Spirometria

Spirometria to popularny test sprawności płuc, który mierzy maksymalną ilość powietrza, jaką może jednorazowo nabrać i wypuścić badany, a także szybkość z jaką powietrze przepływa przez drogi oddechowe. Jest stosowana w wykrywaniu problemów z oddychaniem i w diagnozie schorzeń obejmujących układ oddechowy.

Korzysta się z niej również, by monitorować postępy w leczeniu niektórych chorób płuc. To nieinwazyjne badanie zalecane jest palaczom oraz osobom, które szybko się męczą, czy odczuwają trudności z oddychaniem.

Przygotowanie do badania

Badanie spirometryczne nie należy do skomplikowanych badań i zwykle nie wymaga długich przygotowań. Badany musi jednak być w stanie zrozumieć i wykonać polecenia osoby przeprowadzającej badanie, które obejmują wdychanie i wydychanie powietrza w odpowiednim czasie i z odpowiednią intensywnością. Przed zgłoszeniem się na spirometrię przez minimum 4 godziny, a najlepiej przez dobę nie można palić papierosów, ani spożywać alkoholu. Na pół godziny przed spirometrią nie powinno się wykonywać żadnej intensywnej aktywności fizycznej, a na 2 godziny przed trzeba odmówić sobie obfitych posiłków. Warto zadbać o ubranie nie krępujące ruchów klatki piersiowej, które pozwoli na swobodne wykonywanie głębokich oddechów.

W niektórych przypadkach spirometrii dokonuje się po przyjęciu leków rozkurczających oskrzela, wtedy na pewien czas przed badaniem należy odstawić leki przeciwastmatyczne.

Badanie spirometryczne – przebieg

Badanie jest całkowicie bezpieczne, można je powtarzać bez szkody dla zdrowia. Do spirometru wprowadza się dane osoby badanej, tj. wiek, wzrost, płeć i wagę. Pacjent przyjmuje pozycję siedzącą, rzadziej stojącą. Należy być wyprostowanym, garbienie się może zmienić wyniki badania, gdyż w pochyleniu ogranicza się rozciągliwość klatki piersiowej, a więc i jej maksymalna objętość. Następnie osoba przeprowadzająca badanie podaje badanemu jednorazowy ustnik podłączony do spirometru, należy go szczelnie objąć ustami. Na nos zakłada się klips, aby oddech brany był jedynie za pomocą ust. Na początku badany bierze kilka spokojnych oddechów, a potem, na znak dany przez osobę obsługującą spirometr, wciąga w płuca jak najwięcej powietrza, które potem należy możliwie najmocniej i najdłużej wydmuchiwać. Głębokie wdechy i wydechy powtarza się kilkukrotnie. Niektórzy mogą mieć problemy z utrzymaniem wystarczająco długiego i intensywnego wydechu, ale jest on niezbędny dla prawidłowych odczytów aparatu.

Interpretacja wyników badania

Wyniki badań spirometrycznych zawierają odpowiednią dla każdego parametru wartość należną, oznaczaną skrótem „wn.”. Jest to wartość obliczana przez spirometr, odpowiednia dla płci, wzrostu i wieku osoby poddawanej badaniu. Parametry mierzone podczas spirometrii to:

• FVC – pojemność życiowa (skrót od angielskiego forced vital capacity), czyli całkowita ilość wydmuchanego powietrza, od najgłębszego możliwego wdechu, do maksymalnego wydechu;
• FEV1 – nasilona pierwszosekundowa objętość wydechowa (od ang. forced expiratory volume in one second). Jest to określona ilość powietrza wydmuchiwanego z płuc w pierwszej sekundzie maksymalnie natężonego wydechu. Wskazuje ona na istnienie i stopień obturacji, czyli zwężenia światła oskrzeli (na przykład z powodu skurczu lub obrzęku w obrębie oskrzeli);
• FEV1/FVC – tzw. wskaźnik Tiffeneau; jest to iloraz FEV1 i FVC. Dzięki niemu można poznać powód trudności z oddychaniem: niski wskaźnik Tiffeneau sugeruje skurcz oskrzeli, a wynik w normie lub zawyżony wskazuje na źródło problemu w płucach;
• PEF – szczytowy przepływ wydechowy (z ang. peak expiratory flow) jest mierzony za pomocą pikflometru. Podobnie jak FEV1 sprawdza obecność obturacji. Jest to dodatkowy test, który można wykonywać również samodzielnie za pomocą odpowiedniego aparatu zakupionego w aptece, jednak ten wykonany za pomocą spirometru jest o wiele dokładniejszy.

Aby w pełni ocenić sprawność układu oddechowego nie wystarczą badania dotyczące płuc, należy sprawdzić również sprawność oskrzeli, mięśni oddechowych i nerwów włączonych w proces oddychania. Pełny obraz funkcjonowania układu oddechowego daje badanie spirometryczne. Bezpieczne i nieinwazyjne, może być powtarzane w zależności od potrzeb bez szkody dla badanego. Jest to proste badanie, które wymaga jedynie wysiłku włożonego w kilkukrotne wykonanie jak najgłębszego wdechu i maksymalnego wydechu,a daje szereg istotnych informacji o stanie układu oddechowego.

Agnieszka Muciek – Szewczyk