Skutki bezsenności

Na bezsenność cierpi coraz więcej osób. Wszystko spowodowane jest nadmiernym stresem, ciągłym pośpiechem i wieloma problemami zarówno w pracy jak i rodzinie. Jednak bezsenność to nie tylko kłopot z zasypianiem i wierceniem się z boku na bok, w gruncie rzeczy jest to bardziej złożony problem. O bezsenności i jej skutkach rozmawiamy z dr. Michałem Skalskim.

Kiedy możemy mówić o bezsenności? Ile godzin minimalnie musi spać dorosły człowiek?

Podstawowym kryterium bezsenności jest samopoczucie rano po obudzeniu się oraz ogólny poziom czuwania w ciągu dnia. Jeżeli budzimy się rano wyspanie i nie odczuwamy nadmiernej senności w ciągu dnia, to nie cierpimy na bezsenność. Jeśli w ciągu miesiąca, częściej niż 4 razy w tygodniu budzimy się niewyspani, i na skutek tego niewyspania wyraźnie gorzej funkcjonujemy w ciągu dnia, to oznacza, że mamy już bezsenność. Musimy wtedy przyjrzeć się temu spaniu i znaleźć przyczynę złego samopoczucia rano. W rozpoznawaniu bezsenności nie posługujemy się sztywną ilością godzin, które pacjent musi przespać. Tym bardziej, że długość snu jest cechą bardzo zindywidualizowaną. Jednej osobie starczą 4 godziny snu, a inna będzie potrzebować ich 10. Powszechnie przyjmuje się, że sen spełnia swoją funkcję regeneracyjną, jeżeli prześpi się przynajmniej jego trzy pierwsze cykle, co średnio trwa ok. 4,5 do 5 godzin.

Jakie mogą być przyczyny bezsenności?

Nie można wskazać jednej przyczyny bezsenności. Czasem bezsenność jest objawem towarzyszącym innej chorobie psychicznej lub somatycznej. Taką bardzo typową chorobą jest depresja, w której obok obniżonego nastroju, większość pacjentów skarży się także na bezsenność. W takich przypadkach mówimy, że bezsenność jest wtórna do innej choroby i leczenie polega na leczeniu choroby podstawowej. Jeśli pacjent wyleczy się z depresji, to zwykle skończy się także bezsenność.

Ale bezsenność może też występować bez wyraźnej przyczyny, mówimy wtedy o bezsenności pierwotnej. Współczesne badania naukowe wskazują, że bezsenność pierwotna powstaje w efekcie kilku nakładających się czynników:

• predysponujących do reagowania bezsennością na różne czynniki fizyczne, czy stresowe,
• wyzwalających bezsenność,
• utrwalających bezsenność.

Co ciekawe, to tym co utrwala bezsenność są zachowania pacjenta, który „walczy” ze swoją bezsennością i lęk przed bezsennością, pojawiający się każdego kolejnego wieczoru. W związku z tymi obserwacjami i odkryciami, możemy powiedzieć, że najważniejszą przyczyną bezsenności przewlekłej jest sama bezsenność – im gorzej śpię tym się tym bardziej przejmuję się bezsennością, a im bardziej przejmuję się bezsennością, tym gorzej śpię.

Jakie istnieją rodzaje bezsenności?

Bezsenność dzieli się na 4 postacie kliniczne:

• problemy z zaśnięciem,
• problemy z utrzymaniem ciągłości snu,
• zbyt wczesne przebudzenie,
• sen nieregenerujący.

Istnieje kilka innych podziałów bezsenności.

Pod względem czasu trwania dzielimy bezsenność na:

• przygodną (pojawiającą się np. w reakcji na stres, czy ból),
• krótkotrwałą (trwającą do 1-3 miesięcy),
• przewlekłą (trwającą ponad 3 miesiące).

Pod względem przyczyn, dzielimy bezsenność na:

• pierwotną i wtórną

Bezsenność wtórna może wystąpić w przebiegu:

• chorób psychicznych,
• chorób somatycznych,
• stosowaie różnych leków lub używek.

Jak praca na zmiany może wpłynąć na problemy ze snem?

Praca zmianowa bardzo silnie ingeruje w wewnętrzny zegar biologiczny. Oczywiście nie da się uniknąć tego zjawiska, dlatego osobom pracującym w trybie zmianowym staram się pomóc nauczyć spać w miarę ich czasowych możliwości (raz w nocy, innym razem w dzień). Niestety wśród sporej grupy osób w pewnym momencie zaburzenia snu mogą uniemożliwić spanie w dowolnej porze doby, wtedy taka osoba musi poszukać sobie pracy w trybie jednozmianowym.

Jakie krótkotrwałe skutki niesie ze sobą bezsenność?

Na pierwszy plan wysuwają się zaburzenia poznawcze, obniżenie koncentracji, osłabienie pamięci oraz refleksu.

Jakie mogą być długotrwałe skutki bezsenności?

Różne choroby przewlekłe, o których będzie mowa dalej. Również utrwalenie samej bezsenności, która po długim czasie trwania jest dużo trudniejsza do wyleczenia.

Jakie są fizyczne skutki bezsenności?

Wśród konsekwencji natury somatycznej wymienia się zwiększone ryzyko występowania chorób sercowo-naczyniowych (takich jak nadciśnienie tętnicze i choroba niedokrwienna serca), udaru oraz zawału serca, otyłości oraz zaburzeń gospodarki węglowodanowej (upośledzoną tolerancję glukozy oraz cukrzycę typu 2). Obserwuje się również obniżoną odporność. Obniżonej ilości snu towarzyszą również zaburzenia funkcji seksualnych (obniżone libido, zaburzenia erekcji u mężczyzn).

Jakie są psychiczne skutki bezsenności? Bezsenność zwiększa ryzyko zaburzeń psychicznych. Najczęstszym z nich jest depresja, ale pojawiają się również zaburzenia lękowe, uzależnienie od substancji psychoaktywnych, spadek funkcji poznawczych oraz ogólny spadek jakości życia.

Jak leczyć bezsenność?

Leczenie bezsenności dzieli się na farmakologiczne i niefarmakologiczne. Bezsenność przygodną i krótkotrwałą najlepiej leczyć podając doraźnie, (czyli 2-3 razy w tygodniu) leki nasenne nowej generacji. Takie podawanie leków pozwala uniknąć powstawania lęku przed bezsennością, czyli chroni pacjenta przed przewlekłą bezsennością.

W bezsenności przewlekłej podstawą leczenia jest terapia poznawczo-behawioralna. W trakcie tej trwania pacjent uczy się, jak radzić sobie z bezsenności i uniknąć lęku przed bezsennością.

Wywiad został przeprowadzony z Dr. Michałem Skalskim

Więcej informacji na: http://www.nabezsennosc.pl/