Udar i co dalej?

Każdego roku w Polsce dochodzi do około 70 000 przypadków udaru mózgu. 70% osób, które przeżyją udar zostaje niepełnosprawnymi. Osoba po udarze ma prawo do nowoczesnego leczenia i rehabilitacji, informacji na temat swojego stanu zdrowia, dostępu do zaopatrzenia rehabilitacyjnego oraz środków pomocniczych, a takżeświadczeń socjalnych i wsparcia w opiece.

Większość chorych i ich rodzin o tym nie wie. Aby to zmienić Fundacja Udaru Mózgu prowadzi akcję edukacyjną pod hasłem „Masz prawa po udarze”.

Każdy udar jest inny. Mimo podobnych objawów i przyczyn, skutki choroby nigdy nie są jednakowe. Udar nieodwracalnie zmienia życie osoby, która go doświadczyła i stawia przed nią nowe wyzwania. Często barierą nie do pokonania stają się czynności, które dla zdrowego człowieka wydają się czymś naturalnym i nie wymagającym wysiłku, jak samodzielne poruszanie się, czy zapamiętanie imion bliskich. Jak wskazują badania 29% chorych wymaga pomocy przy jedzeniu, 65% przy chodzeniu, a 93% przy korzystaniu z toalety.

Mimo to, dzięki prawidłowemu leczeniu i rehabilitacji w przeciągu roku od wystąpienia udaru 65% osób może odzyskać zdolność samodzielnego funkcjonowania. Kluczowe znaczenie dla leczenia udaru ma szybkie rozpoznanie jego objawów i natychmiastowe wezwanie pogotowia. W przypadku chorych, u których doszło do niedokrwiennego udaru mózgu (blisko 80% wszystkich przypadków zachorowań) możliwe jest zastosowanie nowoczesnego leczenia trombolitycznego.

Terapia ta pozwala na rozpuszczenie skrzepu, który blokuje przepływ krwi w naczyniach krwionośnych
doprowadzających tlen i substancje odżywcze do mózgu. W wielu przypadkach ratuje ona życie i ogranicza negatywne skutki choroby. Leczenie można jednak zastosować jedynie do 4,5 godziny od wystąpienia udaru, dlatego decydujące jest szybkie rozpoznanie objawów i niezwłoczne przewiezienie chorego do szpitala. Najlepiej do placówki dysponującej specjalistycznym oddziałem udarowym.

W terapii udaru niezwykle ważna jest też rehabilitacja. Odpowiednia i szybko rozpoczęta fizjoterapia znacząco redukuje wczesne powikłania udaru, a co za tym idzie ogranicza wczesną śmiertelność. Jeszcze kilkanaście lat temu wynosiła ona w Polsce blisko 30% w pierwszym miesiącu od wystąpienia choroby. Obecnie wskaźniki te znacznie się poprawiły, ale dostępność fizjoterapii jest w dalszym ciągu niewystarczająca. Szczególnie dotyczy to tzw. rehabilitacji wtórnej, na którą oczekuje się nawet 2 lata.

W Polsce praktycznie nie istnieje też system środowiskowej rehabilitacji i opieki nad osobami po udarze mózgu, który może być tańszy i efektywniejszy niż rehabilitacja w warunkach szpitalnych. W związku z ograniczeniami w dostępie do leczenia i rehabilitacji oraz niewystarczającym poziomem świadomości praw przysługujących chorym Fundacja Udaru Mózgu rozpoczęła kampanię „Masz prawa po udarze mózgu”. W ramach akcji powstała pierwsza polska stron internetowa - www.poudarzemozgu.pl - dedykowana praktycznym informacjom niezbędnym osobom, które doświadczyły udaru i ich bliskim.

W założeniu twórców stanie się ona platformą umożliwiającą budowanie społeczności, dla której los osób po udarze nie jest obojętny. Akcji towarzyszą też liczne materiały informacyjne, w tym spot edukacyjny i ulotki. Ich celem jest podniesienie świadomości praw przysługujących chorym. Fundacja pragnie szczególnie zwrócić uwagę na to, że osoby po udarze i ich bliscy mają prawo do:

• wiedzy czym jest udar mózgu,
• edukacji dotyczącej skutecznej profilaktyki,
• kompleksowego i nowoczesnego leczenia i rehabilitacji,
• informacji na temat stanu zdrowia,
• bezpłatnego lub częściowo refundowanego zaopatrzenia rehabilitacyjnego i środków pomocniczych,
• pomocy w opiece po powrocie ze szpitala do domu,
• świadczeń socjalnych wynikających z niepełnosprawności.

W ramach kampanii członkowie Fundacji Udaru Mózgu wystosowali też list otwarty do Ministerstwa Zdrowia, w którym wskazują na ograniczenia w dostępności leczenia i rehabilitacji oraz postulują wprowadzenie zmian systemowych w tym zakresie.

Udar mózgu

W Polsce do udaru mózgu dochodzi średnio co osiem minut. Każdego roku choroba dotyka około 70 000 osób. Udar mózgu jest drugą przyczyną śmierci osób powyżej 60 roku życia, a piątą w grupie wiekowej od 15 do 59 lat. Szacuje się, że na świecie rocznie z powodu udaru umiera około 4,5 miliona osób. Ogólna zapadalność wynosi 2-2,5 na 1000 w całej populacji. Ryzyko ponownego wystąpienia udaru w przeciągu 5 lat od pierwszego zachorowania waha się między 15 a 40%. Szacuje się, że w skali globalnej w 2023 r. udaru doświadczy o 30% więcej osób niż w 1983 r.

Fundacja Udaru Mózgu

Fundacja Udaru Mózgu powstała w 2009 roku. Jej misją jest poprawa sytuacji chorych po udarze oraz propagowanie zachowań zapobiegających chorobom naczyniowym mózgu. W tym celu Fundacja prowadzi liczne działania o charakterze informacyjnym i edukacyjnym. Fundacja Udaru Mózgu, jako jedyna polska organizacja jest członkiem Stroke Alliance for Europe oraz partnerem World Stroke Organization. Więcej informacji: www.fum.info.pl