Zakażenie wirusem HIV - warto przełamać mit

Ponad 15 tysięcy Polaków ma zdiagnozowane zakażenie wirusem HIV. Rzeczywistą liczbę osób żyjących w Polsce z wirusem szacuje się na ponad 35 tysięcy. Tylko nieco ponad 1/3 z nich zakaziła się poprzez dożylne zażywanie narkotyków. To nieprawda, że HIV dotyczy tylko osób homoseksualnych i narkomanów.

Wirusem może zakazić się dosłownie każdy - bez względu na pochodzenie rasowe, religię, orientację seksualną, wykonywany zawód, płeć, czy wiek. Siedem na dziesięć zakażonych osób nie ma pojęcia o swojej chorobie. Na koniec września 2011 roku leczeniem antyretrowirusowym objętych było tylko 5438 pacjentów, w tym 128 dzieci.
Każdy, kto prowadzi życie seksualne lub ma kontakt z zakażoną krwią, może zakazić się wirusem HIV. Według danych UNAIDS (Wspólnego Programu Narodów Zjednoczonych ds. HIV/AIDS) na świecie co 6 sekund dochodzi do zakażenia. Co 9 sekund jedna osoba umiera na AIDS. Szacuje się, że do tej pory na świecie zakaziło się już ponad 68 mln osób.1 Z wirusem żyją 33,4 mln. 15,7 mln z nich to kobiety, a 2,1 mln dzieci. Każdego roku przybywa ok. 2,7 mln nowych zakażeń.

Mimo iż ponad 90 proc. Polaków deklaruje, że zdaje sobie sprawę, jak poważnym problemem jest HIV i wie, że stosowanie prezerwatyw chroni przez zakażeniem, w Polsce wykrywanych jest prawie tysiąc nowych zakażeń HIV rocznie i ta liczba ciągle wzrasta.

Od lat pielęgnujemy fałszywe stereotypy. Polacy, przekonani, że jeśli są heteroseksualni, nie uprawiają najstarszego zawodu świata i nie zażywają narkotyków, to problem HIV ich nie dotyczy, bagatelizują zagrożenie. Osoby heteroseksualne są znacznie mniej świadome ryzyka zakażenia, do którego najczęściej dochodzi poprzez kontakty seksualne. Dlatego wirus często wykrywany jest zbyt późno.

Niestety, późne rozpoznanie, kiedy system immunologiczny jest już bardzo zniszczony, źle rokuje dla pacjenta. Z kolei wczesne wykrycie zakażenia HIV, pozwala na bardzo dobre leczenie chorego. Lekarze są w stanie przedłużyć mu życie statystycznie o ok. 49 lat. Czasem wystarczą dwie tabletki dziennie. Leczenie jest refundowane przez państwo w ramach programu zdrowotnego Ministerstwa Zdrowia "Leczenie antyretrowirusowe osób żyjących z HIV w Polsce na lata 2012-2016".

Najwięcej zakażeń HIV jest wśród osób w wieku od 30 do 39 lat. W ostatnich latach znacznie wzrósł odsetek kobiet zakażonych wirusem. Stanowią one ok. 30% zakażonych. Epidemiologia HIV bardzo różni się w zależności od kraju i obszaru świata. Do największej liczby nowych zakażeń na świecie dochodzi w regionie Afryki Subsaharyjskiej i Karaibów. W niektórych państwach afrykańskich odsetek osób żyjących z HIV w społeczeństwie przekroczył 40%.
W Europie pandemią najbardziej dotknięta jest Ukraina. W państwach Ameryki Północnej i Europy Zachodniej epidemię zakażeń HIV uznaje się za stabilną, choć istnieją widoczne różnice pomiędzy państwami. W tym zestawieniu najsłabiej wypada Portugalia, a najlepiej - Węgry.

W Polsce najwięcej osób zakażonych HIV mieszka na Dolnym Śląsku, a najmniej na Lubelszczyźnie. Ten ostatni, najniższy wskaźnik jest powodem do niepokoju i może świadczyć o słabej diagnostyce. Na Lubelszczyźnie funkcjonują dwa punkty, w których można bezpłatnie i anonimowo przeprowadzić test pod kątem zakażenia HIV. Z kolei w województwie dolnośląskim, gdzie bada się najwięcej osób, istnieje ich aż pięć.

Dodatni wynik na teście to nie wyrok. Dzięki odpowiedniemu leczeniu pacjent może dożyć starości i za wiele lat zmagać się z chorobami wieku podeszłego. Dzięki stale rosnącej dostępności leczenia antyretrowirusowego, śmiertelność w wyniku AIDS, przy odpowiednio wczesnym wykryciu zakażenia HIV, zdecydowanie spadła.
Przy coraz powszechniejszym stosowaniu tzw. procedury poekspozycyjnej (po kontakcie z HIV w wyniku wykonywanego zawodu np. u lekarza lub pielęgniarki, czy w związku z wypadkiem) i zapobiegającej zakażeniom przenoszonym z matki na dziecko, zdecydowanie spadła liczba zakażeń w tych przypadkach (prawie do zera).
W ostatnich latach wyraźnie zmienił się profil osób zakażonych . Kiedyś wirus HIV dotyczył przede wszystkim narkomanów i środowisk homoseksualnych. Teraz, coraz częściej zakażają się nim osoby heteroseksualne, które nigdy nie brały narkotyków. Dlatego dziś, w profilaktyce HIV/AIDS najważniejszy jest bezpieczny seks. A prezerwatywa to na razie jedyny sposób na uniknięcie zakażenia HIV.

***
Tekst na podstawie danych NIZ-PZH (www.pzh.gov.pl), www.aids.gov.pl i www.unaids.org.

Konsultacja merytoryczna tekstu - prof. Alicja Wiercińska - Drapało, Klinika Hepatologii i Nabytych Niedoborów Immunologicznych, WUM