Właściwości szałwii

Zioła od dawien dawna były stosowane nie tylko jako przyprawy w kuchni, ale również jako lekarstwa czy kosmetyki. Są one nieraz bardzo pomocne przy różnych problemach wiązanych ze zdrowiem czy wyglądem. Jednym z takich ziół o licznych właściwościach korzystnych dla człowieka jest szałwia.

Czym jest szałwia?

Szałwia jest półkrzewem, wytwarza liczne łodygi drewniejące u dołu, mogące sięgać nawet 70 cm. Zakończone są one kłosowatą wiechą składającą się z jasnofioletowych kwiatów. Roślina ta posiada omszone liście ułożone naprzemianlegle, zmniejszając się ku górze. Nazwa szałwii pochodzi od łacińskiego słowa salvus oznaczającego w bezpośrednim tłumaczeniu zdrowie. Jej naturalnym miejscem występowania jest rejon Morza Śródziemnego. Uprawa rozprzestrzeniła się jednak licznie po świecie i obecnie można się na nią natknąć w wielu krajach. W Polsce zioło to znane jest już od wielu wieków. O jej zbawiennych zastosowaniach dobrze wiedzieli już nasi przodkowie. Nie bez powodu popularne było stwierdzenie „ kto ma szałwię w ogrodzie, tego śmierć nie ubodzie”. Jej cechą jest specyficzny korzenny smak. Jest cierpka, gorzka i pachnie balsamicznie.

Jak uprawiać szałwię

Szałwia jest ziołem, które najlepiej rozwija się w ciepłych, osłoniętych od wiatru miejscach. Trzeba być jednak ostrożnym, ponieważ ostre, wiosenne słońce może ją spalić. Do prawidłowego rozwoju roślina ta potrzebuje żyznej, przepuszczalnej gleby o odczynie obojętnym, bogatej w wapń. Do celów leczniczych zbiera się w pełni wykształcone liście i ziele, najlepiej w maju, przed kwitnieniem zioła. Ponownie robi się to w połowie sierpnia, jednak tym razem należy ściąć górne części łodyg ponad pierwszym rozgałęzieniem. Nazbierane surowce powinno się trzymać w suchym i chłodnym miejscu oddalonym od światła. Trzeba je przechowywać w szczelnym opakowaniu. Szałwię można hodować zarówno w ogródku jak i w domu w doniczkach.

Zastosowanie lecznicze szałwii

Szałwia ma bardzo liczne zastosowania lecznicze. Jej liście zawierają olejek lotny mający w składzie kamforę i tujon. Oprócz tego występują w nich także garbniki, trójterpeny, gorycz pikrosalwina, witamina B1, kwas nikotynowy. Dzięki temu szałwia działa między innymi antyseptycznie, osłaniająco i przeciwzapalnie. Jest ona zalecana przez lekarzy w stanach zapalnych gardła i jamy ustnej. Jej działanie wykrztuśne może pomóc uporać się z uciążliwym kaszlem czy nawet zapaleniem oskrzeli. Poprzez swoje antyseptyczne i przeciwzapalne właściwości, kompresy z szałwii będą idealne na zewnętrzne rany, a kąpiel z szałwii skutecznie zwalczy grzybicę stóp.

Zioło to nieznacznie obniża także poziom cukru we krwi, dlatego świetnie nadaje się dla osób mających początkowe problemy z cukrzycą. Roślina ta wzmaga także wydzielanie żółci. Poprzez takie działanie pobudza pracę naszego układu pokarmowego i procesy trawienia, zapobiega niestrawnościom. Przeciwdziała też bolesnym wzdęciom, które spowodowane są gromadzeniem się gazów i stanem skurczowym w jelitach.

Zioło to jest też częstym składnikiem preparatów, które mają pomagać w radzeniu sobie z problemem nadmiernej potliwości, gdyż posiada właściwości hamujące nadmierne wydzielanie potu. Szałwia pobudza także naszą pamięć i koi nerwy, a zrobiona z niej nalewka działa przeciwnowotworowo.

Zastosowanie kosmetyczne szałwii

Szałwia jest używana nie tyko jako dodatek past do zębów. Idealnie nadaje się dla osób mających problemy z cerą. Jej wspomniane już wcześniej działanie antyseptyczne pomoże skórze przetłuszczonej i trądzikowej. Za pomocą alkoholowego wyciągu z szałwii można skutecznie złagodzić zmiany trądzikowe i stany zapalne. Jej ściągające właściwości dobrze poradzą sobie z problemem rozszerzonych porów. Roślina ta pomoże przy zwalczaniu swędzenia czy łuszczenia się skóry wywołanym przez alergie. To składnik wielu kremów, toników i innych kosmetyków do twarzy.

Szałwia to także sposób na walkę z łupieżem, przetłuszczającymi się włosami i siwizną. Przygotowany z niej napar wcierany 2-3 razy dziennie sprawi, że po kilku dniach siwe włosy zaczną ciemnieć.

Zastosowanie szałwii w kuchni

W kuchni szałwia jak na wielu innych polach ma różne zastosowania. Jej smak jest bardzo wyrazisty, lekko gorzkawy i pikantny, dlatego należy używać jej ostrożnie. Suszonych liści dodaje się do farszów mięsnych, sałatek, sosów, a także do ciast i deserów. Świetnie komponują się z nią pomidory, kapusta oraz groch. Bardzo dobrze wzbogaci smak takich mięs jak wieprzowina, drób, baranina, a także różnego rodzaju ryby. Mięsa należy nacierać szałwią przed pieczeniem. Warto, by zagościła w naszej kuchni, ponieważ pomaga w trawieniu tłustych potraw. Dawniej używano jej także jako dodatek do wina i piwa.

Przeciwwskazania

Szałwia to wspaniałe zioło o wielu zastosowaniach i zbawiennych działaniach. Jednak jej stosowanie w nadmiarze może być toksyczne dla naszego układu nerwowego. Jest ona o kilka razy bardziej toksyczna niż piołun, dlatego trzeba stosować ją z umiarem. Nie poleca się jej także kobietom karmiącym piersią, które nie mają problemu z nadmierną laktacją, gdyż szałwia może ten proces hamować.

oprac. Paulina Lęcznar