Szczepionka przeciwko chorobom autoimmunologicznym?

Aby poprawić błędy systemu odpornościowego, będzie być może możliwość skorzystania z pewnej skutecznej (podobno), szczepionki. A ta nowa szczepionka aktywująca pewien typ limfocytów ma być naprawdę skuteczna, jak mówią naukowcy, przynajmniej na razie u myszy, i to w dodatku w przypadku kilku różnych chorób zapalnych i autoimmunologicznych.

Szczepionki pozwalają tradycyjnie walczyć z chorobami zakaźnymi wywołanymi przez wirusy albo bakterie, przedstawiając układowi odpornościowemu substancję obcego pochodzenia. System odpornościowy produkuje wtedy antyciała skierowane przeciwko danej substancji i w konsekwencji – będzie on gotowy do zaatakowania każdego intruza, który jest do takiej molekuły podobny.

Nowa generacja szczepionek, o której właśnie mowa, i która została niedawno przetestowana na myszach, ma je chronić przed ich własnym układem odpornościowym! Ta premiera została opublikowana w przeglądzie naukowym Journal of Clinical Investigation.

Pomysł na tę innowacyjną szczepionkę wyłonił się po stwierdzeniu, że system odpornościowy nie reaguje jedynie przeciwko obcym molekułom: komórki odpornościowe rozpoznają także te molekuły, które organizm sam produkuje. Te reakcje są przyczyną chorób nazywanych chorobami autoimmunologicznymi – należą do nich między innymi: reumatodialne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane, cukrzyca... - które możemy w dodatku odtworzyć w laboratorium na myszach, wstrzykując im właściwe, wywołujące je antygeny.

NKT chronią przed chorobami autoimmunologicznymi

Jak już stwierdzono, choroby autoimmunologiczne rozwijają się częściej u osób, u których brak pewnego typu komórek odpornościowych, tak zwanych limfocytów NKT, czyli limfocytów natural killer T. Limfocyty NKT tworzą  niewielkie grupy, których rolą jest - co nie do końca jeszcze zostało przebadane, co prawda – regulowanie pewnej liczby mechanizmów.

Niektóre badania wykazały ich rolę w regulowaniu chorób autoimmunologicznych, w tolerancji przeszczepów, w walce z infekcjami, w odrzutach nowotworowych – a to wszystko dzięki szybkiej sekrecji i w wielkich ilościach tak zwanych cytokin, które regulują reakcje antyzapalne.

Szczepienie powoduje niespecyficzny efekt antyzapalny

Zazwyczaj, limfocyty NKT są aktywowane przez lipidy, które są im zaprezentowane przez komórki przedstawiające antygeny. W nowym badaniu, naukowcy wykazali, że molekuła inna niż lipidy może także aktywować limfocyty NTK. Chodzi tutaj o peptyd – kawałek proteiny – pochodzący z kolagenu typu II u myszy.

Badania naukowe zostały przeprowadzone na młodych myszach, w wieku od 8 do 14 tygodni, które otrzymały szczepionkę, to znaczy – zastrzyki na bazie omawianego tutaj peptydu. Od dziesięciu do trzynastu dni później, naukowcy stwierdzili inhibicję limfocytów Thelper (Th1 i Th2), które są zazwyczaj zamieszane w odpowiedź odpornościową komórkową oraz odpowiedź humoralną.

Aby zaobserwować efekt tej inhibicji na reumatoidalne zapalenie stawów, chorobę tę wywołano u gryzoni przez wstrzyknięcie im całej proteiny kolagenu, dziesięć dni po szczepieniu. W tym przypadku, jak stwierdzili naukowcy, reakcja zapalna w tkankach stawowych u myszy zmniejsza się w sposób znaczący.

Ale korzyści ze szczepionki nie zatrzymują się w tym punkcie: pozwala ona bowiem również ograniczyć konsekwencje innych chorób autoimmunologicznych oraz zapalnych, nie związanych z kolagenem. Myszy dotknięte stwardnieniem rozsianym (demielinizacja centralnego systemu nerwowego), albo astmą (zapalenie dróg oddechowych wywołane antygenem), doświadczają znacznie mniej cierpień z powodu tych chorób, biorąc pod uwagę to, że szczepionka nie jest w zasadzie specyficzna.

Nawet jeśli efekty są czasami dość lekkie, u niektórych gryzoni, to nie ma jednak wątpliwości co do tego, że jeśli chodzi o nowe perspektywy, jakie otwierają rezultaty tych doświadczeń, to są one naprawdę obiecujące.

Zdając sobie sprawę z tego, w jak wielkim stopniu zostały zachowane limfocyty NKT między gatunkami, możemy przypuszać, że terapeutyczna immunizacja przy pomocy peptydu aktywującego limfocyty NKT może okazać się bardzo skuteczna w leczeniu niektórych ludzkich chorób zapalnych, wyjaśniają naukowcy.

Jednakże, dodają badacze, wiedząc także to, że komórki NKT mogą znosić albo aktywować odporność, ich terapeutyczne zastosowanie wymaga głębokiego zrozumienia ich wewnętrznej biologii i mechanizamów, które nimi sterują.