Zaburzenia gospodarki lipidowej

Zaburzenia gospodarki lipidowej to nieprawidłowe stężenie trójglicerydów i cholesterolu we krwi. Większość ludzi jest przekonana, że cholesterol jest substancją szkodliwą dla ludzkiego organizmu. Jednak nie do końca jest to prawda, gdyż  występują dwa rodzaje cholesterolu, ale tylko jeden z nich w nazbyt wysokim stężeniu zagraża zdrowiu.

Z hipercholesterolemią mamy do czynienia, kiedy poziom cholesterolu jest podwyższony. Rozpoznaje się ją przy:

1. Stężeniu cholesterolu całkowitego TC > 200mg/dl
2. Stężeniu lipoprotein o małej gęstości LDL > 135mg /dl
3. Stężeniu trójglicerydów TG < 200mg/dl

Natomiast hiperlipidemia mieszana jest innym zakłóceniem gospodarki lipidowej i cechuje się:

1. Stężeniem cholesterolu TC > 200mg/dl
2. LDL > 135mg/dl
3. TG< 200mg/dl

Z kolei hipertrójglicerydemia charakteryzuje się:

1. TC< 200mg/dl
2. LDL < 135mg/dl
3. TG > 200mg/dl

Hipercholesterolemia

Zbyt wysoka zawartość cholesterolu w osoczu krwi to nieprawidłowość metaboliczna nazywana hipercholesterolemią. Towarzyszy innym schorzeniom jako objaw - nie jest traktowana jako niezależna choroba (przede wszystkim tym, które dotyczą układu krążenia, np. udar mózgu, zawał serca). Nazbyt wysoka ilość cholesterolu we krwi powoduje szybszy postęp zmian miażdżycowych, które z kolei mogą przyczynić się do choroby niedokrwiennej serca.

Przyczyny hipercholesterolemii

Uwarunkowanie genetyczne może być jedną z przyczyn hipercholesterolemii, wtedy określamy ją mianem pierwotnej. Schorzenie może także występować przy innych chorobach i mieć charakter wtórny. Przyczynami wtórnej hipercholesterolemii mogą być m. in. takie choroby jak cukrzyca, niedoczynność tarczycy, a także żółtaczka holestatyczna.

Objawy hipercholesterolemii

Objawami mogą być przede wszystkim:

• wypukłe biało-żółte plamki, które występują na powiekach lub kącikach oczu,
• otyłość,
• bóle nóg, które najbardziej dokuczają  podczas chodzenia.

Diagnoza hipercholesterolemii

Podczas badań określa się poziom cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL, a także cholesterolu HDL, oznaczając w ten sposób gospodarkę lipidową. Przy tej okazji zostaje również zbadane stężenie cukru we krwi (badanie wykonywane jest 12 godzin po spożytym posiłku, na czczo). W niektórych przypadkach oznaczane mogą być białka enzymatyczne i transportowe.

Hiperlipidemia mieszana

Podwyższone stężenie  cholesterolu LDL jak i trójglicerydów jest cechą charakterystyczną dla hiperlipidemii mieszanej. Natomiast  poziom HDL jest obniżony. Spośród  pacjentów z chorobą wieńcową jest to najczęściej spotykany rodzaj  zaburzeń lipidowych.

Przyczyny hiperlipidemii mieszanej

Przyczynami mogą być przede wszystkim słaba przemiana materii, a także nieodpowiednia dieta, w której główną rolę odgrywają tłuszcze. Powoduje to zwiększenie stężenia lipidów we krwi, przez co  ściany naczyń mogą być uszkadzane, co z kolei prowadzi do miażdżycy.

Objawy hiperlipidemii mieszanej

Objawy nie są widoczne, dopóki nie ujawnią się choroby układu krążenia.

Diagnoza hiperlipidemii mieszanej

Diagnoza polega przede wszystkim na oznaczeniu poziomu lipidów we krwi.

Hipertrójglicerydemia

Ilość powyżej normy stężenia trójglicerydów we krwi nazywamy hipertrójglicerydemią. Może się to wiązać z zagrożeniem zachorowania na miażdżycę. Ostre zapalenie trzustki może być skutkiem znacznej hipertrójglicerydemii.

