„Samo-dotykanie” może zredukować ból

Oparzając naszą dłoń o gorący piekarnik chwytamy ją drugą ręką i czasem ból szybko mija. Dlaczego tak się dzieje?

Odpowiedzi na to pytanie szukali brytyjscy naukowcy, a wyniki ich nietypowego badania wskazują, że jesteśmy w stanie „przeprogramować” mapę naszego ciała w mózgu tak, aby pomóc pozbyć się bólu.

Naukowcom udało się znacznie obniżyć poziomy bólu dłoni u ludzi, którzy mieli wrażenie, że odczuwają bardzo wysokie temperatury. Zastosowana metoda polegała na tym, iż pacjentów poproszono o dotknięcie trzech palców jednej ręki trzema palcami drugiej.

Skutki tzw. „samo-dotykania” (ang. „self-touch”) wydają się być co najmniej dziwne. Jednak jest to narzędzie „mogące stworzyć nowe możliwości leczenia bólu”, jak stwierdziła współautorka badania Marjolein P.M. Kammers z instytutu neurobiologii kognitywnej na University College London w Wielkiej Brytanii.

Istotna jest tutaj mapa ciała zakodowana w mózgu, która stanowi plan rozmieszczenia poszczególnych części ciała i ich odniesienie do otoczenia. – Może wydawać się to proste, jednak udowodniono, że używamy różnego rodzaju map w zależności od tego, co chcemy z naszym ciałem zrobić, a owe mapy mogą z czasem się zmieniać – powiedziała Kammers.

Naukowcy bezpośrednio powiązali ze sobą ból fantomowych kończyn — ból odczuwany przez pacjenta po amputacji w miejscu brakującej kończyny — z systemem mapowania ciała.

– Jedna z hipotez mówi, że bóle fantomowe po amputacji kończyny są spowodowane przez niedopasowanie pomiędzy faktycznym stanem fizycznym ciała (bez kończyny) a błędnym sposobem przedstawienia w mózgu ciała z nienaruszonymi kończynami – powiedziała Kammers. – Po tym jak mapa ciała zostanie odpowiednio zaktualizowana, ból fantomowy kończyn często zmniejsza się.

Poprzez to badania naukowcy starali się wykazać, czy poprzez chwycenie bolącej dłoni jesteśmy w stanie zakłócić system mapowania ciała. Czy można zatem oszukać mózg?

– Ból nie jest tylko zwykłym sygnałem wysłanym przez ciało i odczytywanym w mózgu – powiedziała Kammers. – Jest to zjawisko kształtowane w mózgu w zależności od tego, jak przedstawia on obecny stan ciała.

Naukowcy oczywiście nie chcieli nikogo skrzywdzić, dlatego też wykorzystali dziwne zjawisko: jeśli włożymy palec wskazujący i palec serdeczny do ciepłej wody, a palec środkowy umieścimy w zimnej wodzie, będziemy mieli wrażenie, iż środkowy palec się pali.

Naukowcy wykorzystali to złudzenie by podstępem przekonać ludzi, by myśleli, że ich środkowe palce były niezwykle gorące, po czym dłonie wyjmowano z wody. Jedni z uczestników dotykali palcami jednej ręki do drugiej, natomiast inni uczestnicy dotykali obcej ręki.

Osoby, które dotknęły wszystkich trzech palców odpowiadającymi palcami drugiej ręki odczuwały 64 procent mniej bólu od gorąca.

– „Samo-dotyk” doprowadził do połączenia obydwu dłoni razem w jedną spójną mapę ciała, co spowodowało ulgę w bólu od gorąca – powiedziała Kammers.

– Badanie to wykazało, że możemy myśleć kreatywnie na temat sposobów leczenia bólu poprzez wpływ na postrzeganie przez mózg naszego organizmu – powiedziała Beth Darnall, adiunkt z Oregon Health & Science University, która zaznajomiła się z wynikami badania. – Nakłaniając mózg do zmiany postrzegania pewnych rzeczy możemy go „wykiwać” z bólu.

Lekarze już teraz stosują metodę zwaną „terapią lustrzaną” w celu przeprogramowania mózgu osób po amputacji cierpiących z powodu fantomowego bólu kończyn.

Szersze zastosowanie oszukiwania mózgu w celu leczenia bólu jest trochę odległe – powiedziała Darnall, jednak uważa, że badania podobne do tych torują drogę ku postępowi tej metody.

Wyniki badania opublikowano 23 września w internetowym wydaniu czasopisma Current Biology.