Szpiczak mnogi a dyskryminacja osób starszych

Średnio co piąty badany w wieku 55+ sądzi, że sposób, w jaki lekarz z nim rozmawiał, spowodował, że poczuł się przygnębiony. 37% ankietowanych uważa, że osoby starsze są gorzej traktowane niż inni pacjenci.

Przeciwdziałanie nierównemu traktowaniu seniorów jest kluczowe w dobie starzejącego się społeczeństwa. Kampania „Rozmowy o czasie” jest pierwszą kampanią, która zwraca uwagę społeczną na sytuację i standardy leczenia osób starszych chorych na nowotwory w Polsce. Wraz ze wzrostem liczby osób w podeszłym wieku wzrasta zapotrzebowanie na usługi medyczne pacjentów cierpiących na tzw. choroby wieku starczego. Do takich chorób zaliczamy m.in. szpiczaka mnogiego, który w 90% przypadków dotyka osoby po 50. roku życia.

Szpiczak mnogi jest złośliwym nowotworem układu krwiotwórczego. Ryzyko zachorowania na szpiczaka wzrasta wraz z wiekiem, najwięcej przypadków diagnozuje się między 60. a 70. rokiem życia. Rocznie w Polsce wykrywanych jest ok. 1500 nowych zachorowań.

Niestety liczba ta jest szacunkowa, gdyż często wstępne objawy szpiczaka mylone są z innymi objawami chorób wieku starczego. „Brak charakterystycznych objawów szpiczaka mnogiego, powoduje, że u ok. 30% pacjentów diagnoza stawiana jest zbyt późno” - podkreśla prof. Piotr Rzepecki, kierownik Ośrodka Przeszczepiania Szpiku w Wojskowym Instytucie Medycznym w Warszawie.

Rozwój szpiczaka mnogiego prowadzi do niszczenia układu kostnego powodując: złamania, zwiększone stężenie wapnia, niedokrwistość, niewydolność szpiku kostnego, infekcje oraz niewydolność nerek. Leczenie szpiczaka jest niezmiernie trudne i polega na współpracy lekarzy wielu specjalizacji, m.in. hematologa, radioterapeuty, nefrologa, ortopedy czy neurologa.

Podstawowym celem terapii szpiczaka jest przede wszystkim zahamowanie rozwoju choroby oraz wydłużenie i poprawa jakości życia pacjenta. Wybór terapii dostosowany jest indywidualnie do pacjenta pod względem reakcji na leczenie, jak i różnorodności występowania ewentualnych powikłań. Jeszcze do niedawna leczenie chorych na szpiczaka mnogiego skupiało się wokół osiągnięcia remisji choroby poprzez zastosowanie chemioterapii oraz przeszczepu komórek macierzystych szpiku.

Dziś, dzięki współczesnej medycynie, znacznie wydłuża się okres przeżycia pacjentów bez progresji choroby, dlatego obecnie szpiczak mnogi uważany jest za chorobę przewlekłą. „Nowe leki takie jak lenalidomid, talidomid oraz bortezomib znacznie przyczyniły się do wydłużenia życia pacjentów i poprawy jego jakości. Dziś średni czas przeżycia osób chorych na szpiczaka zwiększył się niemal dwukrotnie i wynosi od 5 do 7 lat” ” – podkreśla prof. Anna Dmoszyńska  - Przewodnicząca Polskiej Grupy Szpiczakowej.

Osoby w podeszłym wieku zmagają się z różnego rodzaju dolegliwościami, bardzo często cierpią na kilka schorzeń jednocześnie. Taka sytuacja wymaga specjalnego i profesjonalnego podejścia do pacjenta. Tymczasem, tylko co drugi pacjent powyżej 55. roku życia uważa, że lekarz pracujący w ramach publicznej służby zdrowia poświęca mu podczas wizyty wystarczającą ilość czasu. Co trzeciej badanej osobie w tej kategorii wiekowej, wydaje się, że lekarz nie chciał skierować jej na badania lub zabieg, który jej zdaniem był potrzebny - wynika z badania TNS OBOP przeprowadzonego na potrzeby kampanii „Rozmowy o czasie”.

Społeczne przyzwolenie na dyskryminację osób starszych jest widoczne na różnych płaszczyznach życia codziennego. Nierówne traktowanie przejawiające się, m.in. w utrudnionym dostępie osób starszych do określonych usług medycznych, odmówieniu leczenia ze względu na zaawansowany wiek pacjenta czy udzielaniu niejasnych informacji dotyczących metod leczenia - to tylko nieliczne przejawy dyskryminacji, z którymi na co dzień spotykają się starsi pacjenci. Przeciwdziałanie nierównemu traktowaniu osób starszych w placówkach ochrony zdrowia wymaga wprowadzenia zmian systemowych w sektorze edukacji medycznej. Bardzo ważne jest kształcenie dotyczące specyfiki leczenia, opieki nad starszym pacjentem oraz sposobu komunikowania się z nimi.

