Strategia szczepień antygrypowych uniwersalnych - PRIME BOOST

Wirus grypy modyfikuje się każdego roku, szczepionka natomiast nie. Być może któregoś dnia tak się jednak stanie, co pozwoli nam uniknąć w ten sposób nowych śmiertelnych i zatrważających epidemii. Wirus grypy ewoluuje stale, co prowadzi do rozwoju drogich, ale obowiązkowych szczepionek przeciwko grypie każdego roku. W przypadkach nagłych pandemii, takich jak ostatnio pandemia H1N1 (czyli świńskiej grypy), szczepionki są oczekiwane z wielkim niepokojem.

Tego problemu być może będzie można niedługo uniknąć, a to dzięki wynikom badań przeprowadzonych właśnie przez naukowców amerykańskich z Krajowego Instytutu Chorób Zakaźnych i Alergii, czyli z National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID), którzy pracują nad systemem szczepień skutecznych na wiele szczepów wirusów grypowych. Badania te skoncentrowały się na zastosowaniu podwójnej szczepionki, zrealizowanej w dwóch etapach.

Pierwszy etap polegał na wprowadzeniu fragmentu DNA kodującego proteinę HA, czyli hemaglutyninę, wirusa z 1999 roku, w celu aktywowania systemu odpornościowego. Drugi etap polegał na późniejszym zaaplikowaniu szczepionki na grypę sezonową, z 2006-2007 roku, albo szczepionki stworzonej na podstawie adenowirusa kodującego proteinę HA, w celu uruchomienia układu odpornościowego. Wszystkie te wirusy należą do podtypu H1N1.

Związek wstępnego szczepienia na podstawie DNA oraz dawki przypominającej na podstawie protein, stanowi strategię szczepienia, którą nazywamy PRIME-BOOST. Te szczepienia typu PRIME BOOST zostały zrealizowane na zwierzętach: myszach, fretkach oraz ssakach naczelnych. W odróżnieniu od szczepionki klasycznej, szczepionka PRIME BOOST zdaje się pozwalać na syntezę antyciał kierowanych przeciwko części rdzeniowej proteiny HA, czyli części proteiny wirusowej, najlepiej zakonserwowanej pomiędzy szczepami wirusów grypy.

Generalnie, szczepienia sprzyjają wytwarzaniu przeciwciał, które rozpoznają głównie głowę proteiny, czyli część najbardziej widoczną na cząstce wirusowej, ale też tej, która się modyfikuje najszybciej. W ten sposób naukowcy mogli wykazać, że szczepionka PRIME BOOST, u przetestowanych zwierząt, stymulowała syntezę przeciwciał zdolnych do zneutralizowania różnych szczepów podtypu H1N1, włączając w to nawet ten z 1934 roku. Poza tym, przeciwciała były także zdolne do zneutralizowanie wirusa grypy ptasiej (H5N1), który należy do innego podtypu, ponieważ posiada on hemaglutyninę typu H5.

Potencjalnie, szczepienia PRIME BOOST będą być może mogły odpowiadać odporności ogólnej przeciwko wszystkim szczepom grypy. To właśnie przetestowano po dokonaniu analizy skuteczności przeciwciał metodą in vitro: zwierzęta zaszczepione zainfekowano dawkami letalnymi wirusa. Trzy tygodnie po zainfekowaniu szczepem wirusa z 1934 roku, 80% z testowanych 20 myszy podwójnie zaszczepionych przeżyło, podczas gdy te myszy, które nie otrzymały ani jednej ani drugiej z obydwu szczepionek, są martwe. Fretki, jeśli natomiast chodzi o te zwierzątka, one przeżyły infekcję wirusem z 1934 roku, kiedy zostały zaszczepione wcześniej adenowirusem, a także infekcję wirusem grypy z 2007 roku, po zaszczepieniu szczepionką przeciwko grypie sezonowej.

Te rezultaty, opublikowane w dzienniku Science, są zachęcające, nawet jeśli na tę chwilę szczepionka uniwersalna przeciwko grypie nie jest jeszcze produkowana. Pozwalają one jednakże na wyobrażenia sobie innych strategii, które być może pozwolą na rozszerzeniu jeszcze bardziej spectrum działania szczepionki.

Naukowcy myślą nawet o możliwości przetestowania uniwersalnej szczepionki już na ludziach, na wielką skalę, i to już od dziś, w ciągu najbliższych 3-5 lat.