Współczesne metody leczenia wczesnego i zaawansowanego raka żołądka

Rak żołądka to jeden z najczęściej występujących nowotworów w populacji ogólnoświatowej. Niestety wysoka zachorowalność idzie w parze z wysoką śmiertelnością. Główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest przede wszystkim niska wykrywalność postaci wczesnych, które wiążą się z bardzo dobrym rokowaniem.

Znaczny odsetek chorych trafia do lekarza w stadium zaawansowanym, nie kwalifikującym się nawet do zabiegu operacyjnego, pozostając jedynie na leczeniu paliatywnym. Rak żołądka jest o tyle specyficzny, iż bardzo długo nie daje żadnych dolegliwości bólowych ani innych objawów wzbudzających nasz niepokój. Jeżeli pojawią się jakiekolwiek objawy zwykle zmiana jest bardziej zaawansowana. Gdyby istniał w Polsce lepszy system profilaktyki, wykrywalność postaci wczesnych, a co za tym idzie wyleczalność byłaby znacznie wyższa. Obecnie prym w profilaktyce i w diagnostyce wczesnego raka żołądka wiedzie Japonia.

Jakie są możliwości leczenia raka żołądka?

Każdy pacjent po wstępnym rozpoznaniu jest bardzo dokładnie diagnozowany. Nie ma jednolitego postępowania w przypadku raka żołądka. Pacjent jest traktowany indywidualnie i na podstawie całościowego obrazu klinicznego uzgadniane jest postępowanie. W większości leczenie polega na technikach operacyjnych, jednak w przypadku zmian zaawansowanych rozważa się również dodatkowe metody chemioterapii przedoperacyjnej jak i pooperacyjnej, resekcji wielonarządowej, radioterapii, a także chemioimmunoterapii.

Jakie jest postępowanie w przypadku raka wczesnego żołądka?

Podstawową techniką leczenia raka wczesnego żołądka jest częściowe lub całkowite usunięcie żołądka. Zwykle wykonuje się zabieg prawie całkowitej resekcji z jednoczesnym usunięciem regionalnych węzłów chłonnych. Jeżeli jednak nowotwór zlokalizowany jest w kilku miejscach lub zajmuje okolicę wpustu podejmuje się całkowitą resekcję. W związku z powyższym nie ma potrzeby stosowania dodatkowych metod leczenia onkologicznego. Wraz z rozwojem nowych technik, szczególnie endoskopii oraz laparoskopii coraz powszechniej wykonuje się zabiegi właśnie tymi technikami, co znacznie przyspiesza powrót chorych do normalnego funkcjonowania, zmniejsza liczbę powikłań pooperacyjnych. Nowotwory wczesne żołądka wiążą się z największą przeżywalnością. Ocenia się, iż w ciągu 5 lat po usunięciu zmiany przeżywa 80% chorych. Są to zadowalające statystyki, jednak biorąc pod uwagę wspomnianą wcześniej Japonię ze świetnie działających programem profilaktycznym oraz nieco innymi wskazaniami do zabiegów operacyjnych przeżywalność 5-letnia wynosi nawet 95%.

Zobacz również:

Jak w takim razie wygląda leczenie postaci zaawansowanych raka żołądka?

Niestety tutaj statystyki nie są tak pomyślne jak w przypadku raka wczesnego żołądka. Jedyną możliwością osiągnięcia wyleczenia jest radykalna operacja polegająca na usunięciu całkowitym żołądka. W wielu przypadkach takie postępowanie jest niewystarczające, co stwarza konieczność wprowadzania leczenie uzupełniającego w postaci chemioterapii przed jak i pooperacyjnej, radioterapii, a także chemioimmunoterapii.

Leczenie operacyjne polega zwykle na całkowitym usunięciu żołądka, ewentualnie prawie całkowitym z jednoczesnym wycięciem regionalnych węzłów chłonnych. Aby możliwa była operacja prawie całkowita nowotwór musi być rakiem typu Lauren I, który zlokalizowany jest w części dystalnej żołądka. Nierzadko wraz z węzłami chłonnymi usuwana jest również śledziona. Jeżeli nowotwór nacieka również inne pobliskie narządy, w miarę możliwości zabieg operacyjny poszerza się o wycięcie trzustki, okrężnicy, fragmentów przepony, a nawet wątroby. Operacje te wbrew pozorom cechują się stosunkowo dużą przeżywalnością pooperacyjną, sięgającą ponad 95%. W przypadku całkowitego usunięcia żołądka należy koniec przełyku połączyć z pętlą jelita cienkiego metodą Roux-Y. Dodatkowo wytwarza się specjalny zbiornik ze zdwojonego jelita cienkiego, który ma pełnić funkcję zbliżoną do żołądka. Jeżeli natomiast wykona się zabieg prawie całkowitej resekcji żołądka, również dokonuje się połączenia przełyku z pętlą jelita cienkiego metodą Roux-Y, jednak bez konieczności wytwarzania zbiornika. Niestety mimo tych wymyślnych metod operacyjnych 5 lat przeżywa tylko niecałe 30% chorych.

Czasami jeżeli dochodzi do niedrożności przewodu pokarmowego możliwe jest wytworzenie zespolenia żołądkowo-jelitowego z ominięciem przeszkody. Jest to jednak zabieg doraźny. Niekiedy możliwe jest również endoskopowe zaopatrzenie zwężenia poprzez wprowadzenie specjalnego stentu samorozprężalnego, ewentualnie zastosowania technik laserowych lub koagulacji argonowej w celu zmniejszenia mas nowotworowych uciskających na przewód pokarmowy.

Chemioterapia jako leczenie uzupełniające

Nie od dzisiaj wiadomo, iż raki żołądka stosunkowo słabo reagują na leczenie chemiczne, dlatego nie może być to jedyna metoda leczenia. Chemioterapia raka żołądka ma zastosowanie w przypadku zmian potencjalnie radykalnych oraz w leczeniu paliatywnym po operacjach paliatywnych. Coraz powszechniej stosuje się obecnie chemioterapię neoadiuwantową, inaczej mówiąc chemioterapię stosowana przed planowymi zabiegami operacyjnymi w celu zmniejszenia guza. Ma ona za zadanie zwiększyć prawdopodobieństwo wykonania operacji radykalnej. Leczenie neoadiuwantowe należy rozpocząć również w przypadku stwierdzenia przerzutów do szpiku kostnego. W leczeniu stosuje się zwykle kilka leków jednocześnie m.in. cysplatynę, 5-fluorouracyl, adriamycynę, mitomycynę c, a także irinotekan.

Jakie są inne możliwości leczenia?

Jedną z nowszych metod leczenia raka żołądka jest immunoterapia. Ma ona za zadanie spowodowanie reakcji układu odpornościowego na nowotwór. Nie jest to niestety metoda idealna i wymaga stosowania jej razem z innymi sposobami leczenia.

Nie można zapominać również o bardzo popularnej metodzie leczenia przeciwnowotworowego jaką jest radioterapia. Niestety rak żołądka jest o tyle specyficzny, iż tak jak w przypadku chemioterapii również radioterapia ma niewielki wpływ na poprawę stanu chorego. Obecnie przyjmuje się pogląd, iż leczenie radioterapeutyczne ma sens tylko w przypadku radioterapii śródoperacyjnej.

Autor:

Piotr Kuc

Źródła:

1. Noszczyk Wojciech, Chirurgia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005

2. Fibak Jan, Chirurgia, Wydawnictwo Lekarski PZWL, Warszawa 2005