Dyskryminacja osób starszych przejawia się nie tylko w aspektach zdrowotnych, ale także psychologicznych i społecznych. Współczesny świat kultywuje piękno i młodość, a seniorzy mimo swego doświadczenia spychani są do roli drugorzędnej. Mają mniej szans na zdobycie nowej pracy czy realizowanie w pełni swoich zainteresowań i pasji. „Późna starość to zmaganie się z dysfunkcjami organizmu, z chronicznym zmęczeniem, słabością, poczuciem niemocy, problemami materialnymi, ale również z samotnością i niezrozumieniem ze strony świata osób młodszych i zdrowych.

Natłok problemów i ograniczeń  sprawia, że w wielu przypadkach ludzie starsi czują się zagubieni i bezradni. Jeżeli do tego dojdzie choroba onkologiczna, wymagająca ze strony chorego aktywnego zaangażowania i niemałego wysiłku, wiele problemów dnia codziennego nabiera na intensywności i wprowadza antycypowany niepokój i lęk. Taki stan nie sprzyja leczeniu i myśleniu w kategoriach pokonania choroby.” - podkreśla psychoonkolog Mariola Kosowicz.

Z roku na rok w Polsce przybywa osób starszych. W ciągu najbliższych dwudziestu lat liczba seniorów w Polsce podwoi się – co czwarty Polak będzie miał skończone 60 lat, a liczba osób po 80. roku życia wzrośnie trzykrotnie, dlatego istotne jest zwrócenie uwagi społecznej na potrzeby osób starszych. „Starość nie jest chorobą, chore jest to, w jaki sposób traktujemy, bądź przystajemy na traktowanie osób w podeszłym wieku. Sytuacja osób starszych powinna stać się przedmiotem świadomej dyskusji. Istotne jest, abyśmy o problematyce seniorów zaczęli mówić głośno” - zaznacza dr Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii, partnera strategicznego kampanii „Rozmowy o czasie”.

8 września w Warszawie odbyło się drugie śniadanie prasowe, organizowane w ramach kampanii „Rozmowy o czasie”. W roli prelegentów wystąpili: prof. dr hab. Anna Dmoszyńska – Przewodnicząca Polskiej Grupy Szpiczakowej, prof. Piotr Rzepecki – Kierownik Ośrodka Przeszczepiania Szpiku Kliniki Onkologii CSK MON WIM w Warszawie, dr Janusz Meder – Prezes Polskiej Unii Onkologii, Wiesława Adamiec – Prezes Fundacji Carita – Żyć ze Szpiczakiem, Mariola Kosowicz – Kierownik Zakładu Psychoonkologii Centrum Onkologii Instytut Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. W spotkaniu uczestniczyli również przedstawiciele organizacji pacjentów oraz mediów. Drugie śniadanie organizowane w ramach Kampanii dotyczyło tematyki szpiczaka mnogiego, jak i zwrócenia uwagi społecznej na aspekty związane z dyskryminacją osób starszych.

Szpiczak mnogi – Epidemiologia

Szpiczak mnogi jest złośliwym nowotworem hematologicznym, który charakteryzuje się rozrostem złośliwym komórek plazmatycznych. Występuje w populacji z częstością ok. 4 – 5 przypadków na 100 000 osób rocznie. Szpiczak stanowi 1 – 2% wszystkich nowotworów złośliwych oraz ok. 12 – 15% nowotworów układu krwiotwórczego.3 Na świecie dotyka blisko 750.000 osób. W Polsce obecnie liczbę pacjentów ze szpiczakiem mnogim szacuje się na 10.000 osób. Szpiczak mnogi jest drugim co do częstotliwości występowania nowotworem układu krwiotwórczego.

Kampania „Rozmowy o czasie”

Kampania „Rozmowy o czasie” powstała z myślą o osobach starszych, chorych na nowotwory. Jej celem jest zwrócenie uwagi społecznej na sytuację seniorów i standardy leczenia osób starszych. Kampania ma formę śniadań prasowych, każde spotkanie poświęcone jest odrębnej jednostce chorobowej i odrębnemu tematowi społecznemu.

W tym roku dotyczyć będzie nowotworów układu krwiotwórczego takich jak: szpiczak mnogi, przewlekła białaczka szpikowa (PBS), zespoły mielodysplastyczne (MDS) oraz chłoniaki. Ambasadorem Kampanii została pani Teresa Lipowska.

Patronat nad kampanią „Rozmowy o czasie” objęło Ministerstwo Zdrowia, poparło ją wiele instytucji zdrowotnych i społecznych. W ramach Kampanii organizowany jest również konkurs dla dziennikarzy pt. „Sowa onkologiczna”, którego celem jest promowanie, rozpowszechnianie i popularyzacja wśród dziennikarzy informacji na temat sytuacji osób starszych w Polsce.

Więcej informacji
Aleksandra Markowska, Hill & Knowlton Poland