Zaczerwienione oko

Zaczerwienienie oka obok zapalenia spojówek jest najczęstszym problemem okulistycznym populacji krajów zachodnich. Przyczyną zaczerwienienia spojówek może być stan zapalny gałki ocznej wywołany infekcją lub alergią. Infekcje bakteryjne są najczęściej wywoływane przez bakterie Staphylococcus lub Haemophilus, natomiast zapalenia wirusowe powodują zwykle adenowirusy.

Alergenem wywołującym reakcję uczuleniową są na ogół pyłki roślin. Zaczerwienie oczu może również towarzyszyć tzw. zespołowi suchego oka. Bardzo ważnym aspektem jest odpowiednia diagnostyka, gdyż zaczerwienione oczy mogą być objawem zarówno poważnych, jak i łagodnych schorzeń. Dolegliwość ta może występować jako pojedynczy objaw lub może jej towarzyszyć między innymi ból, dyskomfort, wydzielina czy utrata ostrości widzenia. Obserwacja tych objawów pozwala właściwie zdiagnozować problem. W przypadku stanu zapalnego spojówek wywołanego zakażeniem bakteryjnym zaczerwienienie jest uogólniane, rozlane i obustronne, choć zmiany pojawiają się w jednym oku wcześniej niż w drugim.

Wydzielina z oka ma charakter ropny, co pozwala stosunkowo łatwo odróżnić infekcję bakteryjną od wirusowej lub zapalenia na tle alergicznym. Ponadto występuje uczucie piasku pod powiekami. Wirusowe zapalenie spojówek objawia się obustronnym, uogólnionym zaczerwienieniem i wodnistą wydzieliną. Podobnie jak w zakażeniu bakteryjnym może wystąpić uczucie piasku pod powiekami. Często infekcji towarzyszy kaszel i inne objawy przeziębieniowe. W przypadku zapalenia spojówek na tle alergicznym zmiany dotyczące oczu są obustronne. Zaczerwienienie jest szczególnie intensywne w kącikach oczu. Często zaczerwienieniu towarzyszy swędzenie, wodna wydzielina i nieżyt nosa.

Zaczerwienienie oczu wywołane infekcją lub reakcją alergiczną jest na ogół z powodzeniem leczone przy wykorzystaniu preparatów dostępnych w aptekach bez recepty. Jednak jeśli zmiany te są objawem poważniejszych schorzeń, takich jak krwawi

enie podspojówkowe, ostra jaskra zamykającego się oka czy zapalenie nadtwardówki, twardówki, rogówki lub błony naczyniowej oka konieczne jest specjalistyczne leczenie u okulisty. Dlatego też bardzo ważna jest obserwacja innych objawów, które mogą sugerować występowanie któregoś z powyższych problemów. Wizyta u lekarza jest konieczna jeśli oprócz zaczerwienienia oka pojawiają się wymioty, zmętnienie rogówki, zaburzenia widzenia, światłowstręt, nieregularny kształt źrenicy lub silny ból oka. Niepokój powinno również wzbudzać zaczerwienienie skupiające się wokół źrenicy. Pomoc medyczna jest też potrzebna w przypadku zaczerwienienia spowodowanego obecnością ciała obcego w oku.

Zobacz również:

W sytuacji, gdy zaczerwienienie pojawia się na skutek zakażenia wirusowego najważniejsze jest ścisłe przestrzeganie zasad higieny. Infekcje wirusowe należą bowiem do schorzeń wysoko zakaźnych. Z tego względu konieczne jest częste mycie rąk, korzystanie z własnego ręcznika itp. Takie postępowanie uchroni innych domowników przed zakażeniem. Pomocne mogą być preparaty przeciwbakteryjne, które pozwalają zapobiec wtórnej infekcji.

Organizm jest na ogół sam w stanie zwalczyć przyczynę infekcji. Jednak stosowanie preparatów zawierających antybiotyk przyspiesza powrót do zdrowia. W przypadku zakażenia bakteryjnego objawy ustępują zwykle około dzień wcześniej niż przy braku leczenia. Niestety wszystkie krople do oczu zawierające antybiotyki lub sulfonamidy dostępne są wyłącznie na receptę.

W leczeniu zaczerwienienia oka spowodowanego alergią wybór preparatów OTC jest zdecydowanie większy. Choć ulgę powinno przynieść unikanie czynnika wywołującego reakcję uczuleniową to na ogół nie jest to możliwe. Do dyspozycji są środki o działaniu przeciwhistaminowym, sympatykomimetycznym i leki stabilizujące komórki tuczne.

Preparaty sympatykomimetyczne zawierają związki pobudzające układ współczulny, na ogół nafazolinę. Ich działanie polega na oddziaływaniu z receptorami α, co skutkuje obkurczeniem naczyń krwionośnych i zmniejszeniem przekrwienia. Zmniejsza się również obrzęk spojówek i świąd. Leki sympatykomimetyczne nie powinny być stosowane przez dłuższy okres czasu. Przeciwwskazaniem jest też jaskra, wiek poniżej 12 lat oraz przyjmowanie preparatów moklobemidu lub inhibitorów monoaminooksydazy (ryzyko przełomu nadciśnieniowego). W aptekach dostępny jest preparat Oculosan zawierający 0,5% nafazoliny oraz dodatkowo m.in. siarczan cynku, nalewkę ze świetlika lekarskiego i wodę oczarową.

Celem stosowania leków stabilizujących komórki tuczne jest zapobieganie wystąpienia reakcji alergicznych. Krople do oczu zawierające kromoglikan powinny być zatem stosowane przez cały czas, gdy występuje ekspozycja na czynniki alergiczne. Lek może być stosowany długotrwale u wszystkich osób po 12 roku życia. Aplikacja powinna mieć miejsce cztery razy dziennie. Działanie kromoglikanu sodowego polega na hamowaniu uwalniania histaminy i innych mediatorów stanu zapalnego podczas degranulacji komórek tucznych (mastocytów). Lek występuje w postaci kropli do oczu jako kromoglikan sodu (Polcrom) lub kromoglikan disodowy (Allergo-comod, Allergocrom, Cromohexal, Vividrin).

Tak jak to zostało wspomniane zaczerwienienie może również występować w zespole suchego oka. W takim przypadku wystarczające jest zwykle stosowanie tzw. sztucznych łez, zawierających np. hialuronianu sodu, alkohol poliwinylowy lub hypromelozę, które nadają kroplom odpowiednią lepkość. Ważne jest również unikanie czynników mogących nasilać objawy, między innymi suchych, klimatyzowanych pomieszczeń, wiatru, pracy przy komputerze.

Autor: Marta Grochowska
Źródła:
Rutter P.: Opieka farmaceutyczna. Elsevier Urban & Partner, 2006;
Zaleska-Żmijewska A., Szaflik J.: Zespół oka czerwonego jako manifestacja zespołu suchego oka. Alergia 2006; 3(28): 20-22.