Przyczyny hipertrójglicerydemii

1. Pierwotna: występuje sporadycznie, ma podłoże genetyczne;
2. Wtórna: schorzenia, przy których występuje hipertrójglicerydemia: otyłość, cukrzyca, ciąża, mocznica/dializoterapia, niedoczynność tarczycy, zespół nerczycowy, akromegalia, zespół Cushinga, nieprawidłowe wydzielanie gammaglobulin, typ l glikogenozy, toczeń rumieniowaty trzewny, lipodystrofia, medykamenty powodujące trójglicerydemię: estrogeny, środki antykoncepcyjne, betaadrenolityki, leki moczopędne, glikokortykoidy, retynoidy, (np. Neotigason), żywice wiążące kwasy żółciowe prowadzą do średniego (< 10%) zwiększenia stężenia u niektórych chorych z hiperlipidemią typu II.

Diagnostyka w przypadku hipertrójglicerydemii

Jeśli mamy do czynienia z hipertrójglicerydemią pierwotną należy przeprowadzić badanie innych członków rodziny, gdyż odpowiednie przebadanie odnośnie powodu wtórnej hipertrójglicerydemii, umożliwia jej skorygowanie. Aby zapobiec CHD u chorych z podwyższonym ryzykiem, a także obciążeniem genetycznym, przeprowadza się wywiad dotyczący miażdżycy. Hospitalizacja natomiast jest jedną z form leczenia ciężkiej hipertrójglicerydemii przebiegającej z zapaleniem trzustki . wyeliminowanie z diety tłuszczy, a u diabetyków dożylny wlew insuliny.

Wskazówki dla osób z zaburzeniami gospodarki lipidowej

Wskazówka nr 1:

Przede wszystkim należy zadbać o zmniejszenie wagi ciała.

Wskazówka nr 2:

Właściwe odżywianie to kluczowa sprawa w przypadku zaburzeń gospodarki lipidowej:

• Tłuszcze

Spożycie tłuszczów powinno zostać ograniczone. Przede wszystkim należy zmniejszyć ilość tłuszczów zwierzęcych w diecie, na rzecz roślinnych, ponieważ zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe a nie cholesterol. Tak więc do smarowania pieczywa warto używać margaryny dietetycznej, natomiast w przypadku smażenia należy korzystać z patelni, które umożliwiają smażenie bez tłuszczu, bądź z jego minimalną ilością. Do przyrządzania potraw najlepiej używać oleju rzepakowego lub oliwy z oliwek.

• Cholesterol

>Każdy chory, u którego poziom cholesterolu jest podwyższony musi starać się do zmniejszyć, nade wszystko przez wprowadzenie restrykcji żywieniowych.

1. Jaja - żółtko jaja to jeden z produktów, które dostarczają wysoką ilość cholesterolu. Nie należy, więc jeść jaj oraz potraw zawierających je(kluski, ciasta, makarony).
2. Mięso - tłuszcz jest nieodłącznie związany z cholesterolem, im więcej tłuszczu w danym produkcie spożywczym, tym więcej jest w nim cholesterolu. Najbardziej korzystne w diecie chorego będzie zrezygnowanie z tłustych mięs na rzecz chudego mięsa cielęcego i wołowego, a także pozbawionego skóry mięsa kury i indyka. Należy również uważać na  na zawartość tłuszczu w wędlinach. Chuda wędlina drobiowa zawiera mniej niż 5% tłuszczu.
3. Inne produkty - błonnik w sposób pośredni ogranicza ilość cholesterolu we krwi. Za jego sprawą wiązane są kwasy galenowe w jelicie, które powstają z cholesterolu. W związku z tym nie są one absorbowane, lecz wydalane, a co za tym idzie organizm musi je produkować z cholesterolu od nowa. Dlatego należy spożywać dużo produktów bogatych w błonnik, do których zalicza się m. in. produkty pełnoziarniste, warzywa, owoce,, a także rośliny strączkowe.

Wskazówka nr 3:

Aktywność fizyczna

Istotną kwestią w przypadku zaburzeń gospodarki lipidowej jest ruch.Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, aby przynajmniej trzy razy w tygodniu podejmować aktywność fizyczną tak, aby akcja serca wynosiła 130 uderzeń na minutę. Pomoże to przede wsyztkim znormalizować wagę ciała.

Autor:

Julia Skonieczna