są w stanie syntezować insulinę oraz regulować poziom glikemii. Ta nowa technika niewątpliwie sprawi, że terapie komórkowe będą postępować naprzód oraz otworzy całkiem nowe perspektywy leczenia. Cukrzyca typu 1, czyli cukrzyca insulinozależna, jest chorobą charakteryzującą się brakiem syntezy insuliny. Ten hormon jest zazwyczaj produkowany przez wyspecjalizowane komórki trzustki, tak zwane wysepki Langerhansa (inaczej wysepki lub wyspy trzustkowe, komórki beta), i bierze udział w regulacji glikemii.

Insulina sprzyja konwersji glukozy, czyli substancji energetycznej, w glukogen (polimer glukozy). Zbyt wysoki poziom glikemii – czyli stężenia glukozy we krwi – wywołuje komplikacje, które mogą być bardzo poważne i utajone nawet przez kilka miesięcy. Ludzie chorzy na cukrzycę muszą więc codziennie walczyć z hiperglikemią, wstrzykując sobie insulinę kilka razy dziennie. Nie jest więc to terapia, która leczy, ponieważ sama przyczyna choroby nie jest leczona.

Postępy terapii komórkowej

Terapia komórkowa okazuje się być przyszłościowym rozwiązaniem, ponieważ pozwala ona na przywrócenie syntezy insuliny przez organizm. Próby terapii komórkowej opublikowane w 2009 roku wykazały już zresztą jej skuteczność u wielu pacjentów. Komórki dawców, przeszczepione do wątroby chorych, pozwoliły 57% spośród tych pacjentów żyć spokojnie, bez konieczności codziennego robienia sobie zastrzyków z insuliny.

Naukowcy z jednostki Inserm zajmującej się bioterapiami cukrzycy (Inserm 859 "Biothérapies du diabète"), kierowanej przez François Pattou z Uniwersytetu Lille-Nord we Francji (Université de Lille-Nord de France, CHRU de Lille), dokonali nowego postępu w dziedzinie terapii komórkowej, realizując autoprzeszczep komórek beta u jednej pacjentki, o bardzo szczególnym profilu medycznym.

Kobiecie tej, cierpiącej na guza trzustki (insulinoma, guz insulinowy, wyspiak),  usunięto ponad 80% trzustki. Znaczne zmniejszenie liczby komórek produkujących insulinę musiało, co logiczne, zaowocować pojawieniem się cukrzycy typu 1. Zresztą, pierwsze oznaki tej choroby pojawiły się od razu tuż po operacji usunięcia guza.

53% insuliny wydzielane przez ponownie przeszczepione komórki

Aby uniknąć rozwoju cukrzycy oraz aby uniknąć wszystkich komplikacji związanych z guzem, naukowcy zdecydowali się przeszczepić pacjentce jej własne komórki usuniętej trzustki (te komórki, które były zdrowe i zachowały zdolności wydzielania insulinę). Jednakże, przeszczepili je nie do wątroby, ale do mięśnia przedramienia – do mięśnia ramienno-promieniowego.

Już rok po przeszczepieniu komórek beta, regulacja poziomu glikemii u tej pacjentki wydaje się skuteczna, według rezultatów opublikowanych w dzienniku The New England Journal of Medicine. Aby zweryfikować prawdziwe źródło pochodzenia insuliny – czy pochodzi ona z komórek trzustki, które zostały, czy też może z komórek przeszczepionych do mięsnia przedramienia – poziom insuliny był mierzony w dwóch ramionach, po wstrzyknięciu argininy (która stymuluje wytwarzanie insuliny).

Szczyt został zobserwowany w ramieniu lewym, które zawierało przeszczepione komórki beta, a także, lżejszy wzrost został zaobserwowany w ramieniu prawym (13,1 mU na litr; mU-milijednostka). Kiedy natomiast naukowcy odcięli krążenie krwi na poziomie ramienia lewego (insulina produkowane przez komórki przeszczepione była w związku z tym nierozprowadzana), wzrost poziomu insuliny w ramieniu prawym był słabszy (6,1 mU na litr). Komórki beta usytuowane w ramieniu lewym są więc odpowiedzialne za 53% produkcji całkowitej insuliny.

Poza tym sukcesem, naukowcy stworzyli także metodę wykrywania w sposób nieinwazyjny komórek beta wydzielających insulinę. Jako markera, naukowcy użyli receptora Glucagon-like peptide (białko mocno wyrażane w komórkach), aby wyróżnić w sposób bardzo precyzyjny komórki beta w drodze badania scyntygraficznego. W wyniku tego badania, udało się zaobserwować silniej zaakcentowaną plamę na ramieniu lewym, oznaczającą obecność komórek beta, tuż obok blizny pozostawionej w wyniku interwencji chirurgicznej – czyli w wyniku przeszczepu.

Rezultaty te pokazują, że komórki beta trzustki są zdolne do przeżycia oraz do funkcjonowania w innym środowisku (niż sama trzustka). W momencie, kiedy czekamy na zastosowanie (być może), na szeroką skalę sztucznej trzustki, która została zaprezentowana w kwietniu tego roku, prace wykonane przez uczonych francuskich znacznie polepszają stan naszej wiedzy na temat terapii komórkowej i pozwalają rozważać opracowanie nowych typów terapii przeciwko cukrzycy albo przeciwko innym chorobom.